Kumkapı “Misafirhanesine” AİHM'den Ceza
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), beş sığınmacının Kumkapı Yabancılar Misafirhanesi’nde hukuksuz şekilde tutulmasıyla ilgili “özgürlük ve güvenlik hakkının” ihlal edildiğine karar verdi.
Sınırdışı edilme tehlikesiyle karşı karşıya kalan, gözaltı süresince hukuki yardım alamayan Çin Halk Cumhuriyet Vatandaşı beş Müslüman Uygur’un AİHM’e başvurusu bugün sonuçlandı. AİHM sınırdışı edilmemelerine de karar verdi.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5. maddesi uyarınca suçlu bulunan Türkiye, her bir başvurucuya 9 bin 500’er Euro manevi tazminat ve toplam 6 bin Euro mahkeme masrafı ödeyecek.
Kararda, Kumkapı’da tutuldukları sürece “gelecekleri hakkında hiçbir bilgilendirme yapılmadığı, tamamen karanlıkta bırakıldıkları” belirtildi.
AİHM, 27 Haziran’da verdiği kararla da Kumkapı Yabancılar Misafirhanesi’nde “işkence ve kötü muamele yasağının” ihlal edildiğine karar vermişti. Burada altı ay tutulan ve çıktığında tüberküloz teşhisi konulan Rusya vatandaşı Çeçen Zalim Yarashonen’in davasında Türkiye tazminata mahkum oldu.
Çin hükümetinden uyarı
Adlarının gizli tutulmasını isteyen beş Çin Halk Cumhuriyeti vatandaşı, ülkenin Xinjiang özerk bölgesinden Müslüman Uygurlar, uğradıkları etnik ayrımcılık nedeniyle Çin’i farklı zamanlarda terk etmişti.
Çin’deki yetkililer, Türkiye makamlarına gönderdikleri uyarıda, 2008 Pekin Olimpiyatları’na saldırı düzenlemeyi planlayan ve radikal İslamcı örgüt üyesi 50 kişinin ülkeden kaçtığını, bazılarının Türkiye’ye giriş yaptığını belirtti. AİHM kararına göre, bu uyarının ardından Çin vatandaşları polisin hedefine girmiş oldu.
Başvuruculardan Ağustos 2007’de Türkiye’ye giriş yapmış olan A.A., 12 Temmuz 2008’de kimlik kontrolü sırasında “vize süresinin dolduğu ve ülkede illegal kaldığı” gerekçesiyle gözaltına alındı.
Diğer üç başvurucu da yine Ağustos ayında, beşinci başvurucu da Temmuz 2008’de yapılan kimlik kontrollerinde gözaltına alındı. Hepsi Kumkapı Yabancılar Misafirhanesi’ne götürüldü.
Ekim 2008’de, önceden hiçbir uyarı olmadan buradan zorla çıkarılarak, sınırdışı etmek üzere İran sınırına götürüldüler. İran başvurucuları kabul etmeyince de İstanbul’a geri götürüldüler.
Burada her an sınırdışı edilme tehlikesiyle karşı karşıya bırakıldılar. Haziran 2009’da hepsi serbest bırakıldı. Bu sırada yaptıkları başvuruyla, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) uyarınca, yasal işlemler sonuçlanana dek Türkiye’de geçici olarak kalma hakkı elde ettiler.
Beş başvurucu da etnik aidiyetleri, siyasi görüşleri ve dini inançları nedeniyle baskı gördükleri için Çin’i terk etmişti. AİHM başvurusunda da bu sebeple sınırdışı edilmelerinin hem yaşam hakkı hem de işkence ve kötü muamele riski nedeniyle tehlike içerdiğini ifade ettiler. Ayrıca Kumkapı’da gözaltında tutuldukları sürede bilgilendirme yapılmamasıyla ilgili şikayetçi oldular.
Başvuruda, Kumkapı Yabancılar Misafirhanesi’nde yaklaşık 10 ay boyunca hukuki yardım alamadan kaldıklarını da belirttiler.
Beş başvurucu da AİHS’in 13. maddesindeki adil yargılanma hakkı, 2. maddesindeki yaşam hakkı, 5. maddesindeki özgürlük ve güvenlik hakkı ve 3. maddesindeki işkence ve kötü muamele yasağının ihlal edildiğini ifade etti.
AİHM davayla ilgili bugün karar verdi. Kararda Türkiye’nin, sözleşmenin “özgürlük ve güvenlik hakkı” başlıklı 5. maddesi ile sınırdışı etme tehdidiyle ilgili etkili başvuru hakkı kullanılamadığından, 13. maddesini ihlal ettiğine karar verildi.
Türkiye, her bir başvurucuya 9 bin 500’er Euro manevi tazminat ve toplam 6 bin Euro mahkeme masrafı ödeyecek.
A.D. A.A. Y.W. B.M. H.T. isimli başvuruculardan üçü şu anda İstanbul’da, biri Hollanda’da diğeri de Mısır’da yaşıyor. (AS)