Bilirkişi, Dersim'deki katı atık tesisi projesini uygun görmedi

* Fotoğraf: Mimarlar Odası Ankara Şubesi

TMMOB’a bağlı Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin Dersim, Sütlüce’de inşa edilmesi planlanan katı atık tesisine verilen “Çevresel Etki Değerlendirilmesi (ÇED) Olumlu” kararının iptali için açtığı davada bilirkişi raporu çıktı.

Bilirkişiler, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca onay verilen projenin gerçekleşeceği alanda 3 farklı 100 metrekare deneme alanları üzerinde inceleme yaptı. Buna göre, 100 metrekarelik alanda yaklaşık olarak 30 adet meşe ve ardıç fidanı olduğu tespit edildi. Bu hesapla 1 dönüm alanda 300, 1 hektarda 3 bin ve nihayet proje alanını oluşturan 18,3 hektar alanda da 54 bin 900 ağaç olduğu görüldü.

Bilirkişiler, proje alanının niteliğinin teknik, fen, bilimsel ve hukuki orman alanı olduğunu, tesisin inşa edilmesi durumunda insan sağlığının, su kaynaklarının, bölgedeki tarım ve hayvancılığın olumsuz etkileneceğini belirterek, “Dava konusu tesisin söz konusu alana yapılması uygun değildir” dedi.

Ekolojik yıkım vurgusu

Bilirkişiler raporda katı atık tesisin ekolojik yıkıma neden olacağını belirterek şu ifadelere yer verdi:

“Etkileşim alanı içerisinde bulunan insan ve hayvan sağlığı, bitkiler ile sucul ekosistemi önemli ölçüde olumsuz etkileyeceği, alınacak önlemler ile bu olumsuz etkilerin minimize edilse bile doğal çevre alanında ve etkileşim bölgesinde telafisi mümkün olmayan çevresel tahribata yol açılacağı, projede bölgenin flora ve faunasının etkilenmemesi için yeterli tedbirlerin alınması yönünde gerekli önlemlerin alınıp alınmadığı, tesis mevcutta değil, proje üzerinde var olduğu için ancak tesis işletmeye başladığı ve anılan çevresel olumsuzlukların baş göstermesinin ardından anlaşılabileceği, ÇED olumlu kararına konu işlem ile etkileşim alanındaki dere yataklarının, su kaynaklarının ve bitki örtüsünün doğallığının ve sucul dengesinin bozulacağı muhakkaktır. 

“Bu yönüyle, projenin çevreye muhtemel bütün etkileri, proje bazında nitel olarak incelenmiş ise de nicel olarak doğru incelenmeli ve alınacak önlemlerin yeterli olup olmadığı, ancak tesis faaliyete geçtikten sonra belirlenebileceği, ÇED raporunda belirtilen önlemler ve taahhütlerin bilimsel ve teknik verilere uygun olmakla birlikte, geri dönüşü olmayan bu tür hassas projelerde önemli olanın belirtilen önlemler ve taahhütlerin gerçekliğe de uygun olması gerektiği, projenin yer seçimi açısından sakınca olduğu, projenin kapasite artırımının anılan yerde yapılmasının uygun olmadığı, yakın çevresine olumsuz birçok etkilerinin olabileceği, çevre kirlenmesine sebebiyet verebileceği, ÇED olumlu kararının kuşkuya yer vermeyecek biçimde açık ve net bir biçimde ortaya konularak endemik yapıya ve ekolojik tahribine, bozulmasına ve/veya yok olmasına neden olacağı, ÇED raporunda alandaki flora ve fauna çeşitliliğinin korunması açısından yapılacak çalışmaların ÇED raporunda gerekli önlemlerin alınmadığı, bu önlemlerin yeterli olmadığı, çevreye olabilecek olumsuz etkilerin önlenmesi ya da zararın çevreye zarar vermeyecek şekilde en aza indirilmesi için gerekli tüm önlemlerin alınmadığı, projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalarla alınacak önlemlerin ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeyde olmadığı görülmektedir.”

“Projeden acilen vazgeçilmeli”

Bilirkişi raporunu değerlendiren Mimarlar Odası Ankara Şube Başkan Tezcan Karakuş Candan, şunları söyledi:

“Tunceli Belediyesi öncülüğünde, 7 ilçe belediyesi tarafından Avrupa Birliği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve belediyelerin finansıyla Sütlüce köyü bölgesinde, 18 hektarlık alana yapımı planlanan ‘Entegre Katı Atık Bertaraf Tesisi’ projesinin doğa katliamına yol açacağı açıktır. 

“Haklılığımızı bilirkişi raporu da tescil etmiştir. Bölge halkı da yaklaşık 55 bin ağacın kesilmesini öngören, su kaynaklarını kirletecek, tarım ve ormancılığı olumsuz etkileyecek tesisten vazgeçilmesi için defalarca yetkililere çağrıda bulunmuştur. Bu ısrarı anlamak mümkün değildir.

“Bilirkişiler hazırladığı raporda adeta tesisi inşa etmek isteyen kurumlara doğa dersi vermiş, tesisin inşa edilmesi halinde geri dönülemez zararların ortaya çıkacağını gözler önüne sermiştir.”

Proje hakkında

Sütlüce, Tüllük Köyü Yolu Mevkii’nde yapılması planlanan Katı Atık Bertaraf ve Düzenli Depolama Tesisi Kapasite Artırımı Projesi; Dersim, Pülümür, Nazımiye, Ovacık ve Mazgirt Belediyesi Katı Atık Yönetim Birliğince kararlaştırıldı.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da 22 Nisan 2021 tarih ve 6267 sayılı kararla proje için “ÇED Olumlu” kararı verdi.

(TP)