Kadının Her Dönemi Farklı
Bunlara özen gösterilmeden verilen sağlık hizmetleri ne kadar iyi verilirse verilsin eksiklikler olacaktır. Bunlar ise kuşkusuz, sağlık hizmetiyle ilgili bazı hak ihlâllerine yol açacaktır.
Çocuklukta
Bir insanın yetişmesi için çocukluk dönemi en önemli dönemdir. Dolayısıyla bu dönemdeki sağlık hizmetleri çocuğun gereksinimleri göz önüne alınarak eksiksiz, zamanında ve tam olarak sunulmalıdır.
Kız çocuklar da oğlan çocuklar gibi beslenme, bakım, bebek izlemi, aşılama gibi koruyucu sağlık hizmetleri, bedensel ve psikolojik gelişiminin takibi, sağlığının geliştirilmesi, fizyolojik ve beyinsel gelişimi için gerekli olanakların sunulması gibi, sağlık ve sağlığıyla ilgili hizmetleri tam olarak alabilmeli, bu konularda ortaya çıkan ya da olduğu anlaşılan eksikliklerin giderilmesi doğrultusunda özel çaba gösterilmelidir.
Ayrımsız olarak tüm çocuklar için varolması gereken olan yeterli ve doğru bakım hakkı, eğer ebeveyn karşılayamıyorsa devlet tarafından sağlanmalı, bu noktada da, geleneksel olarak erkekler lehine farklı davranışlar varsa; kız çocukları açısından pozitif ayrımcılık söz konusu olmalıdır.
Tüm çocukların, hastalık halinde sunulan tanı ve tedaviye yönelik olanlar dahil, sağlık hizmetlerinin herhangi bir karşılık talep edilmeden sağlanması kuralı, gerçekten ve her zaman uygulanmalıdır.
Bu dönemde özellikle kız çocukların evde ve kendi aile işletmelerinde bile olsa "para kazanma" amacıyla çalıştırılmaması sağlanmalı, bu nedenle ortaya çıkacak ve sağlıklarını etkileyecek her türlü olumsuzluk ortadan kaldırılmalıdır.
Benzer şekilde çalışan annelerin çocukları yeterli ve gerekli bakımı için izin verilmeli, ayrıca uygun koşullara sahip kreş ve gündüz bakımevlerinin organizasyonu çocuğun sağlığı açısından mutlaka sağlanmalıdır.
Ergenlikte
Kız çocuğunun gelişimi ve durumuyla ilgili olabilecek sorunların erkenden fark edilmesi sağlanmalı, bu noktada da gereksindiği temel sağlık bilgisi ve hizmetlerden özellikle yararlanmalıdır.
Gerekirse kendisine bu dönemdeki sorunlarla ilgili özel danışmanlık hizmetleri sunulmalı, ailesinden ve çevresinden gelecek olumsuzluklardan, hastalıklardan, gelişimini etkileyecek ve sağlığını bozacak her türlü olumsuzluktan korunmasını sağlayacak yardım ve desteklere sahip olabilmelidir.
Yanlış inanış ve geleneklerin sonucunda ortaya olumsuz yaklaşımlardan, bu arada da kız çocuğa yönelik olarak her türlü şiddet ve özellikle taciz anlamına gelecek tutum ve davranışlardan korunması sağlanmalıdır.
İlk adette
İlk adet gördüğü dönemde gerekli tıbbi bilgiler sunulmalı ve bu fizyolojik durumun gerektirdiği gereksinimleri karşılanmalı, aile içinde ona sunulanlara bakılmaksızın, bu dönemdeki sağlığıyla ilgili fiziksel, psikolojik, sosyal tüm gereksinimleri ilgili kurumlarca sağlanmalıdır.
Yine karşılaştığı çeşitli sağlık sorunlarında, hizmet için başvurduğu sağlık kuruluşlarında; "ergen bir genç kız olduğu" olgusu göz önünde bulundurularak, yeni oluşmaya başlayan kendi değerleri gözetilerek, duyarlıklarına özen gösterilerek yaklaşılmalıdır.
