Yeni Dizi:Kadınlar,Sağlık Hizmetleri, Hakları
Bu bakışla yaklaşacak olursak sağlık hizmetiyle ilgili haklar ve hasta hakları konusunda da böyle bir eşitlik ve özdeşlik söz konusudur.
Başka bir deyişle; toplumun yarısını oluşturan kadınların sağlıkla ilgili haklardan erkeklere eşit bir şekilde yararlanması temel koşuldur.
Farklı ve fazla
Bununla birlikte kadının erkeklerden farklı olarak, fizyolojik yapılarından kaynaklanan ve beden sağlığıyla ilgili kimi gereksinimlerinin yol açtığı sağlık hizmet talepleri de söz konusudur.
Tıpkı daha önce ele aldığımız; "yaşlılık" ve "sakatlık" gibi "cinsiyet" de sağlık hizmetleriyle ilgili olarak farklılığı doğuran ve farklı yaklaşımı gerektiren önemli bir unsurdur.
Daha doğrudan bir deyişle ifade edersek; kadınların sağlık hizmetleriyle ilgili olarak erkeklerden "farklı ve fazla" bazı hakları vardır.
Değer yargıları, gelenekler, alışkanlıklar
Kadınlar; bizim toplumumuz dahil birçok toplumda, genel olarak, mevcut değer yargıları, gelenekler ve alışkanlıklar, hatta kimi yazılı kodlarla belirlenmiş düzenlemeler nedeniyle erkeklerden daha geride tutuluyor, salt bu nedenlerle kimi eşitsizliklerle karşı karşıya kalıyor, çeşitli hak ihlallerine uğrayarak mağdur oluyor.
Öte yandan kadınların mevcut durumları, sahip oldukları koşul ve olanaklardaki olumsuzluklar ve yaşadıkları eşitsizliğin giderilmesi bakımından "pozitif ayrımcılık" temelinde tanımlanmış bazı "ek hakları"nın olduğu ya da olması gerektiği birçok düzenlemede açıkça ortaya konuyor.
"Kadın hakları" başlığı altında belirtilen temel haklar, bu bakışla "insan hakları" genel kategorisi içinde bir ana başlık olarak günümüzde ayrı ve özel bir şekilde düzenlenmiştir.
Ek düzenleme zorunluluğu
Kadın haklarının bir bölümü de "sağlık ve hastalık alanıyla" ilişkili haklardır. Bu alanda da farklılıkların kaldırılmasının ötesinde "pozitif ayrımcılık" temelinde hizmet sunulurken göz önüne alınması gereken bazı hakların olduğu; başta hizmet verenler olmak üzere, bu hizmeti planlayan, düzenleyen, denetleyen, finansmanını sağlayan, araç ve gereçlerini üreten, kısacası sağlıkla ilgili tüm unsurlar ve daha da önemlisi tüm toplum tarafından bilinmeli ve kabul edilmelidir.
Bu alandaki farklılıkların ortadan kaldırılması için "artı" ya da "ek" düzenlemeler ve hakların olduğunu kabul etmek ve uygulamak günümüzde gereklilikten öte bir "zorunluluk" sayılmalıdır.
Daha yoğun hizmet kullanımı
Kadınlar aslında bir anne ve kız çocuğu olarak da gerek kendileriyle ilgili, gerekse kendilerine verilen ya da üstlendikleri veya üstlenmek zorunda kaldıkları görevler nedeniyle sağlık alanındaki hizmetleri daha çok ve yoğun kullanırlar.
Diğer yandan gündelik yaşamda kadının hizmetinden yararlanan diğer aile bireylerinin; çocuğun, eşin, anne babanın, kardeşlerin sağlığıyla ilgili görevlerin önemli bir bölümü de ister geleneksel yaklaşım, isterse iş bölümü gereği kadına verilen görevler açısından olsun, isterse de tümüyle "kadın" olmanın bir sonucu olarak kadın tarafından kendi isteği, duygusu, düşüncesi ve alışkanlıkları nedeniyle olsun; kadının, annenin, kızın ve eşin üzerindedir.
Başlı başına bir eşitsizlik nedeni olan bu durum ortadan kaldırılamadığı ve yerine başka bir şey konulamayacağı da göz önüne alındığında; "kadın"ın bu alanda kullandığı hakların bazı eklerle genişletilmesi ve zenginleştirilmesi doğal sayılmalıdır.
Sorularınız ve katkılarınız
Sağlık ve tıp hizmeti bu özellikler ve öznellikler göz önünde tutularak sunulmalıdır.
İşte bu yazı dizimizde kadınlar için sağlık hizmetiyle ilgili durumlar ve haklar, bu hakların birleştiği ve kesiştiği noktalarda daha da inceltilip ayrıntılandırılarak ele alınacak ve tartışılacaktır.
Konuyla ilgili özgün ve özel durumların ele alınması için, kişisel deneyimler ve yaşanan sıkıntıların bize aktarılması, bu konulardaki hakların belirlenip, kapsamlarının ortaya konulması bakımından önemli olacaktır.
BiaMag kadın okurlarının soru ve katkıları aynı zamanda bu yazı dizisinin de giderek bu konuda bir "rehber" yaratma bakımından önemi olacaktır. (MS/BA)