Üç Ayda 125 Sanık: İfade Özgürlüğü Açılımı Hemen Şimdi!

Raporun tam metnini görüntülemek için tıklayın.

Yarıya yakını gazeteci olan 125 kişi Nisan-Mayıs-Haziran döneminde genellikle "Kürt sorunu"yla ilgili düşüncelerini ifade ettikleri için yargılandı. Yargının düşünceyi hapis ve para cezalarıyla sınırlandırması, çelişkili kararlar vermesi ve içtihat oluşturamaması demokratikleşme sürecine zarar veriyor.

Anayasa Mahkemesi, Şişli Mahkemesi'nin TCK 301'den açılacak davalarda Adalet Bakanı'nın devre dışı bırakılmasına ilişkin başvurusunu ve Terörle Mücadele Yasası (TMY) çerçevesinde gazetelerin bir aya kadar yayının durdurulması düzenlemesine itirazı reddetti. Böylece, ifade özgürlüğü açısından önemli olabilecek iki fırsat kaçtı.

Avrupa Birliği'nden Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'na (AGİT), Uluslararası Basın Enstitüsü'nden (IPI) Sınır Tanımayan Gazeteciler'e (RSF), Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nden (TGC) Türkiye Gazeteciler Sendikası'na (TGS) kadar basın meslek örgütleri Türkiye ve dünyada TMY, TCK ve Basın Yasası'na dair şikayetlerini daha yoğun şekilde dile getirdiler.

BİA Raporu: Üç ayda düşünceye 125 sanık

Medya Gözlem Masası'nın yayımladığı 41 sayfalık Nisan-Mayıs-Haziran dönemi BİA (Bağımsız İletişim Ağı) Medya Gözlem Raporu, 57'si gazeteci toplam 125 kişinin 80 dava kapsamında hapis veya tazminat istemiyle yargılandığını gösteriyor. 2008'in aynı döneminde 79'u gazeteci 198 kişi 88 ayrı davada yargılanmıştı.

181'i gazeteci toplam 475 kişinin adının geçtiği Rapor ihlalleri "saldırı ve tehdit", "gözaltı ve tutuklamalar", "basın ve ifade özgürlüğü davaları", "düzenleme ve hak aramalar", "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi", "Sansüre tepkiler" ve "RTÜK uygulamaları" başlıklarıyla işliyor.

Yargının çelişkisi: Kürtçe

Kürtçe konuşma ve siyaset yapmayı "suç" gören mahkeme de var, görmeyen de. Kars Digor'da seçim kampanyasında DTP'li Ayhan Erkmen, Veli Mükyen ve Cemal Coşğun'un Kürtçe konuşmaktan yargılanmasına gerek görülmezken, aynı gerekçeyle mahkum olan Orhan Miroğlu hakkını AİHM'de arıyor.

"Sayın Öcalan" seslenişi İstanbul'da DTP'li Mehdi Tanrıkulu ve Hasan Özgüneş'e beraat getirdiyse de genelde mahkumiyet kararlarına yol açtı.

"Ampul Tayyip" sloganı atılmasını Bursa'da bir mahkeme ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirdi, bir diğer Bursa Mahkemesi beş Halkevleri üyesini hapisle cezalandırdı.

"Üyelik", "Propaganda" ve "Darbe" iddiasından hapisteler

Halen 15 gazeteci Kürdistan İşçi Partisi (PKK), Marksist Leninist Komünist Partisi (MLKP) ve Ergenekon yargılamalarında "silahlı örgütlerle ilişki" iddiasından cezaevindeler. Yargılamalar uzadıkça, "tutukluluk süresi", "savunma hakkı" gibi usule ilişkin itirazlar da artıyor.

Azadiya Welat gazetesi sorumlu müdürü Vedat Kurşun, "PKK propagandası" içerdiği iddia edilen haberlerden altı aydır cezaevinde. Gazetevatan.com sitesi yayın müdürü Aylin Duruoğlu ve Devrimci Hareket dergisi çalışanı Mehmet Yeşiltepe, üç aydır, "Devrimci Karargah örgütüne yardım" suçlamasıyla hapiste. Diyarbakır Gün TV yayın yönetmeni Ahmet Birsin, "PKK üyeliği" iddiasıyla dört aydır tutuklu.