Gerekirse bunun için özel düzenekler ve olanaklar sağlanmalı, hatta sadece bu kesime yönelik hizmet veren nitelikli ve yetkin özel sağlık kuruluşları oluşturulmalıdır.
Gençlikte
Erkeklere tanınan görece özgürlük ortamından eşit olarak yararlanabilmesi, bu anlamda psikolojik gelişimini tam olarak yaşayabilmesi için gerekli yardım ve destekler yine özel danışma merkezleri, yoksa temel sağlık kurumları tarafından mutlaka sağlanmalıdır.
Her hangi bir nedenle bir sağlık kurumundan hizmet aldığı sırada bu noktada yaşadığı sorunlar olup olmadığı ona bunu ifade edebileceği uygun, önceden ve özellikle düşünülmüş ortamlar ve koşullar sağlanarak sunulmalıdır.
Bu noktada aile, okul ve kendi arkadaş çevresinin olumlu olabilecek katkı ve yardımlarına açık olunmalı, ancak kesinlikle bir baskı ya da zorlama söz konusu edilmemelidir.
Bekaret ve cinsellik
Her yetişkin gibi, genç kız ya da kadının da bekaretinin, cinsel yaşamı ve faaliyetlerinin yalnız kendisini ilgilendiren bir durum olduğu unutulmamalıdır.
Yasal zorunluluk durumları dışında kişinin kendi onayı olmaksızın bunun tespitinin bir hekim ya da sağlık çalışanı tarafından yapılması etik ve yasal olarak kusurlu bir davranıştır.
Dolayısıyla hiç bir genç kız ya da kadının, hiç kimse tarafından buna zorlanmaması gereklidir. Bu hakkın başta genç kız ve kadınlar olmak üzere herkes tarafından bilinmesi gereklidir.
Yine yasal ve rıza ile olsa bile böyle bir muayene sonucun, kendi isteği söz konusu olmadıkça, herhangi bir şekilde başkalarınca bilinmemesi gereklidir.
Beden dokunulmazlığı
Bu dönemde genç bir kız ya da kadın için önemli olacak, bir bütün olarak kendisi ve bedeniyle ilgili değerlerine özen gösterilmelidir.
Onun duyarlı olduğu konu ve noktaların, herhangi bir tıbbi muayene, tedavi, bakım gibi sağlık hizmetleri sırasında olumsuz etkilenmemesi için gerekli çaba sağlık kuruluşlarınca ve bu hizmeti verenlerce gözetilmelidir.
Bu bağlamda örneğin herhangi bir nedenle uygulanacak bir tedavi ya da bir ilacın örneğin kilo almasına aşırı yağlanmasına yol açabilecek bir yan etkisi varsa ya da bir müdahale sonucu gelecekteki yaşamında örneğin fiziksel bir görüntü bozukluğu oluşabilecekse tüm bu girişimlerden kaçınılmalıdır.
Cinsel sağlık
Yine bedeni ve yaşamıyla ilgili olaylar nedeniyle sağlığını koruyucu önlemler hakkında bilgilendirilmeli, gerekli yardımlar uygun biçimlerde sağlanabilmelidir.
Özellikle toplumda belirli anlamlarda tabu olmayı sürdüren cinsel konular ve cinsel sağlıkla ilgili bilgileri sağlıklı ve doğru bir şekilde sağlayamıyorsa bu konuda da yardımcı olunmalıdır.
Cinsel yönelim ve etkinlikleriyle ilgili bilgiler verilmeli ama bunlara yönelik müdahalelerde bulunulmamalı, doğum kontrol yöntemleri ve uygulamaları konusunda gerekli destekler sunulmalı, sağlıklı bir cinselliği yaşayabilmesi, cinsel ilişkiyle bulaşan hastalıklar konusunda bilgilendirilmesi ve koruyucu yöntemleri öğrenmesi sağlanmalıdır. (MS/BA)