Avukat Gülbahar’dan Özgür Özel’e “dilde cinsiyet eşitliği” uyarısı

Toplumsal cinsiyete duyarlı dil nasıl olur? 

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye ofisi, toplumsal cinsiyete duyarlı dil kullanımı ve cinsiyetçi kalıp yargıların kırılmasını sağlamak amacıyla “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı İletişim Rehberi” hazırlamıştı.

TIKLAYIN - Rehberin tamamını okuyun

Rehber, “Neden toplumsal cinsiyete duyarlı iletişim?”,  “Toplumsal cinsiyet eşitliği nedir?”, “Toplumsal cinsiyet kalıp yargıları”, “Adam kelimesinin genel kullanımı” gibi başlıklardan oluşuyor.

*"Sevgili anneler, sınıf partimiz için kurabiye pişirmenizi rica ediyoruz" gibi dışlayıcı cümleler kurmaktan kaçının. Daha kapsayıcı alternatif cümleleri düşünün: "Sevgili aileler, sınıf partimiz için kurabiye pişirmenizi rica ediyoruz" gibi.

*Bazı iş ve görevler yalnızca erkeklere veya kadınlara uygunmuş gibi düşünmeyin. Örneğin; çiftçiler erkek olur veya ilkokul öğretmenleri kadın olur gibi. Bu durum toplumsal cinsiyet temelli varsayımlara neden olur. Bir iş veya görevden bahsederken, eğer o kişinin cinsiyeti belliyse, ancak o zaman toplumsal cinsiyete özgü bir zamir kullanın.

*Kadınlar ve erkekler hakkında hakkaniyetli olmayan varsayımlar yansıttığı için kişileri ve meslekleri adlandırırken unvan kullanmaktan kaçının. Toplumsal cinsiyet açısından adil bir dil, olanakları sınırlamak yerine onları genişletirken, kadınlar ve erkekler için hem daha kapsayıcı, hem de daha hakkaniyetli bir temsiliyeti mümkün kılar. 

*Bazı mesleklerin sadece erkeklere özgü olduğu varsayımından hareketle, bu tür sözcüklerin önüne kadın sözcüğünü ekleyerek kadını ötekileştiren ifadelerden kaçının. 

*Görsel iletişimde kadınların ve erkeklerin eşit temsil edilmesini sağlayın.

*Kadına ve erkeğe aynı davranışı gösterin.

*Nezaket içeren hitapları cinsiyet eşitliğini destekleyecek şekilde kullanın. Kadınları bir erkekle ilişkisiyle (yani evli olup olmamasıyla) etiketleyen nezaket içeren veya kadını bir erkeğin uzantısı olarak görerek önemsizleştiren ve görünmez kılan hitaplardan kaçının.