Kürtçe Sözlük Cep Telefonlarında
Kürt Dili Araştırma ve Geliştirme Derneği (KURDÎ-DER) ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) Diyarbakır şubesinin ortak çalışmasıyla hazırlanan Kürtçe Teknik Terimler Sözlüğü'nün (Ferhenga Zaravayên Teknîkî) android versiyonu hazırlandı.
Beş bin terimin yer aldığı sözlük daha önce basılı olarak yayınlanmıştı.
Sözlüğün hazırlanma sürecine katılan ve sözlüğün android uygulamasını geliştiren Elektrik-Elektronik Mühendisi Hasan Güneyli, Kürtçe Teknik Terimler Sözlüğü'nün hazırlanma sürecini bianet'e anlattı:
"Çalışmamız mühendis, mimar, şehir planlamacı, Kürtçe dil eğitmeni, dil bilimci, sözlük uzmanı gibi alanlarda uzman olan kişiler tarafından yapıldı. Çalışmanın yürütücüsü ve sözcüsü olarak ben görev aldım. Çalıştay sürecinde bir ekip olarak Güney Kürdistana gittik ve bir haftalık teknik gezi – ziyaret yaptık. Bu ziyarette Duhok, Hewlêr ve Süleymaniye'de üniversite, enstitü, kütüphane, mühendisler sendikası, mühendisler birliği ve birçok kurum ile görüşme yaptık."
"2011 yılının Temmuz ayında çalışmanın ilk toplantıları Diyarbakır’da gerçekleştirildi. Çalışma TZP- Kurdî’nin (Tevgera Ziman û Perwerdehiya Kurdî) önerisi ve TMMOB’nin sahiplenmesiyle bu çalışma bir vücut buldu ve sonuca vardı."
"TMMOB’un 2012’deki genel kurulunda sunduğu ve kabul edilen önergede bu çalışmanın sahiplenilmesi ve merkezi düzeyde kurulacak bir komisyon tarafından yürütülmesi kararı çıktı. O zamana kadar zaten Diyarbakır’da bu çalışma başlamış ve belli bir seviyeye gelmişti. Bu çalışmanın ilk meyvesi olan Fasikul-1 de yayınlanmıştı. Genel kurulda bu çalışmanın resmileşmesiyle tüm odalarda 'Kürtçe Teknik Çalışmalar Komisyonu' kuruldu ve bunların bir araya gelmesiyle, TMMOB’nin merkezi düzeyde komisyonu oluştu."
Kürtçe’nin tüm lehçelerinden destek
Güneyli çalışmalarına İran Kürdistanı, Irak Kürdistanı, Suriye Kürdistanı, Avrupa ve Türkiye Kürdistan’ında yaşayan Kürtlerden katılım sağlandığını, Kürtçe’nin tüm lehçelerinden destek olduğunu söyledi.
"Bu yönleriyle bakıldığında bu eser ulusal çapta yapılan bir çalışmanın sonucu. Kürtçe’nin en çok kullanılan Kurmancî, Dimilî ve Soranî lehçelerinden kelimeler hangi lehçeye ait olduğuna bakılmaksızın Kürtçe olarak kabul edilip kullanıldı."
500 terim aktarıldı
Güneyli, dijital uygulamaya ilk etapta 500 civarında terimin aktarıldığını, yakın zamanda sözlükteki tüm terimlerin uygulamaya aktarılacağını ifade etti.
Güneyli, çalışmalarında mümkün olanaklar çerçevesinde kelimelerin orijinallerinin ortaya çıkarılmaya çalışıldığını, kelimenin orijinali bulamadığı ya da Kürtçede kelimenin bir karşılığı olmadığı durumlarda kelimenin ilk olarak ortaya çıktığı dilde ifade edildiğini söyledi.
"Örneğin Beton Kürtçe’de bir karşılığı bulunamadığından dolayı direkt olarak Fransızcada kullanıldığı şekilde ‘Beton’ olarak alındı. Ayrıca bazı kelimeler hem kaynak dilinde kullanıldığı şekilde alındı hem de Kürtçe karşılığı türetilmeye çalışıldı. Örneğin ‘Betonarme’ kelimenin Fransız dilinde kelime anlamı güçlendirilmiş beton demektir. Kürtçe sözlüğümüzde ‘Betonarme’ kelimesini olduğu gibi kullandık. Ayrıca bu kelimeye Kürtçe karşılık olarak demirli beton anlamına gelen ‘Betona Şişbendkirî’ kelimesini kullandık. Bu çalışmaları yaparken muhakkak ki hatalarımız olmuştur. Bu hatalarımızın ileride düzeltileceğini ümit ediyoruz." (ST/BK)
Uygulamaya aşağıdaki linkten, sözlüğün PDF haline ise buradan ulaşabilirsiniz.