Sansürün gölgesinde: 2022’de sosyal medyada ne konuştuk?

Son iki yıldır pandemi şartlarının belirlediği sosyal medya gündeminde kısıtlamaların kalkmasıyla beraber 2022’de biraz daha “mizahi” içeriklerin ön plana çıktığını görüyoruz.

Önceki yıllarda gündem olan seçimler, salgın içerikleri, me too ve siyah hakları gibi toplumsal hareketler bu yıl dünya gündeminde üst sıralara çıkamadı.

Yılın en çok etkileşim alan içerikleri Elon Musk’ın tweetleri ve Arjantinli futbolcu Lionel Messi’nin dünya kupasını kaldırdığı anın fotoğrafı oldu. Kore Pop hayranlığı bu yıl da kendini gösterdi ve Güney Koreli boy-band BTS üyesinin sokak dansı yine en çok paylaşılan içerik oldu.

En çok etkileşim alan içerikler Elon Musk’tan

Elon Musk’ın Twitter’ı satın alacağını açıkladıktan sonra attığı “Bundan sonraki işim, kokaini geri koymak için Coca – Cola’yı satın almak olacak” tweeti 5 milyona yakın beğeni ile 2022’nin en çok beğenilen içeriği oldu.

Next I’m buying Coca-Cola to put the cocaine back in

— Elon Musk (@elonmusk) April 28, 2022

Yine Musk'ın "Umarım beni en çok eleştirenler de Twitter'da kalır çünkü ifade özgürlüğünün anlamı budur" yazılı tweeti üç milyonu aşkın beğeni aldı.

I hope that even my worst critics remain on Twitter, because that is what free speech means

— Elon Musk (@elonmusk) April 25, 2022

Dünyada Arjantin sevinci

Bu yıl Katar'ın ev sahipliğinde düzenlenen 2022 FIFA Dünya Kupası'nın sahibi Arjantin oldu.  20 yıl sonra ilk kez Avrupa kıtası dışından bir takımın şampiyonluğa ulaşması sadece Arjantin’de değil dünyanın dört bir yanında coşkuyla karşılandı. 

Öyle ki, Arjantinli futbolcu Lionel Messi’nin dünya kupasını kaldırdığı anın fotoğrafı 74 milyona yakın beğeni ile yılın en çok beğenilen fotoğrafı oldu.

Kore Pop Hayranlığı bu yıl da gündem

Güney Kore'li BTS, diğer adıyla Bangtan Boys grubundan J- Hope'un #HopeOnTheStreet etiketi ile paylaştığı dans tweeti bir milyonu aşkın paylaşım ile yılın en çok retweet edilen içeriği oldu.

Grubun içerikleri önceki yıllarda da dünyada en çok beğenilen ve paylaşılan içerikler olmuştu.

#InMyFeelingsChallenge #HopeOnTheStreet pic.twitter.com/Bm8bxtKsFq

— 방탄소년단 (@BTS_twt) July 23, 2018

Peki biz ne konuştuk?

2022'de sosyal medya Türkiye için yine bir hak ve adalet arama alanıydı. Pandemi sonrası açılan kamusal alanlarda bu yıl her zamankinden fazla baskı ve şiddet hâkimdi. Öyle ki sansür yasasına rağmen yine adalet umudu için sığınağımız sosyal medya oldu. 

Peki "biz" bu yıl sosyal medyada ne konuştuk? Neyi gündem yapmaya çalıştık?

#CumartesiAnneleri927Hafta

Galatasaray Meydanı'nın yasaklanmasının ardından Cumartesi Anneleri / İnsanları mücadelelerine 2022 yılında da sosyal medyadan kamuoyuna seslenerek devam etti.

Cumartesi Anneleri / İnsanları her hafta @CmrtesiAnneleri Twitter hesabından canlı yayın ile kayıplarının bulunmasını ve faillerin yargılanmasını istiyor.

