YÖK Taslak için Anayasa Değişikliği de İstedi

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) 14 Ocak'ta Milli Eğitim Bakanlığı'na sunduğu Yükseköğretim yasa taslağı önerisini kamuoyuna açıkladı.

Önerinin gerekçe bölümünde 2023 sonrasında bölgesel ve küresel güç olma iddiasında olan Türkiye’nin yükseköğretimi de buna uygun olarak yeniden yapılandırması gerektiği belirtiliyor. Bu yapılandırmanın başlıca adımının da yeni yükseköğretim yasası olduğu ifade ediliyor.

Taslak, YÖK'ün adının Türkiye Yüksek Öğretim Kurulu olması, yükseköğretimde kılık-kıyafet serbestliği, üniversite konseylerinin kurulması, rektörler atamalarının Cumhurbaşkanı'ndan alınması gibi öneriler içeriyor.

Bazı önerilerin Anayasa'yla çeliştiği taslakta Anayasa'nın Yüksek öğretim kurumlarını düzenleyen maddesi ile ilgili değişiklik önerisi de yer alıyor.

Anayasa değişikliği önerisi

MEB'e gönderilen taslak,  Anayasa'nın yüksek öğretim kurumları ve üst kuruluşları ile ilgili 130. ve 131. maddesi ile ilgili değişiklik önerisini de içeriyor.

Öneride 130. maddedeki vakıf eliyle ve devlet eliyle kurulan üniversiteler ayrımı ifadesinin kaldırıldığı görülüyor. Aynı maddede kaldırılan bir başka nokta ise öğretim üyelerinin araştırmaları ile ilgili. Mevcut maddedeki, araştırmaların "devletin varlığı ve bağımsızlığı, milletin ve ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği aleyhine olmama" vurgusu öneride yer almıyor.

131. madde ile ilgili değişiklik önerisi ise Yükseköğretim Kurulu üyelerinin atanmasının anayasada yer almamasına yönelik. Mevcut Anayasa'da üyeler üniversiteler ve Bakanlar Kurulu tarafından seçilerek Cumhurbaşkanı tarafından atananlar ve Cumhurbaşkanı'nın doğrudan atadıkları şeklinde tanımlanıyor.

Temel ilkeler

YÖK'ün adının Türkiye Yükseköğretim Kurulu  olarak değiştirildiği öneride temel ilkeler şöyle sıralanıyor: Eşitlik ve ayrımcılık yasağı, akademik ve bilimsel özgürlük, kurumsal özerklik, çeşitlilik, şeffaflık, hesap verebilirlik, katılımcılık, bilimsel rekabet ve kalite.

Yürürlükteki 2547 sayılı YÖK kanununda ilkeler Atatürk milliyetçiliğine bağlılık, Türk olmanın şerefini duyma vurgusu taşıyor.

Yükseköğretimde kılık-kıyafet serbestliği

Önerinin 4. ve 5. maddesi eğitim-öğretim hürriyeti ile bilimsel ve akademik hürriyet başlıklı. Bu maddeler, öğrenci ve öğretim görevlilerinin siyasi düşünce, dil, din, mezhep, inanç, ırk, renk, cinsiyet, kılık-kıyafet tercihi ve diğer sebeplerle herhangi bir ayrım gözetilmeksizin eğitim-öğretim hakkından yararlanacağını ifade ediyor.

Öneride öğrencilerin bu sebeplere dayalı olarak okuldan atılamayacağı, öğretim elemanlarının da Kurulun ve YÖK kurumlarının yetkili organları dışında kalan makamlarca görevinden uzaklaştırılamayacağı belirtiliyor.

Üniversite Konseyleri

Öneride, devlet yükseköğretim kurumlarında oluşturulabilecek Üniversite Konseyleri yer alıyor. Konseylerin oluşum şartlarında, son beş yıl içerisinde Yükseköğretim Genel Kurulu'nun belirlediği miktarı kendi bütçesinden elde etmek, yine Kurul'un belirlediği kurumsal akademik faaliyet puanını sağlamak; kadrolu öğretim elemanlarının en az üçte ikisinin katıldığı oylamada salt çoğunluğun onay vermesi gereklilikleri yer alıyor.

Konsey 13  üyesinin seçimi şu şekilde açıklanıyor: Fakülte kurullarının önerdiği üçer aday arasından senato tarafından seçilen altı profesör, Bakanlar Kurulu'nun seçtiği iki, YÖK Genel Kurulu tarafından seçilen bir üye konseyin dokuz üyesini oluşturuyor. Bu dokuz üye, konseye üç üye daha seçiyor. Bu üyelerin en az birinin üniversiteye mali destek sağlayan veya üniversitenin mezunları arasından olması gerekiyor. Rektörler konseylerin doğrudan üyesi oluyor.

Harç yerine öğrenci ücretleri, katkı payı

Üniversite Konseyleri'nin görevleri arasında "Bakanlar Kurulu’nun belirlediği öğrenci ücretlerini … katına kadar" maddesi yer alıyor. çıkarmak yer alıyor. Devlet yükseköğretim kurumlarınıngiderlerinin karşılanması  Devlet katkı payı, öğrenci katkı pay ve öğrenim ücreti başlıklı maddede ise "Yükseköğretim kurumlarının cari giderlerinin finansmanına, Devlet ve öğrenci tarafından katkı yapar" ifadesi yer alıyor. Öğrencilerin yapacağı katkı "öğrenci katkı payı" olarak adlandırılıyor.

Rektör seçimleri

Öneride, rektörlerin üniversite eğer varsa Üniversite Konseyi tarafından seçilip atanacağı belirtiliyor. Üniversite Konseyi bulunmayan üniversitelerde ise YÖK Genel Kurulu, o öğretim kurumunda tam zamanlı görev yapan bir profesör öğretim üyesini rektör olarak seçip atayacak.

Üniversite konseyi olmayan üniversitelerde YÖK Genel Kurulu başkanlığındaki kurul üç aday belirleyecek. Belirlenen adaylardan biri Kurul/Cumhurbaşkanı tarafından seçilecek.

Mevcut YÖK yasasına göre rektör, Cumhurbaşkanı'nın üniversite öğretim üyelerinin seçtiği adaylar arasından yaptığı seçimle belirleniyor.

* Taslak önerisine ulaşmak için tıklayın.