Türkiye'deki Çerkes diasporası 21 Mayıs’a hazırlanıyor

Fotoğraf: Kefken'de açılacak olan sürgün anıtı / KAFFED

Soykırım ve sürgünün sembolik tarihi yaklaşırken Çerkes toplumunun en kalabalık diasporasını oluşturan Türkiye’de Çerkes dernekleri ve federasyonlarının 21 Mayıs’a yönelik çalışmaları devam ediyor.

Farklı illerdeki derneklerin anma gününe yönelik lokal organizasyonları sürerken Avrupa Parlamentosu’nda düzenlenecek olan ‘Çerkes soykırım ve sürgünü’ konulu panel ile Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED) bu yıl uluslararası mecrada yer alacak.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin ana organizatör olduğu, Abhaz Dernekleri Federasyonu’nun (ABHAZFED) katılımlarıyla gerçekleştirilecek ‘Kafkas Sürgünü Anma ve Kültür Alanı Tanıtım’ programı sürgünün sembolik kıyılarından biri olan Kefken sahilinde yapılacak. 

Çerkes Dernekleri Federasyonu (ÇERKESFED) ise 21 Mayıs günü saat 21.00’de Rusya Federasyonu Konsolosluğu’na en yakın nokta olarak belirttiği İstiklal Caddesi’ndeki Odakule İş Hanı’nın arkasında toplanacak.

“Belleğin Sesi: 21 Mayıs Belgeseli” filmi de 20 Mayıs’ta galaya çıkıyor.

KAFFED soykırımı anlatmak için Avrupa Parlamentosu’nda

KAFFED, Avrupa Parlamentosu Yeşiller/Avrupa Özgür İttifakı Grubu’nun ev sahipliğinde 22 Mayıs günü Brüksel’de bir anma etkinliği düzenleyecek. Panelle başlayacak etkinliğin konusu “Güncel Siyasi Durum Bağlamında Çerkes Soykırımı ve Sürgününün Devam Eden Etkileri” olacak. Etkinliğin takriben bir buçuk saat sürmesi bekleniyor.

Etkinliğin planlanma sürecinde önemli katkıları olan Yeşiller/Avrupa Parlamentosu Üyesi ve Avrupa Birliği Türkiye Karma Parlamento Komisyonu Delegasyonu Başkanı Dr. Sergey Lagodinsky’nin yanı sıra panelde konuşmacı olarak Çerkes Araştırmaları Merkezi Direktörü Dr. Zeynel Abidin Besleney, gazeteci-yazar Fehim Taştekin, KAFFED Genel Başkanı Ümit Dinçer ve Genel Başkan Yardımcısı Yasemin Oral yer alacak.

Panele Avrupa’daki dernekler, aktivistler ve ilgili akademisyenler davet edilecek. Etkinliğe katılımla ilgili Jineps’in sorularını yanıtlayan KAFFED Genel Başkan Yardımcısı Oral, Avrupa Parlamentosu’na dışarıdan girişin prosedürleri gereği davetli listesinin 8 Mayıs’ta kesinleştiğini ve kapıdan son dakika girişlerinin mümkün olmayacağını söyledi.

Anma Ankara'da

KAFFED’in Türkiye’deki 21 Mayıs anma organizasyonu iki günlük bir planlamayla Ankara’da gerçekleşecek. Ankara Çerkes Derneği’nin katkı ve desteği ile düzenlenecek programda 20 Mayıs’ta akademik bir kapalı salon etkinliği organize ediliyor.

Ankara’da Tes-İş Konferans salonunda gerçekleştirilecek “Çerkeslerin Yeni Yüzyılı: Kimlik, Vizyon ve Siyasi Haklar” konulu panel 13.00-17.00 saatleri arasında olacak. İki oturumlu panelin ilk bölümünde Prof. Dr. Sırrı Hakan Kırımlı, Dr. Erdoğan Boz ve Dr. Zeynel Abidin Besleney diaspora ve anavatan, güncel Çerkes siyasetinde soykırım aktivizmi ve olanaklar ve Çerkeslerin geleceği üzerine konuşacak.

İkinci oturumun konukları Prof. Dr. Madina Tlostanova ve Prof. Dr. Lidia Zhigunova için İngilizceden Türkçeye çeviri yapılacak. Son oturumun konu başlıkları ise “Dekolonyalite ve Çerkeslerin Gelecekleri” ve “21. Yüzyılda Çerkes Dili Öğretim ve Öğreniminde Yeni Yaklaşımlar” olacak.

21 Mayıs Pazar günü ise Ankara Anıtpark’a yürüyüş, kitlesel bir buluşmayla açık hava toplantısı yapılacak. KAFFED’in Ankara Çerkes Derneği’yle birlikte organize ettiği anma programı dışında federasyon bünyesindeki diğer dernekler de Türkiye’nin farklı şehirlerinde çeşitli anma programları için hazırlıklara devam ediyor.