#CumartesiAnneleri926Hafta'mızın basın açıklamasını linkten izleyip yaygınlaştırarak sesimize ses olun.
İsmail Bahçeci İçin, tüm kayıplarımız için adalet istemekten vazgeçmeyeceğiz.https://t.co/bjosTE1yqu

— Cumartesi Anneleri (@CmrtesiAnneleri) December 24, 2022

#GeziyeÖzgürlük #GeziyiSavunuyoruz

25 Nisan'da görülen Gezi Davası'nın karar duruşmasında mahkeme Osman Kavala'ya hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüsten ağırlaştırılmış müebbet, Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater, Hakan Altınay, Mine Özerden, Can Atalay, Tayfun Kahraman, Yiğit Ali Ekmekçi'ye ise bu suça yardımdan 18 yıl hapis cezası verdi.

246 gündür tutuklu olan Gezi Yedilisi için hem sosyal medyada hem de sokaklarda hak ve adalet arayışı durmadan devam ediyor. Tutuklanan Gezi tutukluları için sosyal medyada dayanışma kampanyaları başlatıldı.

#ÇiğdemMater #MücellâYapıcı #MineÖzerden ???? pic.twitter.com/70tsEbgp7l

— Çiğdem Mater'e Özgürlük (@freecigdemmater) August 13, 2022

"Dik Duracağız, Yılmayacağız, Çoğalacağız ve Kazanacağız"

Gezi Davası'ndan tutuklu arkadaşlarımızın Mektup Adresleri... ????????????#GeziyiSavunuyoruz pic.twitter.com/EEEUxI0kvE

— #GeziyiSavunuyoruz (@gezisavunmasi) December 5, 2022

35. Hafta | İstanbul Adalet Nöbeti’nin 26 Aralık 2022 - 1 Ocak 2023 tarihleri arasındaki nöbet programı

???? Her gün

⏰ 17.00-19.00

???? TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi#GeziyeÖzgürlük#GeziyiSavunuyoruz pic.twitter.com/3rdXBFNcZF

— #GeziyeÖzgürlük (@GeziyeOzgurluk) December 26, 2022

#GülşenSerbestBırakılsın

Şarkıcı Gülşen 25 Ağustos'ta imam hatiplilerle ilgili sözlerinden sonra TCK'nin 216. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle "Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama" ile suçlanarak tutuklandı.

Emniyet'teki işlemlerinin ardından Çağlayan'daki İstanbul Adliyesinde sevk edilen Gülşen, savcılık sorgusunun ardından çıkarıldığı nöbetçi Sulh Ceza Hakimliğince aynı suçlama kapsamında tutuklandı, Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi'ne götürüldü.

Üç gün sonra ev hapsi şartıyla tahliye edildi.

Gülşen'in tutuklanmasının ardından sosyal medyada çok sayıda kişi, sanatçı, hak örgütü, sivil toplum kuruluşundan destek geldi.

#gülşenserbestbırakılsın pic.twitter.com/3vKeZM6hUh 

— Tarkan (@tarkan) August 26, 2022

Gülşen 4 ay önceki bir cümlesi yüzünden değil, nefrete inat bu bayrağı taşıdığı için, kıyafetine de hayatına da kimseyi karıştırmadığı için TUTUKLANDI. Savcıların uyuşturucu baronu olduğu, tecavüzcülerin arkası sağlam diye kollandığı ülkede..#GülşenSerbestBırakılsın pic.twitter.com/XjZ1OYxnDc

— Kadınlar Birlikte (@KBGuclu) August 25, 2022

#JinaMahsaAmini

İran'da "başörtüsünü düzgün bağlamadığı" için "ahlak polisi" tarafından gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybeden 22 yaşındaki Jîna Mahsa Amini'nin 16 Eylül'deki ölümüyle başlayan protestolar, 100'ü aşkın gündür devam ediyor. İran'da Amini eylemlerinde şimdiye kadar 507 kişi yaşamını yitirdi, iki kişi idam edildi.

Amini'nin ardındn İran'da başlayan protestolar dünyanın dört bir yanına yayıldı. Türkiye'de de Amini için hem sokaklarda hem de sosyal medyada destek eylemleri büyük yer aldı.

Türkiyeli 427 sinemacıdan İran'daki protestolara destek https://t.co/3WVIZ6ppNQ pic.twitter.com/X7CcQv5joO

— bianet (@bianet_org) September 27, 2022

#SansürYasasınaHayır

Yılın başından beri konuşulan iktidarın ‘dezenformasyon yasası’ olarak adlandırdığı, kamuoyunda ise ‘sansür yasası’ olarak bilinen 40 maddelik kanun teklifi Ekim 2022’de TBMM’de kabul edildi.

