Hani İşkenceye Sıfır Tolerans?

1997'de başlayan ilk yargılama 2002'de sona ermiş, beş sanık beraat etmişti. Dört polise ise önce 11 ay 20'şer gün hapis cezası verilerek ertelenmişti. Mağdur avukatlarının beraat ve cezalara itiraz ederek temyize götürdüğü dosya, yaklaşık bir buçuk yıl Yargıtay'da bekledikten sonra, 2004'te, dört polise 'eksik ceza verildiği' gerekçesiyle bozuldu. Beraat eden sanıklarla ilgili ceza istemi ise, dosyanın Yargıtay'da beklediği 1.5 yıllık süre içinde zamanaşımına takılmıştı.

Mahkûmiyet ve erteleme

Zamanaşımına uğrayan dava, yedi yıl öncesine dayanıyor. 21 Şubat 1997'de bir örgüt operasyonu sonrasında gözaltına alınan 15 kişinin işkence iddialarıyla ilgili Bayram Kartal, Sedat Selim Ay, Yusuf Öz, Erdoğan Oğuz, Zülfikar Özdemir, Necip Tükenmez, Şaban Toz, Bülent Duramanoğlu ve Şahin Kaplan hakkında 4 Temmuz 1997'de İstanbul 7. Ağır Ceza Mahkemesi'nde dava açıldı. İşkence mağdurları arasında, bu olaydan iki yıl sonra başka bir nedenle gözaltına alındıktan sonra ölen sendikacı Süleyman Yeter de bulunuyordu.

TCK'nın işkence suçunu düzenleyen 243. maddesi uyarınca açılan dava beş yılı aşkın bir süre sonra, 2 Aralık 2002'de karara bağlandı. İstanbul 7'nci Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen karar duruşmasında mahkeme heyeti, oyçokluğuyla Kartal, Ay, Öz ve Oğuz'a 11 ay 20'şer gün hapis ve iki ay 27'şer gün memuriyetten men cezası verdi. Ancak cezalar, 'sanıkların suçu bir daha işlemeyeceğine dair kanaat oluştuğu' için ertelendi. Diğer beş sanık beraat etti.

Bu davada mahkeme heyetinden Mehmet Uysal, karara muhalefet şerhi koymuştu. Hâkim Uysal, sanıklar Bayram Kartal, Selim Ay, Yusuf Öz ve Erdoğan Oğuz'un hem kendi mahkemelerinde hem diğer ağır ceza mahkemelerinde aynı iddialarla çok sayıda davası bulunduğunu belirterek, "Sanıklar, işkence ile kanıt elde etmeyi bir yöntem olarak benimsemiştir. Beraat eden sanıkların dosyasındaki belgelerden mağdurların sorgularında bulunup işkenceye katıldıkları sabittir" diyerek hem erteleme, hem de beraat kararlarına karşı oy kullanmıştı. Uysal, davanın daha önceki celselerinde de sanık avukatlarının zamanaşımı dolacak davayı uzatmaya çalıştığını belirtip yasal sürecin hızlandırılmasını istemişti.

Yargıtay: Bu cezalar az

Mağdur avukatlarının temyize götürdüğü dava Yargıtay 8. Ceza Dairesi'nde bir buçuk yıl sonra görüşülerek bozma kararı verildi. Sanıklar Bayram Kartal, Sedat Selim Ay, Yusuf Öz ve Erdoğan Oğuz hakkındaki cezanın ertelenmesi sırasında uygulanan yasa ve maddesinin kararda gösterilmemesinin CMUK'un 268. maddesinin 4. fıkrasına aykırılık oluşturduğu belirtilen 1 Nisan 2004 tarihli kararda, "Birden fazla kişiye karşı işkence eylemlerinin ayrı ayrı suç oluşturacağı düşünülerek, her sanığın işkence ettiği sabit olan mağdur sayısınca cezalandırılması gerektiğinin gözetilmediği, eksik ceza verildiği" anlaşılmıştır denildi.

Kartal, Ay, Öz ve Oğuz hakkındaki hükmü bozan Yargıtay, Şahin Kaplan hakkındaki beraat kararını onarken Zülfikar Özdemir, Necip Tükenmez, Şaban Toz ve Bülent Duramanoğlu hakkındaki beraat kararını da, Yargıtay'daki 1.5 yıllık bekleme süresi sırasında 'zamanaşımı süresi dolduğu'' gerekçesiyle bozarak haklarındaki davanın ortadan kalkmasına karar verdi.

Savcı: Takdir mahkemenin

Yargıtay'ın bozma kararı üzerine 1 Kasım 2004'te İstanbul 7. Ağır Ceza Mahkemesi'nde yeniden görülen davanın dünkü ikinci duruşmasına tutuksuz yargılanan sanıklar Bayram Kartal, Sedat Selim Ay, Yusuf Öz ve Erdoğan Oğuz katılmadı. Duruşmada savcı Fethi Türkmen, suç tarihi olan 6 Mart 1997 dikkate alındığında 7 yıl 6 aylık zamanaşımı süresinin dolduğunu, ancak sanıkların savunmalarını yaptığı 8 Mayıs 1997 tarihi düşünüldüğünde ise zamanaşımı süresinin dolmamış olduğunu belirterek, takdirin mahkemeye ait olduğunu söyledi.

Dava konusu olayda son suç tarihinin 6 Mart 1997 olduğunu belirten mahkeme heyeti ise asli zamanaşımı süresinin 5 yıl olduğunu ve suç tarihinden itibaren 7.5 yıldan uzun bir süre geçtiğini bildirdi. Heyet bu nedenle davanın zamanaşımı süresi dolduğu için ortadan kaldırılmasına karar verdi.

Cezaları yine ertelenmişti

İşkence davasının sanık polislerinden üçü, yine aynı mahkemede iki ayrı davada işkenceden suçlu bulunmuş ve yine cezaları ertelenmişti. Hâkim Mehmet Uysal bu kararlara da muhalefet şerhi koymuştu. Mart 1996'da gözaltına alınan Atılım gazetesi çalışanı dokuz kişinin işkence iddiasıyla açtığı dava, zamanaşımına bir gün kala karara bağlanmıştı. İstanbul 7. Ağır Ceza'daki davada polisler Bayram Kartal, Sedat Selim Ay ve Yusuf Öz başka dört sanıkla birlikte yargılanmıştı. İki sanık beraat etmiş, bir yıl iki ay hapis ve üç buçuk ay memuriyetten men cezası verilen Kartal, Ay ve Öz'ün cezasıysa ertelenmişti. Aynı mahkemede sekiz sanıklı bir davada 12 kişiye işkence yapmakla suçlanan Bayram Kartal'a 25 Nisan'da 10 ay hapis ve 2 ay 15 gün memuriyetten men, Öz'e 11 ay 27 gün hapis ile iki ay 27 gün memuriyetten men cezası verildi. Cezalar ertelendi.

Bu arada sendikacı Süleyman Yeter'in gözaltında ölümüyle sonuçlanan olayla ilgili bir başka davada, bir polise verilen hapis cezası da önceki gün Yargıtay' tarafından onaylandı. (AŞ/YS)