Özel Sağlık Kuruluşlarına Yeni Düzenlemeler

Sağlık Bakanlığı’nın hazırladığı “Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik”, Resmi Gazete’nin 10 Temmuz 2003 tarihli nüshasında yayınlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmelik, uygulamaya yönelik çeşitli kolaylıklar ve esneklikler getiriliyor. En önemli handikap, bu düzenlemelerin sağlık hizmetini olumsuz etkilemesi, zaten denetimin yetersiz olduğu durumda, haksız ve yanlış uygulamalara yol açabilmesi…

Yönetmelik, kaçak ve denetimsiz çalışmaya, esnek çalışma koşullarının yerleşmesine olanak sağlıyor. Yönetmelik, tıbbi olmayan estetik amaçlı uygulamalara imkan veriyor. Bu da, “alternatif tıp” adı altında bazı işlemler yapan kişilerin, bu kurumlarda çalışabilmelerine imkan sağlıyor.

Tanımlar değişiyor

Yönetmelikle, sağlık kuruluşlarına getirilen tanımlar değiştirildi. Polikliniklerin, birden fazla uzmanlık alanı veya birden fazla alanda hekimlik hizmeti veren kuruluşlar olduğu tarifi getirildi. Yönetmeliğe göre, muayenehaneler ve poliklinikler birinci basamak sağlık kuruluşları, “merkezler” ise ikinci basamak sağlık kuruluşları olarak hizmet verecekler.

Daha önce 2219 sayılı Hususi Hastaneler Kanunu çerçevesinde ruhsatlandırılan, özel hastaneler bünyesinde, “özel mevzuatına” göre faaliyet gösteren, ayakta teşhis ve tedavi hizmeti sunan özel poliklinikler de bu yönetmelik kapsamı içine alındı.

Resmi ve özel eğitim kurumlarıyla, benzer çeşitli kurumlarda bulunan mediko sosyal merkezleri, sağlık merkezleri ve benzerleri, kendi mensuplarına ayakta sağlık hizmeti veren sağlık kuruluşları ise, eskiden de olduğu gibi yönetmelik kapsamı dışında tutuldu.

Yönetmeliğin getirdiği değişikliklerden biri de, “pratisyen hekimlik” ile “diş hekimliği”nin, “tıp dalı” tanımı içinden çıkarılması. Yeni yönetmeliğin 4(ı) maddesinde, “Tıp Dalı: Tıpta uzmanlık mevzuatında belirlenmiş, tıpta uzmanlık alanlarını kapsayan tıp disiplinleri” olarak tanımlandı.

Tıp merkezlerine düzenleme

Özel sağlık kuruluşlarından, tıp merkezleri içinde asgari standartlarda donanım ve personel desteği ile sürekli ve düzenli olarak ayakta teşhis ve tedavi hizmeti sunan tıp merkezleri, özel dal merkezlerinden ve teşhis merkezlerinden oluşuyor.

Ancak, bu merkezlerde bulunması gereken dört ana dal uzmanından iki daldaki hekimlerin; özel dal merkezlerinde ise, bulunması gereken iki hekimden en az birinin kadrolu olması koşulu getirildi.

Apartmanda poliklinik

Yönetmelik, polikliniklerin müstakil binalarda olmamalarına imkan sağlıyor. Bu durumda, diğer katlarda yaşayan kat maliklerinden muvafakat belgesi alınması zorunluluğu getiriliyor. Bu düzenleme, poliklinikte bulunan çeşitli tıbbı araç ve gereçlerin, insan ve çevre sağlığını olumsuz etkilemesi ihtimalini göz ardı ediyor.

Örneğin, radyasyonla çalışan cihazlarla ilgili düzenleme ile, cihazların, bu konuda uzmanlık eğitimi almış hekimler adına ruhsatlandırılması koşulu kaldırılıyor.

Buna göre, kendi hastalarına yönelik direkt radyolojik inceleme yapan sağlık kuruluşlarına, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun (TAEK) vereceği lisans belgesi, ilgili hekimin adına değil, sağlık kuruluşunun sahibi veya mesul müdürünün adına düzenlenecek. Ancak, bu cihazların kullanımı için kurumda bu alanda sertifikalı bir uzmanın bulunması zorunlu.

