Kenan Evren Öldü

12 Eylül askeri darbesinin mimarı Kenan Evren 98 yaşında öldü.

İstanbul

12 Eylül darbesini yapan, eski Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren bugün öldü.

Ankara Gülhane Askeri Tıp Akademisi'nde (GATA) tedavi gören 98 yaşındaki emekli orgeneral Kenan Evren'in bugün öğle saatlerinde fenalaşması üzerine ailesi, yakınları ve avukatları hastaneye çağrılmıştı. Şubat ayından beri sağlık durumu iyi olmayan Evren'in bilinci kapalıydı.

Kenan Evren kimdir?

Ahmet Kenan Evren 17 Temmuz 1917, Alaşehir, Manisa doğumlu.

Türkiye'nin 7. Cumhurbaşkanı ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 17. Genelkurmay Başkanı.

Evren, 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi'nden sonra devlet başkanı unvanını aldı, 1982 Anayasasının halkoyuna sunulup yürürlüğe girmesi ile birlikte Türkiye'nin yedinci cumhurbaşkanı oldu.

9 Kasım 1989'da Cumhurbaşkanlığı görevi sona eren Evren, yerini Turgut Özal'a bıraktı. 1990'da Atatürk Uluslararası Barış Ödülü'ne layık görüldü. Kasım 1990-Eylül 1991 arasında, Kenan Evren'in Anıları adıyla 6 ciltten oluşan otobiyografisi yayımlandı.

Darbenin ardından kurulan Milli Güvenlik Konseyi’nin hayatta kalan iki üyesine dava açıldı. 12 Eylül davasının iki sanığı Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya'yla ilgili 18 Haziran 2014’te karar verildi.

Ankara 10. Ağır Ceza Mahkemesindeki davada verilen kararla, dönemin Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı Evren ile eski Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Şahinkaya 765 sayılı TCK'nın "Devlet kuvvetleri aleyhine cürümler" başlıklı 146. maddesi uyarınca ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Mahkeme heyeti, indirim uygulayarak bunu müebbet cezasına çevirdi.

Evren ve Şahinkaya hakkında, Askeri Ceza Kanunu'nun "askeri rütbelerin sökülmesine" ilişkin 30. maddesinin uygulanmasına da karar verildi.

12 Eylül'de ne oldu?

12 Eylül 1980 tarihinde yapılan askeri darbe ile ülke yönetimine el konulması ve Türkiye'deki bütün özgürlükler askıya alınmasından sonra yasama ve yürütme yetkilerini kullanmak üzere Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren'in liderliğinde, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Sedat Celasun'dan oluşan Milli Güvenlik Konseyi (MGK) kuruldu.

Gazeteci Hüsnü Öndül, bianet’e 12 Eylül’de ne olduğunu ve hak ihlallerini yazmıştı:

12 Eylül’de 650 bin kişi gözaltına alındı. Kayıtlı 90 güne kadar gözaltında tutuldular; kayıtsız 150 günü geçen gözaltılar yaşandı. Bu insanların yüzde 95’i işkenceye tabi tutuldu.

İşkencede 171 kişi öldürüldü. 49 kişi de idam edildi. Sözleşmenin yaşam hakkını güvence altına alan 2. maddesi ihlal edildi.

Askeri mahkemelerde 210 bin dava açıldı. Açılan bu davalarda, 85 bin kişi salt düşünce suçu kapsamında, 141., 142., ve 163. maddelerden yargılandılar.

1 milyon 683 bin kişi fişlendi.

Açılan davalarda 6 bin 353 kişinin idamı istendi.

348 bin kişiye pasaport tahdidi uygulandı.

1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu uyarınca 14 bin 509 kamu görevlisi işten atıldı. 18 bin memur, 2 bin yargıç savcı, 4 bin polis, 2 bin subay-astsubay, beş bin öğretmen istifaya zorlandı.

23 bin 667 dernek etkinlikten alıkonuldu; siyasi partiler, sendikalar kapatıldı.

30 bin kişi Türkiye’yi terk etmek zorunda bırakıldı.

Cezaevlerinde yaygın ve sistematik işkence uygulandı. Açlık grevleri ve ölüm oruçlarında ve işkencelerde insanlar yaşamlarını yitirdiler; hasta ve sakat bırakıldılar. İnsan onuruna aykırı koşullarda tutuldular.

Bilim ve Sosyalizm Yayınları’na ait 113 bin 607 kitap Mamak’ta Sıkıyönetim Komutanlığı’nca yakıldı. Yayıncılar (İlhan Erdost) öldürüldü. Toplamda 39 ton kitap, dergi ve gazete SEKA’da imha edildi. Sekiz gazete 195 gün süreyle kapatıldı.

937 film yasaklandı. Yılmaz Güney’in 114 filmi yasaklandı.

2932 sayılı Kanunla Türkçeden başka dillerin kullanımı neredeyse hayatın her alanında yasaklandı.