Adalet Komisyonu'nda "Makul Şüphe" Tartışması

TBMM Adalet Komisyonu'nda tartışmalara yol açan "Hakimler ve Savcılar Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi" yargı ile ilgili yasa tekliflerinin birleştirilmesi için başka güne ertelendi.

Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) milletvekillerinin verdiği kanun teklifinde genel olarak hakim ve savcıların özlük hakları ile ilgili düzenlemelerin yanında Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) önemli değişiklikler yapılıyor. Aramalarda makul şüphe maddesi eklenmesi, el koymanın ve dinlemelerin kapsamının genişletilmesi öngörülüyor.

Toplantıda özellikle "makul şüphe" maddesinin eklenmesine tepki gösterildi.

Kaplan: Almanya'nın özgürlüklerini örnek alalım

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan şöyle konuştu:

"Makul şüphe deniyor. Sapla samanı birbirine karıştırıyorsunuz. Herkes adaletten yara aldı; derini de aldı, paraleli de aldı, Hükümeti de aldı, muhaliflerin hepsi alıyor. Cumhurbaşkanı ve Başbakan'ın 'hain' dediği muhalefet, makul şüpheye giriyor mu? Hain diyorsa Cumhurbaşkanı ve Başbakan, onun emrindeki kolluk öyle görür mü görmez mi, Demirtaş ve Kılıçdaroğlu'nun kapısına dayanır mı dayanmaz mı? Yeni Türkiye'ye gitmiyoruz. Almanya'yı örnek alıyoruz, Almanya'nın özgürlüklerini de örnek alalım."

Aldan: Teklif güya maaş artışıydı

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Kırklareli Milletvekili Turgut Dibek, iktidar milletvekilleri tarafından verilen tekliflerle eskiye dönüş yaşanacağını savunarak, iktidarın kafasının karışık olduğunu belirtti:

"Altı ay önce somut delillere dayalı kuvvetli şüphe getirilirken, bugün niye ondan vazgeçiyorsunuz? Aynı şekilde mallara el koyma, dinlemelerdeki durumu niye geri getiriyorsunuz? Son olaylar var bunun içinde. Sanki polise yeni yetkiler getiriliyormuş gibi kamuoyuna yansıtılıyor."

CHP Muğla Milletvekili Ömer Süha Aldan, "yargı torbası" ile karşı karşıya olduklarını ifade ederek, "Düzenlemenin temel felsefesi hakim ve savcıların maaşında artıştı. Cumhurbaşkanı'nın açıklamasından sonra böyle bir teklif getirilmesi tuhaf" dedi.

Bozdağ: Yap boz eleştirisi yapılabilir

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, toplantı sonrasında yaptığı açıklamada bunun bir yargı paketi olduğunu güvenlik paketi ile alakası olmadığını söyledi.

Gazetecilerin "güvenlik paketinin ne zaman Meclise'e geleceği" sorularına, İçişleri Bakanlığı'nın konuyla ilgili çalışmayı yürüttüğünü belirterek, "Bir şey diyemem" karşılığını verdi.

"Kamuoyunda, 'bu düzenleme paralel yapı ile mücadele için getirildi' diye bir algı oluştu. Bu algı doğru mudur?" sorusuna, "Bu algıyı birileri oluşturuyor. Onu o yalancılara sorun" yanıtını verdi.

Söz konusu kanun teklifiyle bir gazetecinin "Daha önce, birtakım tedbir kararlarının alınması için somut delil gerekiyordu. Şimdi makul şüphe yeniden getiriliyor. Yap-boz gibi bir görüntü oluşturuldu" sözleri üzerine Bozdağ şöyle dedi:

"Yap-boz eleştirisi yapılabilir ona itirazımız yok ama uygulamada maalesef buradaki somut delil, kuvvetli şüpheyi teyit eden bir delil esasında aramayı gerektirecek şeyi ispat eden değil... Yani şüphenin varlığını gösteren bir delilden bahsediliyor. Polis arama talebini savcılığa iletiyor, savcılık hakimliklere iletiyor, maalesef bazı yerlerdeki hakimlikler bu noktada arama kararlarını bu madde gerekçesiyle vermemişlerdir. Bunun da birtakım olumsuz etkileri olmuştur."

Teklifte neler var?

Teklifle, genel olarak hakim ve savcıların özlük hakları ile ilgili detaylı düzenlemeler var. Adalet Bakanlığı Yurtdışı Teşkilatı kuruluyor. Noterlerin işlemlerini elektronik ortamda yapabilmeleri için uyum düzenlemesi yapılıyor

Yargıtay Kanunu'nda öngörülen "Adli Yılın Açılışı"na ilişkin düzenleme yürürlükten kaldırılıyor.

Tehdidin cezası artıyor

Bunun dışında teklifle, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) önemli değişiklikler yapılıyor.

Hürriyete karşı suçlar bölümündeki "tehdit" maddesi yeniden düzenleniyor. Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, hürriyetine, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden ya da malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara uğratacağından veya sair bir kötülük edeceğinden bahisle tehdit eden kişi mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılacak. 

Tehdidin; kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle ve kamu görevlisinin sahip bulunduğu nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle yapılması halinde iki yıldan beş yıla kadar  hapis cezası verilecek. 

Makul şüphe

CMK'nın "şüpheli veya sanıkla ilgili arama" maddesinde yapılan değişiklikle, "yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda somut delillere dayalı kuvvetli şüphe varsa; şüphelinin veya sanığın üstü, eşyası, konutu, işyeri veya ona ait diğer yerler aranabilir" ifadesindeki "somut delillere dayalı kuvvetli" ibaresi, "makul" olarak değiştiriliyor. 

El koymanın kapsamı genişletiliyor 

Taşınmazlara, hak ve alacaklara el koymanın kapsamı genişletiliyor. TCK'da "Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar" başlığında sayılan "silahlı örgüt" veya  "örgüte silah sağlama" suçundan elkoyma kararı verilirken; "Anayasayı ihlal", "yasama organına karşı suç", "hükümete karşı suç", "Hükümete karşı silahlı isyan", "silahlı örgüt", "silah sağlama" ve "suç için anlaşma" soruşturmalarında el koyma kararı verilebilecek. 

Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturma ve kovuşturmada iletişimin tespitine ağır ceza mahkemeleri yerine sulh ceza hakimlikleri veya yargılamayı yapan mahkemelerce karar verilecek.  

Dinleme ve takibin kapsamı genişletildi

Şüpheli ve sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişiminin tespiti, soruşturma aşamasında hakim; kovuşturma aşamasında mahkeme kararına istinaden yapılacak. Kararda, yüklenen suçun türü, hakkında tedbir uygulanacak kişinin kimliği, iletişim aracının türü, telefon numarası veya iletişim bağlantısını tespite imkan veren kodu ve tedbirin süresi belirtilecek.

Devletin güvenliğine karşı ve anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlarda; "dinleme ve kayda alma", "gizli soruşturmacı görevlendirme", "teknik araçla izleme" mümkün olabilecek. 

Müdafinin dosyayı inceleme yetkisi 

Müdafinin dosya içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek alması, soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebilecek ise, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hakim kararıyla bu yetkisi kısıtlanabilecek. (NV)