Türkiye, Basın Özgürlüğünde 15 Adım İlerledi

RSF, 1 Haziran'da yürürlüğü giren ve gazetecilerin çokça itiraz ettiği yeni Ceza Yasası'na rağmen Türkiye'nin, basın özgürlüğü ihlallerinde yaşanan azalma nedeniyle 15 sıra ilerleyerek 98. sıraya çıktığını açıkladı.

Basın özgürlüğüne saygı açısından kendi topraklarında 44. olan Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Irak'ta 137. sırada yer aldı.

Kuzey Kore'nin son sırada yer aldığı sıralamada, özgür haberciliğin olmadığı diğer ülkelerden Eritre 166., Türkmenistan da 165. sırada gösterildi. Bu ülkelerde resmi medya, yalnızca devlet propagandasına yer verebiliyor.

Bazı batı demokrasilerinde gerileme

Batı demokrasilerin basın özgürlüğü anlamında güç kaybettiğini de ortaya koyan sıralama, ABD'nin geçen yıla göre 20 sıra gerileceğini gösteriyor. RSF, gerilemeye temelde, "New-York Times" muhabiri Judith Miller'in tutuklanması ve bu ülkede haber kaynağının gizliliğine aykırı verilen yargı kararlarını gerekçe olarak gösteriyor.

ABD ve müttefik güçlerinin işgal ettiği Irak, 2004 sıralamasına göre daha da gerileyerek 157. sırada yer aldı. 2005 yılının başından bu yana 24 habercinin öldürüldüğü Irak'ta, savaşın başladığı Mart 2003'ten bu yana da 72 gazeteci ve basın çalışanı katledildi. Bu, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşanan çatışmaların haberciler açısından en ağır bilançosu.

ABD gibi Kanada da habercilere kaynak baskısı nedeniyle 21. sıraya geriledi. Gazete bürolarına baskın yapıldığı, gazetecilerin gözaltına alındığı, yeni basın suçları yaratılan Fransa da, sıralamada gerileyerek 30. sırada yer aldı.

RSF 2005 Sıralaması'nın en başında yer alan ülkelerde ise pek bir değişiklik yok: Basın özgürlüğünü kalıcı şekilde güvence altına alan Kuzey Avrupa ülkelerinden Danimarka, Finlandiya, İrlanda, İzlanda, Norveç, Hollanda ve İsviçre listenin başını oluşturuyor.

Sıralamada Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasındaki aranın açıldığını bildiren RSF, tabu bir konu olan Papa'ya hakaretten ağır para cezası alan bir gazeteci nedeniyle ve haftalık "Nie" gazetesinden bir diğerinin de haber kaynağını açıklamadığı gerekçesiyle beş yıl hapis tehdidiyle yaşadığı Polonya'nın (53) sıralamada 20 sıra gerilediğini açıkladı.

ETA'nın gazetecileri tehdit etmeyi sürdürdüğünü bildiren RSF, İspanya'ya bu nedenle 40. sırayı verdi. Irak'ta Baretta silahlarının kullanıldığına dair bir haberin yayımlanmasından sonra mayısta "Corriere dela Sera" gazetesine polis baskını İtalya'yı 42. sıraya getirdi. Paramiliter grupların habercileri tehdit etmeyi sürdürdüğü Kuzey İrlanda'daki durum nedeniyle de Britanya, 24. sırada.

AB adayları Bulgaristan, basın özgürlüğü çabalarına karşın sorun yaşamaya devam ettiği için 48., Hırvatistan 56., Romanya da 70. sırada yer alıyor. RSF, 1 Haziran'da yürürlüğü giren ve gazetecilerin çokça itiraz ettiği yeni Ceza Yasası'na rağmen Türkiye'nin, basın özgürlüğü ihlallerinde yaşanan azalma nedeniyle 15 sıra ilerleyerek 98. sıraya çıktığını açıkladı.

Afrika ve Latin Amerika'da gelişme

Buna karşın, Afrika ve Latin Amerika'dan gittikçe fazla sayıda ülke sıralamada daha itibarlı bir noktaya erişti:

Benin, Namibya ile birlikte 25., El Salvador 28., Capo-Verde 29., Maurice Adası 34., Mali 37, Kosta Rica 41, Bolivya ise 45. sıraya yükseldiler. Sıralamada, Yeni Zelanda 12., Trinidad Tobago 12., Güney Kore ise 34. sırada yer aldı.

Sıralama, Doğu Asya ve Ortadoğu ülkelerinde ise durumun pek parlak olmadığını gösteriyor:

Myanmar 163, Vietnam 158, Laos 155, Türkmenistan 165, Özbekistan 155, Afganistan 125, Kazakistan 119 ve Ortadoğu ülkelerinden İran 164, Suudi Arabistan 154, Suriye ise 145. sırada bulunuyor. Bu bölgelerde basın, çok zor şartlarda görev yapıyor; gazeteciler ya yetkililerin baskısından ya da silahlı grupların şiddetiyle kendilerini rahatça ifade edemiyorlar.

RSF : Yeni bağımsız ülkeler basına daha saygılı oluyor

RSF, sıralamanın, yakın zamanda bağımsızlığını ilan eden veya yeniden bağımsızlığına kavuşan ülkelerin basın özgürlüğüne daha saygı gösterir duruma geldiğini gösterdiğini bildirdi. RSF, demokrasinin yerleşmesi için birkaç on yıl beklemeyi tavsiye eden dünyanın otoriter liderlerini de eleştirdi.

Buna, geçmişleri en fazla 15 yıla dayanan veya bağımsızlıklarına son 15 yıl içinde yeniden kavuşan dokuz devleti örnek veren RSF, Slovenya'nın 9, Estonya'nın 11, Letonya'nın 16, Litvanya'nın 21, Namibya'nın 25, Bosna-Hersek'in 33, Makedonya'nın 43, Hırvatistan'ın 56 ve Timor Leste'nin de 58. sırada bulunduklarını açıkladı.

RSF, sıralamayı, beş kıtada faaliyet gösteren ve partneri olduğu 14 ifade özgürlüğü kuruluşu, dünyanın çeşitli yerlerinde çalışan 130 muhabiri, gazeteci, araştırmacı, hukukçu ve insan hakları savunucularından, bir ülkede basın özgürlüğünün durumunu değerlendirmeyi sağlayacak 50 soruya yanıt vermelerini isteyerek hazırladı. 167 ülkenin yer aldığı sıralamada, diğer ülkeler bilgi eksikliğinden yer edinemedi. (EÖ)