Yasadaki 29’uncu maddeyle ‘Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yaymak’ şeklinde bir yeni suç tanımı oluşturuldu. Yasayla TCK'ye “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” başlığıyla yeni bir suç eklendi. Ancak madde kapsamı muğlak bırakıldı.

Halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak suç sayıldı. Ancak neyin suç sayılacağı belli değil. Çok sayıda basın kuruluşu, gazeteci ve yurttaş #SansürYasasınaHayır etiketi ile sosyal medyada yasaya karşı tepkisini gösterdi.

Diken ve bianet “suç” sayılabilecek her haberi #SansürYasasınaHayır etiketi ile sosyal medyada paylaşarak yasaya tepki gösterdi.

TÜİK ölüm istatistiklerini yine açıklamadı

???? Açıklarlarsa pandemide yayınladıkları ölümlerin yalan olduğu ortaya çıkacak#SansürYasasınaHayır https://t.co/6LXISWHHDW pic.twitter.com/g0vKyhD8IU

— Diken (@DikenComTr) June 24, 2022

Erzincan İliç’te siyanür Fırat Nehri'ne karıştı | Ekoloji örgütlerinden açıklama:

“#İliç, Türkiye’nin Çernobili’dir” #SansürYasasınaHayırhttps://t.co/wGtbbtuXRF pic.twitter.com/RAH0UXGg0P

— bianet (@bianet_org) July 2, 2022

#ŞebnemHocaylayızTTBninYanındayız #SebnemKorurFincancıYalnızDeğildir

20 Ekim'de kimyasal silah iddialarına ilişkin yaptığı bilimsel değerlendirmeler nedeniyle gözaltına alınan TTB Başkanı Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı "örgüt propagandası yapmak" suçlamasıyla 27 Ekim'de tutuklandı.

23 Aralık'ta görülen duruşmada savcı üst sınırdan Fincancı'nın cezalandırılmasını istedi. Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı için de sosyal medyada hak arayışı artarak devam ediyor.

ŞEBNEM HOCAYA ÖZGÜRLÜK!
23 Aralık'ta Çağlayan'dayız!

????Bugün saat 20.00'da #Twitter'dayız.

İlk tweet Türk Tabipleri Birligi @ttborgtr hesabından atılacaktır. pic.twitter.com/Q2t8p949eA

— Şebnem Hocaya Özgürlük | #FreeŞebnem (@freesebnem) December 22, 2022

#MüzikSusturulamaz #KonserYasakları

2022 yılında Türkiye konser yasaklarına da tanık oldu. Anadolu Fest'in yasaklanmasıyla başlayan konser yasakları yıl boyu devam etti. 

Konser yasakları sosyal medyada #MüzikSusturulamaz ve #KonserYasakları etiketleri ile protesto edildi. "Müzik Susmayacak" ismiyle bir araya gelen 1135 müzisyen ortak bir bildiriye imza atarak müzik yasaklarına tepki gösterdi.

#SokakHayvanlarıSahipsizDeğil

2022 sokak hayvanları için de zor ve umutsuz geçti. Barınaklarda öldürüldüler, istismara uğradılar, toplatıldılar... Sosyal medya bu yıl her zamankinden çok daha fazla hayvan hakları aktivistleri için mücadele alanıydı. Kapalı kapılar ardından yaşanan hayvan zulümleri sosyal medya aracılığıyla kamuya duyuruldu. İstimara uğrayan bazı hayvanlar kurtarıldı, sahiplendirildi.

#SokakHayvanlarıSahipsizDeğil
???????? Hayvan Hakları İzleme Komitesi (@hakim_komite): 'Sokaktaki Hayvanlar Bitmeyen Bir Soykırım Yaşıyor!'
????https://t.co/kDweMQmipN pic.twitter.com/zWLxjm0zzx

— K2 TV (@k2haber) December 24, 2021

***

2023 sansürün, baskının ve zulmün olmadığı; hak ve adalete kavuşabildiğimiz bir yıl olsun...

(YK)