Çalışma saatleri ve nöbet

Tıp merkezlerinde ve özel dal merkezlerinde kadrolu hekimlerin çalışma saatleri, resmi çalışma günlerinde valiliklerin belirleyeceği resmi mesai saati ile uyumlu olacak. Poliklinikler ise, çalışma saatlerini kendileri belirleyerek müdürlüğe bildirecekler.

Yönetmelikte yapılan değişiklikle, özel sağlık kuruluşlarında, adlarına personel çalışma belgesi düzenlenmeyen hekimlerin de resmi nöbet tutması hakkı getirildi.

Bu da, kaçak ve denetimsiz çalışmaya, hekimlere getirilmek istenen esnek çalışmaya giden yolda önemli adımlardan birisi olarak değerlendirilebilir.

Diğer yandan, özel sağlık kuruluşlarının sorumlu müdürleri için söz konusu olan tam gün çalışma zorunluluğu uygulamadan kaldırıldı.

Yönetmelikte yapılan değişiklikle, özel sağlık kuruluşlarının ambulans bulundurması zorunluluğu kaldırılarak, ambulansla hasta taşımacılığı yapan özel şirketlerle sözleşme yapmaları sağlandı.

Gözlem odasında kalmak için üst sınır: 24 saat

Eski yönetmeliğin 16 (k) maddesinde, “gözlem odaları” tıp merkezleri ve özel dal merkezlerinde azami beş adet, poliklinikler içinse azami iki adet gözlem yatağı bulunacak şekilde düzenleniyordu.

Yeni yönetmelikte ise, yatak sayısının en az üç, en çok sekiz yatak ve yatak başına da en az sekiz metrekare alan kalacak şekilde düzenlenmesi, yatakların başında sabit cıvalı tansiyon aleti, seyyar oksijen tüpü ve lavabosu bulunması koşulu getiriliyor.

Ancak, kurumlarda cerrahi işlem yapılacaksa, “gözlem yatağı” sayısının üst sınırı 10’a çıkarılıyor.

Yönetmeliğe göre, gözlem odalarında hasta bulunduğu sürece sabit bir hemşirenin görev yapması, acil ilaçların bulunduğu bir ilaç dolabı bulunması gerekiyor. Polikliniklerde ise, hasta gözlem odası bulunma zorunluluğu kaldırılıyor ancak, üst sınır dört hasta gözlem yatağı ile sınırlandırılıyor.

Bu düzenlemeyle, ancak özel hastanelerde, yatırılarak verilen çok sayıda hizmetin merkezler ve polikliniklerde verilmesi kolaylaştırılıyor.

Ayrıca, cerrahi müdahale birimi de dahil, sağlık kuruluşlarında hastanın 24 saatten uzun süre gözlem altında tutulamayacağı belirtiliyor.

Alternatif tıbba kapı açılıyor

Yönetmelikteki en önemli değişikliklerden birisi de, tıbbi olmayan estetik amaçlı uygulamalara olanak tanıması.

Eski yönetmelikte yer alan, “Sağlık kuruluşları bünyesinde, merkez veya poliklinik statüsündeki bir sağlık kuruluşu ile bağdaşmayacak, güzellik salonu, kondisyon salonu, aerobik salonu, kuaför, cilt bakımı ve epilasyon salonu ve benzeri birimler bulundurulamaz” hükmü, bu yönetmelikle kaldırılıyor.

Buna göre, sağlık kuruluşları bünyesinde güzellik salonu, kondisyon salonu, aerobik salonu, kuaför, cilt bakımı ve epilasyon salonu ile benzeri birimler yer alabilecek.

Önceki yönetmeliğin 57 (b) maddesinde yer alan “Bu sağlık kuruluşlarında, personel çalışma belgesi düzenlenen hekimler ve diğer sağlık personeli dışında hekim ve sağlık personeli çalıştırılamaz” hükmü yerine; “Bu sağlık kuruluşlarında, nöbetçi hekim hariç olmak üzere adlarına personel çalışma belgesi düzenlenmeyen hekimler ve diğer sağlık personeli çalıştırılamaz” hükmü getiriliyor.

