YSK, propaganda kurallarını açıkladı

Fotoğraf: AA

14 Mayıs'ta yapılacak Cumhurbaşkanı ve 28. dönem milletvekili seçimlerinin propaganda döneminde uyulması gereken usul ve esaslara ilişkin Yüksek Seçim Kurulu (YSK) kararı Resmi Gazete’de yayımlandı.

Karara göre propaganda süreci, Cumhurbaşkanı seçimi için 31 Mart’ta, milletvekili seçimi için 18 Mart’ta başlayacak, 13 Mayıs, saat 18.00'de sona erecek.

Cumhurbaşkanı seçiminde ilk turda geçerli oyların salt çoğunluğu sağlanamadığı takdirde seçim ikinci tura kalacak. İkinci turda propaganda süreci 15 Mayıs’ta başlayacak, 27 Mayıs, saat 18.00’de son bulacak.

Miting alanları

Seçim zamanında, genel yollar üzerinde, mabetlerde, kamu hizmeti görülen bina ve tesisler ile ilçe seçim kurullarınca gösterilecek meydanlar haricindeki meydanlarda toplu olarak sözlü propaganda yapılamayacak.

İlçe seçim kurulunca, o seçim çevresi içindeki miting alanları 28 Nisan Cuma gününe kadar belirlenerek, seçime katılan adaylara yazılı olarak bildirilecek. Adaylar, bildirimden itibaren 2 gün içinde yararlanmak istedikleri miting alanlarını ve süresini yazılı olarak ilçe seçim kuruluna iletecek.

Birden fazla cumhurbaşkanı adayının sözlü propaganda yapmak için müracaatı üzerine, ilçe seçim kurullarınca toplantı, meydan, gün, sıra ve saatlerinin 1 Mayıs 2023 Pazartesi gününe kadar ad çekme ile belirlenerek, ilgililere tebliğ edilecek.

Belirlenen miting alanına aynı gün ve saatlerde sözlü propaganda için birden fazla aday tarafından başvurulması halinde propaganda süresi en az 2 saat olacak. Birbirini takip eden propagandalar arasında en az 2 saat ara bırakılacak. Başvuran adaylar arasında anlaşma sağlanamadığı takdirde, propaganda sırası ad çekerek belirlenecek. Adaylar arasında anlaşma olması durumunda, propaganda gün ve saatlerinin diğer aday/adayların muvafakati aranmadan değiştirilebilecek.

Miting saatleri

Açık yerlerde, güneşin battığı ikinci saatin sonundan, güneşin doğmasına kadar toplu olarak sözlü propaganda yapılamayacak.

Fakültelerin, öğrenci yurtlarının, teknik ve idari birimlerinin bulunduğu etrafı kapalı ve giriş çıkışların kontrollü yapıldığı üniversitelerin kampüslerindeki tüm açık ve kapalı alanların öğrenciler ve personel tarafından ortak alan olarak tamamen kamu hizmeti için kullanıldığı dikkate alınarak, buralarda seçim propagandası ve seçim toplantısı yapılamayacak. Yurt dışında ve gümrük kapılarında sözlü propaganda yapılamayacak.

Seçim büroları

Adaylıkların kesinleştiği 31 Mart 2023 Cuma gününden itibaren cumhurbaşkanı adayları, çalışmalarını yürütmek üzere yurt içinde seçim büroları açabilecek. Ancak adaylar yurt dışında seçim bürosu açamayacak.

Siyasi partiler ve bağımsız adaylar, seçim takvimi başlangıç tarihi olan 18 Mart 2023 Cumartesi gününden itibaren seçim büroları açabilecekler. Diğer seçim faaliyetleri saklı kalmak üzere, seçim bürolarında görüntülü ve sesli propaganda yapılabilecek ancak, seçim bürolarında yapılacak sesli yayınlarda çevresel gürültü ile ilgili mevzuat hükümlerine uyulması gerekecek.

Seçim büroları, saat 09.00'dan 23.00'e kadar halka açık faaliyette bulunabilecek. Seçim bürolarındaki ilan ve reklam malzemeleri 13 Mayıs 2023 (İkinci oylamaya kalması halinde 27 Mayıs 2023) Cumartesi günü saat 18.00'de kaldırılacak, büroların faaliyetleri de bu tarihte son bulacak.

Yurt dışında propaganda

Adaylar, propaganda döneminin başlangıç tarihinden seçimden bir gün önce saat 18.00'e kadar, yurt içinde yayımlanan yazılı basında ilan ve reklam yoluyla veya internet sitesi açmak suretiyle sözlü, yazılı ve görüntülü propaganda yapabilecek.

Ancak, yurt dışında yayımlanan yazılı basında ilan ve reklam yoluyla yazılı ve görüntülü propaganda yapamayacak.

Vatandaşların elektronik posta adreslerine, taşınabilir ya da sabit telefonlarına görüntülü, sesli veya yazılı mesaj göndermek suretiyle propaganda yapılması yasak olacak.

Ancak, siyasi partiler kendi üyelerine destekledikleri aday ile ilgili sesli, görüntülü veya yazılı mesajlar gönderebilecek.

