Demokratikleşme Tasarısı Meclis’te

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı “demokratikleşme paketi” ile ilgili tasarı Meclis’e sevk edildi.

Milliyet gazetesindeki habere göre, pakette şu maddeler yer alıyor:

* Seçimlerde Kürtçe propaganda yapılabilecek.

* Siyasi partiler artık eşbaşkanlık sistemine geçebilecek. Eşbaşkanlar iki kişiden fazla olmayacak.

* Beldelerde teşkilat kurulma zorunluluğu kalkacak.

* Milletvekili genel seçiminde toplam geçerli oyların yüzde üçünden fazlasını alan siyasi partilere Hazine yardımı yapılacak. Bu yardım 1 milyon TL’den az olamayacak. Halen yüzde 7’nin üzerinde oy alan partilere Hazine yardımı yapılıyor. Ancak BDP son genel seçime bağımsız adaylarla katıldığı için Hazine yardımından yararlanamadı.

* İl ve ilçelerde miting yeri ve güzergâhı, Meclis’te grubu bulunan partilerin il ve ilçe temsilcileri ile en çok üyeye sahip üç sendika ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları temsilcilerinin görüşü alınarak illerde vali, ilçelerde kaymakamlar tarafından belirlenecek. Yürürlükteki düzenlemeye göre bu kararı halen valilikler ve kaymakamlıklar veriyor.

* İl ve ilçenin büyüklüğü ve gelişmişliği dikkate alınarak birden fazla toplantı ve gösteri yürüyüşü yer ve güzergahı belirlenebilecek. Ancak Düzenleme Kurulu “kamu düzeni ve genel asayişi bozmayacak ve vatandaşların günlük yaşamını zorlaştırmayacak şekilde belirlenen” yer ve güzergâhlardan birisini tercih edebilecek.

* Açık hava mitingleri, artık güneş batmadan önce dağılacak şekilde, kapalı yerlerde ise saat 24:00’e kadar yapılacak. Yürürlükteki yasa güneş batmadan bir saat önce ve kapalı yerlerde saat 23:00’e kadar sınır koyuyor.

* Bütün toplantı ve gösterilerde katılımcıların ve konuşmacıların ses ve görüntüleri kolluk tarafından kaydedilebilecek. Elde edilen kayıt ve görüntüler, şüphelilerin ve suç delillerinin tespiti dışında başka bir amaçla kullanılamayacak.

* Düzenleme Kurulu mitingin “amacı dışına çıktığı veya düzen içinde gerçekleşmesini imkansız gördüğü” taktirde dağılma kararı alacak ve durumu derhal yetkili kolluk amirine bildirecek. Toplantının dağıtılması kararını hükümet komiseri değil, siyasi partilerin temsilcilerinin de bulunduğu Düzenleme Kurulu karar verecek. Düzenleme Kurulu, bu görevini yerine getirmemesi halinde, durum yetkili kolluk amiri tarafından Vali veya kaymakamlara bildirilecek ve kararı bu makamlar verecek. Karar verilmesi halinde dağıtma işlemini polis gerçekleştirecek.

Kürtçe eğitim özel okulda

* Özel kurslar dışında artık Kürtçe de dahil Türkçe’den başka dil ve lehçelerde eğitim yapan özel okullar açılabilecek. Bu kurumlarda eğitimi ve öğretimi yapılacak dil ve lehçelere Bakanlar Kurulu karar verecek.

* TCK’nın “Eğitim ve Öğretim Hakkını” düzenleyen 112. maddesinde yapılan değişiklikle; her türlü eğitim ve öğretim faaliyetlerine, kişinin eğitim ve öğretim hakkını kullanmasına, öğrencilerin toplu oturdukları binalara girilmesi ve kalınmasına engel olanlara 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek.

* Tasarıyla, Gezi Parkı, ODTÜ eylemlerine ve HES protestolarına yönelik cezai önlemler de alındı. Gezi Parkı ve ODTÜ’de olduğu gibi bir kamu kurumu tarafından yürütülen projenin hayata geçirilmesi gibi faaliyetleri engelleyenlere 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek.

* TCK’ye eklenen yeni bir hükümle; kamu kurumlarında veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında verilen ya da kamu makamlarının verdiği izne dayalı olarak sunulan hizmetlerden yararlanılmasına engel olunması halinde, fail hakkında 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek.

Yaşam tarzına müdahaleye ceza

* TCK’nın “inanç, düşünce ve kanaat hürriyetini” düzenleyen 115. maddesine yapılan ekleme ile okul ve işyerlerinde namaz kılma başta olmak üzere dini inancın yerine getirilmesinin önü açılıyor. Maddeye yapılan ekleme ile “dini inancını gereğinin yerin getirilmesinin, cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla” engelleyenler 1 yılda 3 kadar hapis cezasıyla yargılanacak.

* Yine TCK’nın “inanç, düşünce ve kanaat hürriyetini” düzenleyen maddeye yapılan ekleme ile “İnanç, düşünce veya kanaatlerinden kaynaklanan yaşam tarzına ilişkin tercihlerine müdahale eden veya bunları değiştirmeye zorlayanlar” 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak.

Nefret suçu TCK’da

* Tasarıyla nefret suçu TCK’ya girecek. TCK’nın 122. maddesinin “ayrımcılık” olan başlığı, “Nefret ve ayrımcılık” olarak değiştirildi. Maddedeki “din, dil, mezhep” kriterlerine “milliyet” kavramı da eklenirken, nefret ve ayrımcılık suçuna verilen 6 aydan 1 yıla kadar verilen hapis cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis olarak yeniden belirlendi. Tasarı, ırkı ya da milliyeti nedeniyle işlenen yaralama, öldürme, hakaret gibi suçlarda artırım yapılması konusunda düzenleme içermiyor. Cinsel yönelime ayrımcılık da pakete girmedi.

* Tasarıyla İller İdaresi’nin köy adlarının değiştirilmesini zorunlu kılan ifade çıkarıldı. 1949’daki düzenlemenin kaldırılması Türkçe olmayan köy isimlerinin değiştirilmesini engelleyecek. Ancak daha önce değiştirilen isimler için yeni bir düzenleme yapılmadı.

Siyasi partilere üyelik

* Siyasi Partiler Kanunu’nun “siyasi partilere üyeliği” yasaklayan hükümler arasından “terör eyleminden mahkum olma” kriteri kaldırılıyor. Paketle, “kamu hizmetlerinden yasaklı olanların”, yani yüz kızartıcı suçlar, kaçakçılık, ihalelere fesat veya devlet sırlarını açığa vurma suçlarından mahkûm olanlar, taksirli suçlar hariç 5 yıl veya daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar, devlete karşı işlenen suçlardan mahkum olanlar ve terör eyleminden mahkûm olanların siyasi parti üyeliği yasağı kalkacak.

* Aynı maddedeki düzenlemeye göre, artık, “Kamu hizmetinden yasaklılar, basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkum olanlar, taksirli suçlar hariç 5 yıl ağır hapis veya 5 yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkum olanlar” da siyasi partilere üye olabilecek.  

* Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu’nun, “Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının Gelirlerini” düzenleyen maddeden, “her nevi fitre, zekat, kurban derileri ve bağırsak yardımları” hükmü çıkarıldı.

* TCK’nın “Şapka ve Türk Harfleri” başlıkla maddesi yürürlükten kaldırılacak. Böylece yasak olmasına rağmen uygulaması yapılamayan şapka takma zorunluluğu ile alfabede x, q, w gibi harflerin kullananlara verilmesi öngörülen 2 aydan 6 aya kadar hapis cezası kalkacak. (AS)