Bu hüküm, bildirimi yapılmak kaydıyla her türlü personelin bu kurumlarda çalışmasına imkan tanıyor. Böylelikle, “alternatif tıp” adı altında bazı işlemler yapan kişilerin, bu kurumlarda çalışabilmelerine olanak sağlanıyor.

Uyum için sınır altı ay

Yönetmeliğe eklenen bir geçici madde, sağlık kuruluşlarının yeni yönetmelik hükümlerine uyumlu hale getirilmesi yükümlülüğünü düzenliyor.

Buna göre, yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce faaliyete geçmiş olan sağlık kuruluşları, yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç altı ay içerisinde, fizik yüzölçümleri hariç olmak kaydıyla, yönetmelik hükümlerine uyum sağlamış olmakla yükümlüler.

Denetimler sonucunda uygunluğu sağlamamış olduğu anlaşılan sağlık kuruluşlarının faaliyetleri, eksikleri veya aykırılıkları giderilinceye kadar durdurulabilecek.

Yeni Yönetmelikte Cerrahi İşlemler

Yönetmelikte, ayakta hizmet veren özel sağlık kuruluşlarında yapılacak “cerrahi” müdahaleler ve bunların yapıldığı birimlerle ilgili ayrıntılı düzenlemeler yer alıyor. Bu hükümlerin bazıları şöyle:

Yönetmeliğin 35. maddesinde yapılan yeni düzenlemeye göre, tıp merkezleri ve özel dal merkezleri bünyesindeki cerrahi birimler için “müstakil binada olma” koşulu kaldırıldı.

Buna göre, bina dışına açılan ve sedye ile hasta nakline imkan sağlayacak şekilde girişinden itibaren tüm alanların sağlık kuruluşu tarafından kullanılabildiği binalarda hizmet veren merkezler ve özel dal merkezlerinde cerrahi müdahale yapılabilecek. Cerrahi müdahale biriminde, o birim için yapılmasına izin verilen ameliyatlar dışındaki ameliyatlar ise yapılamayacak.

Cerrahi müdahalelerle ilgili olarak 36. maddeye eklenen (l) bendi ile cerrahi müdahale biriminde yapılacak müdahaleler için mutlaka bulundurulması gerekli temel araç, gereç ve cihazların dışında ayrıca yapacakları müdahalelere ait her türlü araç, gereç, cihaz ve sarf malzemeleri ile acil durumlarda kullanılmak üzere gerekli olan ilaçları bulunduracaklarına dair sağlık kuruluşunun mes’ul müdür, sahip/sahipleri ve cerrahi birim sorumlusu tarafından imzalı bir taahhütnamenin; (m) bendi ile cerrahi müdahale biriminde görev yapan personelin isimleri ve görevlerini belirtir cerrahi müdahale birim sorumlusunca imzalı listesinin verilmesi gerekiyor.

Yönetmeliğin 42. maddesinde, cerrahi müdahale yapılacak merkezlerde; ameliyathane, preoperatif hasta hazırlık odası, postoperatif (faz I derlenme) odası, gözlem (faz II derlenme) odası, soyunma birimi, yıkanma birimi, yarı steril alan, sterilizasyon birimi, soyunma ve yıkanma birimi olması koşulu getiriliyor. Diğer yandan ameliyathane sağlık kuruluşunda, bina dışına açılan ve sedye ile hasta nakline imkan sağlayacak giriş katında ise asansör bulunma koşulu aranmayacak, ancak diğer katlarda ise sedye ile hasta taşımaya uygun asansör bulunması istenecek.

Yine daha önceki yönetmelikte olmayan cerrahi müdahale birimlerinde merkezi oksijen sistemlerinin olması ile kadın hastalıkları ve doğum dalında faaliyet gösteriliyorsa yeni doğanlar için resüstasyon seti bulunması koşulu da getiriliyor. (MS/BB)