Sürgün anıtının açılışı Babalı’da 

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin yapımını üstlendiği, Kocaeli Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ceyhun Konak ve aynı üniversitenin öğretim görevlilerinden Oğuz Polatel’in teknik destek verdiği sürgün anıtının yapımı bu ay tamamlandı.

8 metre uzunluğunda ve 5 ton ağırlığındaki anıtın açılışı 21 Mayıs’ta gerçekleştirilecek. Anıt, Kefken Babalı sahilinde, 2 metre yükseklikteki platformda, 200 metrekarelik alanda sergilenecek. Anıtın 21 Mayıs’taki açılışına federasyonlar ve bağlı dernekler katılacak.

‘Nart Ateşi’ bu sene de Kefken’de yakılıyor

Karadeniz’in kıyı sahili Kefken, Çerkeslerin anavatandan sürgün edildiği ilk noktalardan biri olarak soykırım tarihinde önemli bir hafızaya sahip. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin ana organizatör olduğu, ABHAZFED’in katılımıyla gerçekleştirilecek ‘Kafkas Sürgünü Anma ve Kültür Alanı Tanıtım’ programı, 21 Mayıs günü saat 16.00’da Kocaeli’nin Kandıra ilçesine bağlı Karaağaç’taki tarihi mezarlıkta başlayacak.

Babalı kültür alanının tanıtımının ardından 19.00’da Kefken’de törene geçilecek. Tören sürgündeki kayıpları anmak için çelenk ve karanfillerin denize bırakılması, yürüyüş ve Çerkesler için sembolik bir önemi olan ‘Nart Ateşi’nin yakılmasıyla devam edecek.

Konsolosluk önünde basın açıklamasına izin yok

5 yılı aşkın süredir Çerkeslerin Rusya Federasyonu Konsolosluğu önünde basın açıklaması yapması ve siyah çelenk bırakmasına izin verilmiyor. Öncesinde Galatasaray Lisesi’nin önünde toplanarak Rusya Federasyonu Konsolosluğu’na yürüyen ve konsolosluk önünde basın açıklaması okuyan Çerkesler için de artık bu yürüyüş yasaklı.

Valilik, “Güvenlik, huzur ve asayişin korunması” gerekçeleriyle İstiklal Caddesi’ndeki eylemlere izin vermiyor. ÇERKESFED, birkaç yıldır konsolosluğa yakın bir konumda olan Odakule İş Hanı’nın arkasında toplanarak basın açıklamasını gerçekleştiriyor.

Bu yıl da 21 Mayıs günü saat 21.00’de anma etkinliği ve basın açıklaması için Odakule’de buluşacaklarını sosyal medya hesaplarından duyurdu.

21 Mayıs sürgünü belgesel oluyor

Yapımcılığını Fatih Ekim’in üstlendiği bağımsız belgesel çalışması “Belleğin Sesi: 21 Mayıs Belgeseli”nin galası 20 Mayıs Cumartesi günü Yıldız Teknik Üniversitesi Davutpaşa Kongre Merkezi’nde saat 19.00’da başlayacak fuayenin ardından gösterime girecek. Prof. Dr. Mehmet Hacısalihoğlu ve Dr. Emir Fatih Akbulat’ın akademik danışmanlığını üstlendiği belgeselin yönetmen koltuğunda Aybüke Pehlivan oturuyor.

Belgesel bir tarafta Rusya-Kafkas Savaşları ve Osmanlı’ya sürgün edilen Çerkeslerin karşı karşıya kaldığı zorlukları anlatırken diğer tarafta diasporada kimlik inşası ve ayakta kalma çabası içerisinde Çerkeslerin önemli hafıza mekânlarına odaklanıyor. 21 Mayıs’ı sembolik olarak anmak ve protesto etmek gibi soykırım tarihine ilişkin toplumsal pratikleri ve bu pratiklerin gerçekleştirildiği mekânların kolektif hafızasını irdeliyor.

Bellek ve gelenek; Karadeniz’in Çerkesler için önemi; sürgün ağıtları, masal, ninni, müzik ve el sanatları gibi sosyal edinimlerin birer hafıza mekânına dönüşmesini ve tüm bu tartışma içinde hafıza mekânı kavramını birçok açıdan tartışıyor. Belgeselde öğretim üyesi, sanatçı ve yazarlar dahil olmak üzere farklı sivil toplum kuruluşundan alanında uzman birçok konuşmacı yer alıyor.

*Bu haber ilk olarak Akanda Taştekin'in imzasıyla 13 Mayıs 2023'te Jineps'te yayımlandı.

TIKLAYIN - Yeni başlayanlar için '1864 Çerkes Soykırımı'

(AT/HA)