Cumhuriyet gazetesi Ankara temsilcisi Mustafa Balbay, Ergenekon Soruşturması'nda "darbecilik", İzmir Demokrat Radyo yayın koordinatörü Nadiye Gürbüz, MLKP Örgütü'yle "mali ilişki", DİHA Ajansı'ndan Abdurrahman Gök de, "PKK örgütü propagandası yapmak" iddialarıyla aylardır cezaevindeler. Devrimci Demokrasi dergisi sorumlu müdürü Erdal Güler "örgüt propagandası" iddiasıyla onanan cezaları ve süren davaları nedeniyle bir buçuk yıldır hapiste.

TMY sanıkları arttı

Anadilde yayın, anadilde siyaset ve anadilde belediye hizmetlerine ilişkin talepler, Abdullah Öcalan'a "sayın" diye hitap edilmesi, devletin ihmali veya güvenlik kuvvetleri kaynaklı suçların kınanması, PKK örgüt açıklamalarına yer verilmesi, savaş karşıtlığı, vicdani ret, kamu makamlarının eleştirilmesi sistemli şekilde kovuşturmalık oluyor.

TMY'nin 6 ve 7. maddeden açılan davalar arttı. 20 kişi (Nedim Şener, İbrahim Çeşmecioğlu, Hakan Tahmaz, Ziya Çiçekçi, Veysi Sarısözen, Abdullah Demirbaş, Leyla Zana, Ahmet Türk, Aysel Tuğluk, Selahattin Demirtaş, Ayla Akat Ata, Mehmet Ali Birand, Emine Ayna, Nejdet Atalay, Osman Baydemir, Cevat Düşün, Orhan Miroğlu ve Ragıp Zarakolu) yargılanırken Demirbaş, 2 yıl 6 ay; Atalay 10 ay, Baydemir 10 ay ve Miroğlu 2 yıl 1 ay hapis cezasına mahkum oldu. Geçen yılın aynı döneminde 14 kişi sanıktı.

301'den 18 kişi yargıda

301. maddeden 18 kişi yargılandı; Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu, Prof. Dr. Baskın Oran ve gazeteci Abdurrahman Dilipak'ın davaları Adalet Bakanlığı'nın onayıyla düştü.

Ferhat Tunç, Mehmet Çolak, Hakan Taştan, Turhan Topal, Ersen Korkmaz, Necmettin Salaz, Mustafa Kemal Çelik, Aytekin Dal, Mehmet Sadık Aksoy, Mehmet Reşat Yiğiz, Nedim Arslan ve Mustafa Seven halen sanık. Emniyet Genel Müdürlüğü "Taraf" yazarları Polis Akademisi öğretim üyesi Önder Aytaç ve başkomiser Emrullah Uslu'yu şikayet etti.

"Suç ve suçluyu övmek"ten (TCK 215) 15 kişi hapisle yargılandı; bu kişilerden Mehdi Tanrıkulu, Hasan Özgüneş, Özkan Tacar, Mehmet Gülmez, İbrahim Kasun beraat ederken yazar Temel Demirer, beş ay hapisle cezalandırıldı.

25 yıl hapis ve bir milyon 390 bin TL tazminat tehdidi

11 kişi, "kin ve düşmanlığa tahrik"e dair TCK 216. maddesinden mahkemeye çıktı. İHD'li Ethem Açıkalın'a dava açıldı. Mahmut Alınak bir yıl hapse mahkum oldu; Allah'ın Kızları Romanı'ndan yazar Nedim Gürsel ve "Kürdistan"dan söz eden hukukçu Eren Keskin beraat ettiler.

