Meslek Liseleri "Kadın İşi - Erkek İşi" Klişesini Aşamıyor
Eğitim Reformu Girişimi (ERG), Çelikel Eğitim Vakfı işbirliğiyle, mesleki ve teknik Anadolu liselerindeki toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlikleri ve bu eşitsizliklerin kız öğrencilerin mesleki kimlik ve becerilerine olan etkisi üzerine bir rapor hazırladı.
ERG Direktör Vekili Işık Tüzün, eğitimin toplumsal cinsiyet eşitsizliğini pekiştiren bir alan olmaya devam ettiğini belirtirken, raporun yazarı Ayşegül Taşıtman yerleşmiş eşitsizliklerin öğretmenler ve staj yapılan işyerleri tarafından da öğrencilere aktarıldığını vurguladı.
Ümraniye ve Şişli’deki meslek ve teknik liselerde 24 kız öğrenci, 14 oğlan öğrenci ve 9 öğretmen ile yapılan odak grup görüşmeleri sonucu oluşturulan rapor, genç kadınlara verilmesi gereken eğitimin verilmediğini ve meslek alanlarının çok net bir şekilde “kadın işi/erkek işi” olarak kodlandığını ortaya koyuyor.
Raporda, öğretim programları ve sınıf içi uygulamaların toplumsal cinsiyet bakış açısıyla gözden geçirilmesi, kullanılan alanların toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı şekilde yeniden düzenlenmesi gibi öneriler de mevcut.
Kadın işi / erkek işi
ERG, bazı mesleki eğitim programlarında genç kadınların, bazı programlarda ise genç erkeklerin yoğun olarak öğrenim gördüğünü belirtirken, bu tür okulların genç kadınlara uygun olmadığına dair görüşün yaygın olduğunu vurguladı.
|
“Ya bu okulda tasarım bölümü ya da ne bileyim moda, onun dışında daha farklı grafikle ilgili bölümler olsa normal gelirdi ama onlar da yok. Kızlar da burada, yani bilmiyorum çok doğru bir şey değil o bölümler olmadığı sürece burada olmaları.” (Metal Teknolojileri, 12.sınıf, genç erkek) "Kızlar bizim yaptığımız işleri yapamaz ama biz onların yaptığı işleri yapabiliriz. Onlar müşterilerle ilişkiden sorumlu olur, biz de oluruz ama onlar iyi mekanikçi olamaz çünkü gücü yetmez onları yapmaya..." (Motorlu Araçlar Teknolojisi, genç erkek) “2006’dan beri 30 kız öğrenci mezun ettik, şu an dördü fiili olarak çalışıyor. Otomotiv şirketlerinde eğitimini aldıkları bölümün işini yapıyorlar. İşte müşteri sorumlusu, randevu alıyor, araba bittiğinde müşteriyi arıyor. Tam kızların istediği bir iş…” (Motorlu Araçlar Teknolojisi, erkek öğretmen) |
Neden meslek lisesini tercih ediyorlar?
Öğrencilerin çoğu, mesleki eğitime ve bulundukları okula başka seçenekleri olmadığı için devam ettiklerini söylüyor. Bazı öğrenciler de mesleki bilgi edinmek için ailelerinin yönlendirmesiyle bu okula geldiğini söylüyor.
Öğretmenler de meslek liselerinin sınavı kazanamayan öğrencilerin başvurdukları bir okul olmaktan ziyade öğrencilerin mesleki eğitim almak için kendilerinin tercih ettiği bir eğitim alanı olması için politikalar geliştirilmesini öneriyor.
|
“Sağlık tutmayınca babam düz liseye göndermek istemedi. Burası tuttu, buraya geldim. Bilgisayar bölümüne kendi isteğimle gittim. Pişman değilim. Meslek lisesi biraz ayrıcalık gibi görünüyor ama ok kötü yanları da var. Okul erkek dolu ama bir süre sonra alışılıyor.” (Bilişim Teknolojisi, genç kadın) “İlkokulda başarı durumumuz düşük olduğu için buraya düştük.” (İnşaat Teknolojisi, genç erkek) |
Ders anlatımlarında cinsel benzetmeler
Meslek ve teknik liselerde, genç kadınların işi pratik etmesi “ağır/kaba iş” gibi gerekçelerle engelleniyor ve bu “kaba” işleri onların yapmıyor olması “pozitif ayrımcılık” olarak değerlendiriliyor.
Ayrıca öğrencilerin anlatımından, sınıfta kadın olmaması durumunda öğretmenlerin “erkek erkeğe” bir sohbet geliştirdiği ve cinsiyetçi bir dille işledikleri ortaya çıkıyor.
|
“Kız olmaması daha iyi. Daha rahat oluyor. Şakalaşmalar falan, hocalarla samimiyetimiz daha iyi oluyor. Kız oldu mu hoca daha samimi konuşamaz yani. İlgi çekici konuyu şey yapamaz yani.” (Metal Teknolojisi, genç erkek) “Yani illa bizim ilgimizi böyle cinsel objelerle derse odaklamaya çalışıyorlar.” (Makina Teknolojisi, genç erkek) “Şimdi onlar için de iyi oluyor sınıfta kızın olması, bize de iyi bir otokontrol oluyor, argo konuşamıyoruz, çocuklar da argo konuşamıyor, küfür edemiyorlar, sınıfın kaynaşması daha iyi oluyor o kızların yanında işte sokak lambasının ışığı gibi, kızlar ortamın çeşnisi oluyor.” (Motorlu Araçlar Teknolojisi, erkek öğretmen) |
Stajda da ayrımcılık
Toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri staj dönemlerinde de sürüyor. Erkek öğrenciler, eğitimlerini kullanabilirken, kadın öğrencilere başka işler yaptırılıyor.
|
“İki ay staj yaptım ama pek verim alamadım çünkü mimarımızın çocuğuna baktım. Bilgisayarım bozuktu, iki hafta tamir ettireceğiz diye beklettiler. Çocuğunu getiriyordu bana, hiç verim alamadım.” (İnşaat teknolojisi, genç kadın) “Bizim makinada okuyan kızın geleceği ne olabilir ki? Ne yapacak stajda? Bir kıza bize yaptırdığı işi yaptırmaz. Ağır sanayi, kızların gücü yetmez.” (Metal Teknolojisi, genç erkek) |
Raporun tamamına ulaşmak için tıklayın.