Sakatların Sağlık Hizmetleriyle İlgili Haklar

Bu hak, yaşama hakkını bütünleyen "sağlıklı yaşama hakkı"nın gereğinin yerine gelmesi için olmazsa olmaz bir koşuldur. Çünkü temel sağlık hizmetlerinin herhangi birisinin gerektiği halde yapılmaması, eksik, yanlış ya da özensizce yapılması, veya zamanında yapılmaması, sonuçları itibariyle yalnız ölüme ve kalıcı sağlık sorunlarına değil, aynı zamanda sakatlıklara da yol açabilmektedir.

Acil Sağlık Hizmetleri

"Acil ve ilk yardım hizmetleri"nin zamanında, yerinde, yeterli ve etkin biçimde verilememesi durumunda da kalıcı ve büyük "sakatlıklar" oluştuğu bilinmektedir.

Genel olarak "acil sağlık hizmetleri" olarak tanımlanan bu hizmetlerin nitelik ve biçimindeki eksiklikler nedeniyle ortaya çıkan sakatlıklardan korunmak da, en temel ama aynı zamanda sorumlusu ortada olmadığı en çok göz ardı edilen haklar arasındadır.

Çünkü bu hizmeti talep etmeye yol açan "kaza ve yaralanmalar" ile acil ve hızlı müdahaleyi gerektiren her türlü durum, gündelik yaşamda her an ve her yerde, herkesin karşısına çıkabilmektedir.

Dolayısıyla bu tür durumları öngörerek bir "acil sağlık sistemi" organizasyonu, tüm toplumun temel ve vazgeçilmez bir gereksinimidir. İşi yalnız acil sağlık ve ilk yardım hizmeti vermek olan birim ve organizasyonların

* Bir "sistem" olarak varlığı,

* Tüm ülke coğrafyasında eşit olarak dağılımı,

* 24 saat sürekli ve etkin biçimde hizmet verecek olanak, donanım ve yeterliliğe sahip kılınması,

* Hizmete gereksinimi olanları en hızlı yolla hasta naklini sağlayacak ulaştırma sistemlerinin yani "ambulans" hizmetlerinin oluşturulması,

Bu görevin tam ve eksiksiz yerine getirilmesini sağlayacak unsurlardır.

Öncelikli görev ve toplumsal anlamda yükümlülük "kamu hizmeti veren devlet"indir. Devletin bu sorumluluğunun gereğinin yerine gelmesi, bu konudaki hakları yaşamın içinde varolmasını sağlar.

Yalnız acil birimler değil

Acil duruma müdahale ve nakli sağlayacak "acil hizmet sistemleri" ne kadar etkin ve yeterli olursa olsun, bunların sürekli hizmet için kazazede ve yaralıları ulaştıracakları, tüm sağlık kuruluşlarının bu tür durumlarla karşılaşmış kişiler ulaştığında verilecek hizmeti bilmesi, bunu gerçekleştirecek koşul ve olanaklara sahip olması da gereklidir.

Tüm sağlık kuruluşlarının, bünyelerinde "acil hizmet" birimleri olsun ya da olmasın, "yaşamı kurtaracak ve sakatlığı önleyecek/azaltacak" acil müdahaleyi yapabilecek durumda olmaları da sağlanmalıdır.

Bu yalnızca devletin ve bu sağlık kurumlarının yöneticilerinin değil, ama aynı zamanda orada çalışan sağlık çalışanlarının da sorumluluğu sayılmalıdır.

Acil ve ilk yardımı sağlayacak hizmetleri tamamlayan bir başka unsur da acil durumlarda özel önemi olan örneğin yanık merkezleri, tam donanımlı yoğun bakım merkezleri gibi birimlerin ve özel hizmet kurumlarının yeterli ve hizmet talebini karşılayacak şekilde ve yaygın olarak varolmasıdır.

Halen sayıları ve etkinliği az olan bu tür hizmet kuruluşlarının, en azından bu tür hizmetleri gereksinen herkesin ulaşabileceği ve hizmet alabileceği düzeye getirilmesi gereklidir.

Bedeli olamaz

Tüm bu hizmetler için önemli bir nokta da; hizmeti alacak ve yararlanacak olanlara herhangi bir ön koşul ve sonradan herhangi bir biçim ve ad altında, maddi ve manevi ek bir yükümlülük doğurmayacak şekilde herkese sunulmasının sağlanmasıdır. Çünkü özellikle maddi olanaksızlıklar nedeniyle, birçok durumda kişiler hizmeti "almama" noktasında olabilmektedir. Dolayısıyla bu hizmetlerin hepsi, bir karşılık istenmeden sağlanması gereken hizmetlerdir.

Acil müdahale ve ilk yardım hizmetleriyle ilgili yasal mevzuatın da bu anlamda günün gereksinimlerine yanıt verecek ve "sağlığı ve sağlıklılık halini temel alacak" şekilde düzenlenmesi de bu hizmetlerin uygulanmasını kolaylaştıracak unsurlardan birisidir.

(MS/TK)