"Kişilik hakları saldırı" iddiasından 28 kişi, bianet sitesi, Hürriyet gazetesi, NTV televizyonu ve Vakit gazetesi toplam 24 yıl 27 gün hapis ve bir milyon 390 bin TL tazminat tehdidiyle yargılandı.

NTV, 5 bin TL; "Mavi kitap" yayıncısı Muzaffer Erdoğdu, tercüman Ahmet Güner ve tarihçi Taner Akçam 7 bin 500 TL; Gerger'de Özgür Boğatekin, 1 yıl 2 ay 17 gün; Bursa'da Mehmet Emre Battal, Ahmet Keskin, Betül Öztürk, Hasan Özaydın ve Berna Özaslan'a 11'er ay 20'şer gün hapse mahkum oldu.

Sekiz kişi "halkı askerlikten soğutmak" (TCK 318) ile ilgili yargılandı.Mustafa Karayay beraat ederken Yasin Yetişgen, Mehmet Atak, Oğuz Sönmez, Gürşat Özdamar, Serkan Bayrak, Cevat Düşün ve Ragıp Zarakolu'nun üç yıl hapis istemiyle yargılanmaları sürüyor.

Taraf gazetesinden Ahmet Altan, Yasemin Çongar, Nevzat Çiçek, Mehmet Baransu, Bahar Kılıçgedik, Başar Arslan, Sibel Hürtaş, Adnan Keskin ve Adnan Demir, gazeteciler Nedim Şener ve Soner Arıkanoğlu ile oğulları polis kurşunuyla öldürülen Tursun Ailesi'nin üç üyesi "Yargıyı etkilemek"ten halen sanık.

İki gözaltı, iki saldırı, üç tehdit

BİA Raporu'na göre, iki gazeteci gözaltına alındı; iki gazeteci saldırıya uğradı; üç gazeteci tehdit edildi; Günlük gazetesi sitesi hacklendi. İstanbul Alperen Ocakları İl Başkanı Mustafa Kayatuzu'nun "Taraf" yazarı Rasim Ozan Kütahyalı'ya saldırması yargıya taşındı.

AİHM cezaları da, AİHM'e başvurularda artışta

Türkiye ifade özgürlüğünü ihlalden, İsmail Kara, Ömer Bahçeci, Fikret Turan, Cihan Öztürk ve Aziz Özer davalarında AİHM'de 11 bin 613 avro (25 bin 150 TL) tazminata mahkum oldu. Türkiye'nin 2008'in aynı döneminde aldığı ceza 8 bin avro (16 bin TL) idi.

Hrant Dink'in ailesi, gazeteci Cumhur Kılıççıoğlu, yayını durdurulan "Günlük"ün de aralarında olduğu en az 20 gazeteyle youtube yasağını kaldırmak için İnternet Teknolojileri Derneği (İNETD) hak aramayı AİHM'de sürdürüyor.

Gazetecilere karşı saldırılar cezasız!

Son 30 yılda işlenen Abdi İpekçi, Uğur Mumcu, Ahmet Taner Kışlalı ve Hrant Dink cinayetlerini "azmettirenler" henüz ortaya çıkarılamadı. Güvenlik kuvvetlerinin gazetecilere yönelik suçları cezasız kalırken Dink cinayetinde "devlet ihmali" tüm boyutlarıyla tartışılamadı.

RTÜK, "Devrimci Karargah" operasyonla ilgili "hükümetin yayın yasağını ihlal" ettikleri iddiasıyla, TGRT Haber, STV, TV5, Kanal A, Asu TV, Ses TV, Ülke TV, NTV, Kanal B, Olay TV, CNN Türk, 67 TV, Bengü Türk TV, Cem TV, D Fun TV, Show TV, TV Net, Kanal Çay, Hilal TV, Ulusal Kanal, Samanyolu Haber, Kanal 7 ve ATV Avrupa'yı uyardı; ihlal tekrarı olduğu iddiasıyla TV 8 ve Hak TV'den program durdurma öncesi savunma istedi. RTÜK, Haber Türk ve Fox TV'ye idari para cezası uygulamadan önce savunma istedi. (EÖ)