Kamuoyu araştırmaları ve anketler

Oy verme gününden önceki on gün içinde yazılı, sözlü ve görsel basın ve yayın araçları ile kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi ve iletişim telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla, adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek biçimde yayın ve herhangi bir surette dağıtım yapılamayacak.

Bu sürenin dışında yurt içinde yapılacak kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler ve mini referandum gibi yayınlarda; tarafsızlık, gerçeklik ve doğruluk ilkelerine uyulması gerekecek. Ancak, yurt dışında hiçbir şekilde kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler ve mini referandum gibi yayınlar yapılamayacak.

Kamuoyu araştırmaları ve anketlerin yayınlanması sırasında, araştırmanın hangi kuruluş tarafından yapıldığının, denek sayısının, araştırmanın kim tarafından finanse edildiğinin açıklanması gerekecek.  Bu kurallara aykırılığın tespiti halinde, ilgisi itibariyle konu Cumhuriyet Başsavcılıkları, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu ve Erişim Sağlayıcıları Birliğine bildirilecek.

Hoparlörle propaganda

Propaganda döneminde halkın huzur ve rahatını bozmamak koşuluyla sadece yurt içinde açık yerlerde, güneşin batmasının ardından ikinci saatin sonuna kadar hoparlörle propaganda serbest olacak.

Buna karşın, başka bir aday adına açık ya da kapalı yer toplantısı yapılan saatlerde, bu toplantıların yapıldığı yer ve binalardan işitilecek ve bu toplantıları rahatsız edecek biçimde hoparlörle propaganda yapılamayacak.

Adaylar, istemeleri halinde, ilçe seçim kurulunun düzenleyeceği programa göre varsa belediye hoparlörlerinden bedeli karşılığında eşit surette faydalanabilecek.

El ilanı, hediye, eşantiyon, stant

Adaylar, propaganda döneminde broşür, el ilanları, poster, afiş veya ses ve görüntü içeren CD/DVD gibi her türlü yayını sadece yurt içinde dağıtmakta serbest olacak.

Ancak; siyasi partiler ve adayların, bunlar dışında herhangi bir hediye ve eşantiyon dağıtmaları, dağıttırmaları veya bunları üçüncü kişiler ya da kurum ve kuruluşlar aracılığıyla dağıttırmaları yasak olacak.

Siyasi partiler ve adaylar, halkın huzur ve refahını bozmamak, yaya ve taşıt trafiğini engellememek koşuluyla önceden izin almaksızın sadece yurt içinde stant açabilecek. Propaganda için kullanılan el ilanları ve diğer her türlü matbuat üzerinde Türk Bayrağı ve dini ibareler bulundurulamayacak.

İlan ve reklam

Seçim zamanı dışında ücretsiz olarak isteklisine tahsis edilen ilan ve reklam yerleri için ücret talep edilemeyecek. Bu yerler adaylar arasında eşit paylaştırılacak.

298 sayılı Kanun'da yasaklanan yerler dışında, kamuya açık alanlara yerleştirilmiş görüntülü ilan ve reklam yapmaya uygun sabit dijital reklam panoları vasıtasıyla da görüntülü propaganda yapılabilecek. Ancak, bu araçlarla sesli propaganda yapılamayacak.

Propaganda döneminin başlangıcından oy verme gününe kadar şehir içi veya şehir dışında, toplu taşıma amacıyla kamu hizmetlerinde kullanılan hava, kara, deniz ve raylı sistem taşıtlarındaki reklam yerleri ve araçlarında, propaganda içeren yayınlar yapılamayacak. Kural, toplu taşıma araçlarına tahsis edilmiş üstü kapalı duraklar ile yolcuların inip bindiği kapalı alanlarda da geçerli olacak.

Devlet, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyelerle bunlara bağlı daire ve müesseseler, iktisadi devlet teşekkülleri ve bunların kurdukları kurumlar ve ortaklıkları ile diğer kamu tüzel kişiliklerinde memur ve hizmetli olarak çalışanlar ilan dağıtamayacak.

Yasaklar

Devlet, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyelerle bunlara bağlı daire ve kurumlar, iktisadi devlet teşekkülleri ve bunların kurdukları kurumlar ve ortaklıkları ile diğer kamu tüzel kişilikleri, umumi menfaatlere hadim cemiyetler ve Bankacılık Kanununa tabi teşekküllerin, herhangi bir adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyuna tesir etmek maksadıyla her türlü yayınlarda bulunmaları yasak olacak.

Kamu yararına çalışan dernek ve vakıflar, seçmenin oyunu etkileyebilecek girişimlerde bulunamayacak.

Yurt içinde yapılacak seçim propaganda gezilerine, bakanlarla, milletvekilleri makam otomobilleri ve resmi hizmete tahsis edilen vasıtalarla katılamayacak.

Bu maksatla yapılacak gezilerde, protokol icabı olan karşılama ve uğurlamalar ile törenlerin yapılamayacak ve resmi ziyafet verilemeyecek.

Bu maddedeki yasaklama, aday olması halinde görevde bulunan cumhurbaşkanı için de geçerli olacak.

Seçim propagandasıyla ilgili gezilere hiçbir memur katılamayacak. (AS)