Kadın Yaş Aldıkça
En önemli sorun, ya da diğer sorunları en çok büyüten durum "yalnızlık"tır. Bunun için fiziksel olarak gerçek anlamda "yalnız" olunması gerekmez. "Yalnızlık" ilginin ve destek olan insanların yokluğu anlamına geliyor.
Çocukluk gibi
Yaşlılık "çocukluk" dönemine benziyor. Çocukken gelişim için gerekenler yaşlılıkta yitirilenlere karşın yaşamın sürmesi için gerekiyor.
Dolayısıyla kadınların yaşlılık dönemlerinde de ortaya çıkan farklı sağlık gereksinimleri,ortaya çıkabilecek bazı hastalıkların, hatta aslında "hastalık sayılmayabilecek" fiziksel ve psikolojik "özel durumları ve duyarlıkları" olabileceği görülmeli, "bakım" ve her boyutuyla sağlık hizmeti açısından gerekli düzenlemeler yapılabilmelidir.
Yaşlılıktaki sağlık sorunları çok, çeşitli ve bilinen hastalıklardır. Bakım ve tedavileri olasıdır. Her birinin erken tanısı, olabildiğince en basit çözümlerle yerinde ve zamanında çözümlenebilmesi mümkündür.
Bunun için de yaşlı kadının ve hizmet verecek sağlık kurumlarında görevli kişilerin gerekli bilgilerle donanmış olması beklenir.
Destek hizmetleri
Hizmetlere ayrımsız ve gerçek anlamda ulaşabilmek ve yararlanabilmek de önemli. Sağlık hizmeti veren kurumların destekleyici sistemleri olmalıdır.
Sağlık hizmeti ulaşamayanların ayağına götürülmelidir. Bu hizmet, hizmetten yararlanmak isteyen kişinin kendisi ya da yakınlarınca da talep edilmelidir.
Bu noktada da sağlık hizmetini "tanı ve tedavi hizmeti"nin yanı sıra sağlığı koruyucu hizmetler ve özellikle de "esenlendirme ve rehabilitasyon hizmetleriyle" birlikte düşünmek gerekiyor.
Yani, sağlık hizmeti yaşlıların her türlü sağlık hizmeti gereksinimine yönelik önlemleri ve farklı durumları da kapsayacak şekilde gerçekleştirilmeli ve bunun bir "sağlık hizmetine ulaşma ve yararlanma hakkı" olduğu bilinciyle hem yaşlı kadın hem de çevresi tarafından talep edilmelidir.
Döneme özgü rahatsızlıklar
Bu dönemde diabet, obezite gibi metabolik; hipertansiyon, kalp yetmezliği gibi kalp ve dolaşım sistemi bozuklukları; astım, tüberküloz vb. kronik solunum yolu enfeksiyonları; kemik erimesi, romatizma gibi hareket sistemi hastalıkları, depresyon ve benzeri psişik rahatsızlıklar, bazen psişik tablolardan ayrımı daha zor olan Alzheimer, bunama, inme, kısmi felçler gibi beyin ve sinir sistemi sorunları, "göğüs" ve "rahim" başta olmak üzere çeşitli kanserler, genital ve üriner sistemle ilgili sorunlar, az hareket ve düzenli temizlik eksikliğinden kaynaklanan yaralar başta olmak üzere deriyle ilgili hastalıklar, hastalık olmadığı halde yaşamı zorlaştıran "idrar tutamama", kendi başına hareket ve bakımı zorlaştıran durumlar, özellikle ve ayrı birer sağlık hizmet desteğini gerektirirler.
Dahası bunlar "süreklilik" gösterdiklerinden hem zor, hem de pahalı hizmetlerdir. Bunlara herhangi bir "parasal karşılık" söz konusu olmaksızın ulaşmak ve yararlanmak her yaşlı kadının hakkıdır.
Gözetilmesi gerekli durumlar
Bu "özel" hizmetler sunulurken, kişinin bilgilendirilmesi, tedavi ve bakım kararlarında "aydınlatılmış onam"ın alınması, "gizlilik ve güvenliğe" özen gösterilmesi, "değer yargı ve inançlara" uygun hizmet sunulması, acı, ağrı vb. yaşamı zorlaştıran kimi sonuçların olabildiğince yaşamla bağdaşır şekilde azaltılması, insan onuruna yaraşır bir yaşam sonunun sağlaması gibi her yaşlı insanın, ama özellikle de hizmete daha geç, daha güç ulaşan "yaşlı kadın"lar için göz önünde tutulması ve sağlanması gereken durumlardır.
Hak ihlâlleriyle ilgili başvuru yol ve yöntemlerini kullanma konusunda destek almak da bir başka önemli "yaşlı kadınların hasta hakkı"dır.
Toplumla birlikte
Özetle, hizmetlerin var ve yararlanılır olması yalnız hizmet kurumlarının varlığı ve iyi çalışmasıyla gerçekleşemez.
Bir çok diğer sağlık sorunu gibi bunun da "toplumsal bir sorun" olduğu bilinci tüm topluma ve bireylerde yer etmeli.
"Yaşlılık döneminde ortaya çıkabilen yaşa bağlı sağlık sorunlarının çözümü doğrultusunda hizmet sunacak yapılanmalar bütün toplumca el birliğiyle ve dayanışmayla var edilmeli, gerekli hizmetlerin oluşumuna toplum da katılmalıdır. (MS/BA)