Sakat Çocuklar ve Hakları
Dolayısıyla sağlık kuruluşlarının bu kesime yönelik olarak özel çabaları olması gereklidir.
Genel ve merkezi sağlık birimleri, hizmet verdikleri toplum kesimi içinde sakat çocukların bulunup bulunmadığını saptayacak etkinliklerde bulunmalıdır.
Çocukların saptanmasından sonra, öncelikli olarak onların sağlık gereksinimlerini belirlenmeli ve bu doğrultuda hizmet organizasyonu yapmalı, düzenli izleme ve kontrol programları oluşturmalı, çocukların sakatlık durumlarına göre, bu sakatlıklara yönelik hizmet veren özel merkezlerle eşgüdüm ve işbirliği içinde hizmet verilmelidir.
Sakat çocukların ebeveynlerinin eğitimi, sakatlığa karşı bilinçlendirilmesi, çeşitli yönlerden desteklenmesi, özellikle sosyal ve ekonomik destek sistemleriyle işbirliği yapılması ve nihayet sakat çocuğun tıbbi bakımdan izlenmesi süreçlerine, özellikle de rehabilitasyon hizmetlerine olabildiğince aktif ve erken katılımı için de etkin çabalarda bulunulmalıdır.
Toplumun eğitimi; sakat çocuk ve ailesiyle dayanışması bağlamında bu kişilere yönelik destek, yardım ve dayanışma etkinlikleri konusunda hem özendirici hem de eğitici olunmalıdır.
* * *
Özellikle ilk basamak hizmeti veren sağlık kurumlarının, çocukların doğumsal ya da erken yaşlarda ortaya çıkan özürlülüğün engellenmesi, belirli bir noktada tutulabilmesi, daha çok ilerlememesi için gerekli emek ve çabaları göstermeleri çok önemlidir.
Deprem, çatışma ya da başka nedenlere bağlı, çocuk sakatlığının sık görüldüğü yerlerde yalnız bu gruplara hizmet verecek merkez ve birimlerin oluşturulması için gösterilecek çabalar bakımından da sağlık kurumlarının rolü ve önemi büyüktür.
Gereksinimi saptamak ve olası en etkin ve en düşük toplumsal bedelle sağlanacak çözümlerin ortaya konulmasında sağlık kuruluşları görev üstlenmelidir.
Sakat çocuklara yönelik hizmet planlarına, sakatlık tanısı konulduktan hemen sonra başlanması çok önemlidir. Bu programlanan hizmetin gerektirdiği uygulama ve girişimlere sakat çocuğun ve ailesinin bilgilendirilmesi ve aktif katılımını arttırmak için, sağlık kurumuyla olan bireysel ve aile ilişkileri en üst düzeye çıkarılmalıdır.
Sakat çocuğu olan ailelerinin yaşadığı deneyimlerin, benzer durumda olan diğer sakat çocuklu ailelere aktarılması, onların birlikte ve ortak davranmasının sağlanması konusunda da sağlık kurumları aracılık etmeli, özel grupların oluşturulmasına öncülük etmeli ve desteklemelidirler.
* * *
Ailelerin bilgi gereksinimlerinin yeterli bir şekilde, merkezi olarak sağlanması, bilgilerin anne-babalara, teşhis konulduğunda hastane tarafından sunulabilmesi, bu bilgilerin kendilerinin ve çocuklarının gereksinimlerine uygun olması da önemlidir.
Sakat çocuklar için önemli bir başka nokta da sakatlıklarına yönelik özel hizmet veren sağlık kurumlarıyla, acil sağlık hizmeti, bakım ve eğitimi veren birimler arasında daha fazla bağın ve ilişkinin oluşturulmasıdır.
Bu noktada iki tür sağlık kurumu arasında eşgüdüm ve ilişkiyi en üstte tutacak bir sağlık organizasyonu modeli oluşturulmalıdır.
Doğal olarak bu ilişki; verilen hizmetlerin koordinasyonu konusunda da sağlanmalıdır. Bu tür bir koordinasyon ayrıca, anne-babaların ihtiyaç duyduklarında gereksindikleri hizmetlerden yararlanabilmelerinin ve çocukları büyürken değişen gereksinimlerini karşılayacak bir dizi hizmete erişebilmelerinin sağlanmasında da yardımcı olacaktır.
Sonuç olarak, çocuk sakatların her tür sağlık hizmetine ulaşması ve yararlanması, yalnız çocuğun ailesinin değil, sağlık siteminin tüm unsurlarının ortaklaşa çözümleyeceği bir hizmettir.
Bu hizmetlere ulaşabilmek ve yararlanabilmek de temel bir "sağlık hakkı" olarak kabul edilmeli ve her düzeyde talep edilmeli ve karşılanmalıdır.(MS/EÜ)