SEÇİMLER VE KAMPANYALAR 7
2002: Ezber Bozan Seçim
2002 seçimleri sonucunda Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bir ilk yaşandı, önceki dönemde Mecliste bulunan tüm siyasi partiler yüzde 10 barajına takılarak Meclis dışı kaldılar.
Bir önceki seçimlerde (1999) yüzde 8,7 ile seçim barajını aşamayan CHP ve yeni kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Meclisin iki partisi oldular.
Seçime giren diğer 16 parti milletvekili çıkaramadı [DYP % 9,54, MHP % 8,3, ANAP % 5,2 ve DSP % 1,2].
Seçmenin yarısı parti değiştirdi
Seçmen yıllar boyunca umduğunu bulamadı ve yenilik arayışında olduğunu açıkça gösterdi. Seçimlere katılım yüzde 79,1 oldu.
Orhan Gökçe, Birol Akgün ve Süleyman Karaçor tarafından yapılan araştırma seçmenlerin yüzde 54’ünün daha önceki seçimlerde oy verdiği partiyi değiştirdiğini, 3 Kasım 2002 seçimlerinde başka bir partiye oy verdiğini gösteriyor.
AKP’nin aldığı oyların yüzde 17’sinin 2002 seçimlerinde ilk kez oy kullanan 4 milyon seçmen arasından geldiği görülmekteyken; yüzde 10’luk ülke barajını aşamayan partilere oy veren seçmenlerin oranının yüzde 46,4 olması dikkat çekicidir. Ülkenin yaklaşık yüzde 60’ı tercihleri nedeniyle parlamentoda temsil edilmedi.
AKP Arter Ajans’ın sahibi Erol Olçak ile çalıştı. Tüm kampanyayı ve hatta partinin ismini ve logosunu Erol Olçak hazırladı.
10 Kasım 2002 Akşam Gazetesine verdiği röportajda Olçak kampanya ile ilgili şunları söylüyordu:
“Tayyip Erdoğan Cumhuriyet tarihinin en önemli siyasi markalarından biridir. O yüzden kampanyamız çok başarılı oldu. Seçim kazanmak için lider, kalite ve program olacak. AKP’de bunların tümü vardı. Neyin söylendiği değil, kimin söylediği önemlidir. Halk Erdoğan’ı dinledi ve anladı.”
Olçak, devamında AKP’nin 40 günde 68 miting yaptığını ve tüm mitinglere Erdoğan’ın ve 27 kişilik kampanya ekibinin katıldığını söylüyor.
CHP: Ocağınıza incir dökecekler
İktidar için en yakın rakip olarak görülen CHP ise, Deniz Baykal önderliğinde girdiği seçimlerde istenilen ivmeyi yakalayamadı. CHP önceki seçimlerdeki gibi negatif kampanya stratejisi izledi. “Ocağınıza incir dikecekler” sloganının kullanıldığı ve incir görseline yer verilen kampanya rakibe karşı saldırgan denebilecek bir söylem içeriyordu.
CHP yüzde 19,4 oy oranıyla Ana -muhalefet partisi olarak Parlamentoya 177 milletvekiliyle yeniden girerken, AKP yüzde 34'le 365 milletvekili çıkararak tek başına iktidar oldu.
CHP: ''Tek başına iktidar''
Kampanyasını İRA reklam ajansının yönettiği CHP, internet sitelerine reklam vererek genç seçmeni kazanmaya çalıştı, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal imzalı seçmenlere gönderilen mektupta da ''Tek başına iktidar'' hedefini yineliyordu.
2002 seçimleri dijital anlamda da hareketlenmenin başladığı seçimler oldu. Partilerin web sayfaları açılmaya başladı, böylece genç seçmenlere ulaşmak hedeflendi. Siyasi reklamın bu seçimlere katkısı ve etkisi tartışıla bilinir.
Ancak açık ve net olan bu seçimlerin seçmenin mevcut iktidara karşı, uzun yıllar devam eden koalisyon hükümetlerine karşı olan tepkisinin en güzel örneklerinden biri olmasıdır.
Seçmen için yeni bir umut kapısı açılmıştır. Umudun adı AKP’dir. İzlenilen politikalar hatta Yüksek Seçim Kurulu’nun yasaklısı olan Tayyip Erdoğan’ın seçimlere katılamama durumu bile iletişim açısından iyi değerlendirildi.
Tüm bu özelliklerinin yanı sıra AKP’nin Türk siyasal yaşamında sahneye ilk çıktığı seçimler olması, 2002 seçimlerini siyasal tarihi anlamak ve tartışmak açısından bir kez daha önemli yapar. (DD/SSİ/BA)
* Doğan Duman ve Serçin Sun İpekşen 2013'te yayınladıkları "Türkiye'de Genel Seçim Kampanyalari (1950-2001)" makalesini bu dizi için bianet'e yeniden yazdılar. Teşekkür ediyoruz.
Türkiye Seçim Tarihi Yazı Dizisi
Tanzimattan Tek-Parti Dönemine Seçimler Üzerine Notlar
Kampanyalar ve Seçimler-1/ 1920'den Bugüne Nasıl Seçtik/Seçemedik!
1950-1960: Demokrat Parti'nin Üç Seçimi
1961-1969: İki Darbe Arası Üç Seçim
1973-1977: İki Seçim ve "Milliyetçi Cephe"ler
1983-1987: Altı Yıl Sonra Sandık Başı
1991-1995-1999 Seçimlerin İmaj Çağı