İnternet Düzenlemesi Sansür, Otosansür ve Fişlemeyi Arttırıyor

Bilgisayar Mühendisleri Odası (BMO) Torba Yasa’ya dahil edilerek İnternet’te yayına ilişkin 5651 sayılı yasada yapılması planlanan değişikliklere tepki gösterdi.

BMO’ya göre değişiklikler sansür, otosansür, fişleme ve takip ile internet için yüksek maliyet getiriyor.

BMO, düzenlemenin başta yurtiçinden uzmanların ve konuyla ilgili demokratik kitle örgütlerinin yoğun eleştirileri, yapılan çalıştaylar, uluslararası tepkiler ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararının gözönüne alınmadan önlerine sunulduğunu söylüyor.

Gezi direnişinde medya üstündeki baskı sebebiyle İnternet’in alternatif iletişim alanı olarak ortaya çıktığını, hükümetin bu düzenlemeyle bu alanı baskılamaya çalıştığını ifade ediyor:

“İşte bu rahatsızlığın ve korkunun bir sonucu olarak uygulamaya sokulmak istenen düzenleme, çağımızı ve İnternet’i anlamaktan uzak, arkaik bir zihniyetin son hezeyanlarıdır.

“Bugüne kadar İnternet’i kontrol altına almaya çalışan her müdahaleye karşı alternatif araçlar ve yöntemler geliştirilmiş, bu düzenlemeler İnternet’in kayıt dışı kısmını (darknet/deepweb) büyütmekten başka bir işe yaramamıştır.”

Hali hazırdaki yasanın insan hakları, teknik ve hukuki açıdan geçersiz olduğunu ve iyileştirilemeyeceğini belirterek kaldırılması gerektiğini söyleyen BMO 2008’de Meclis’e sunulan “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu”nu taslağının ise hala gündeme alınmadığını hatırlatıyor.

Değişiklikler neler?

* BMO’nun açıklamasına göre yasanın getireceği değişiklikler şunlar:

* Engelleme öncesi, “Uyar-Kaldır” mekanizmasının işletilmesi öne çıkarılıyor.

* Erişim Sağlayacıları Birliği kurularak, TİB ve mahkeme kararlarının bu birlik üzerinden uygulanması öngörülüyor.

* DNS tabanlı engellemenin yanı sıra, URL ve IP tabanlı engelleme ile engelleme yöntemleri genişletiliyor.

* TİB Başkanı veya ilgili Bakan’ın talimatıyla erişim engelleme mümkün hale getiriliyor.

* Yer sağlayıcılara yönelik hapis cezası para cezasına dönüştürülüyor.

* İnternet trafik bilgisinin zorunlu tutulma süresi 6 aydan 1 yıla çıkarılıyor.

* Hukuki karar süreçlerinin daha çabuk sonuçlandırılması hedefleniyor.

Değişiklikler ne anlama geliyor?

BMO’ya göre değişiklikler şu anlama geliyor:

* Erişim engelleme, bugünkü haliyle, mahkeme kararı veya Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’nın (TİB) bazı katalog suçlar için re’sen karar vermesiyle uygulanmaktadır. Yeni değişikliklerle, TİB Başkanı veya Bakan’ın talimatıyla erişimin engellenmesi ifade özgürlüğünün önündeki en büyük tehditlerden biridir.

*  “Uyar-Kaldır” uygulaması halihazırda, büyük ölçekli içerik sağlayıcıların kendi içlerinde – doğru ya da yanlış – kullandığı bir yöntemdir. Bu düzenleme küçük ölçekli, özellikle yerel içerik sağlayıcılar açısından baskı ve otosansür mekanizmasına dönüşecektir. Bu aynı zamanda, içeriğe yönelik müdahalelerin takibinin de artık mümkün olamayacağı anlamına gelmektedir.

* URL tabanlı engelleme, daha gelişmiş denetim ve takip altyapılarının kullanılmasını gerektirecektir. Bu altyapıların nasıl kullanılacağını, TİB’in izleme ve takip konusundaki kötü siciline bakarak öngörmek mümkündür.

* Erişim Sağlayıcıları Birliği’nin asli görevi erişim engellemek olarak tanımlanmıştır. Ayrıca birlikle ilgili mali düzenlemeler ve denetim altyapıları, Türkiye’de İnternet erişiminin maliyetini artıracaktır.

* Kayıtların uzun süre tutulacak olması, verinin işlenmesi ve fişleme uygulamalarının önünü açmaktadır.

* Karar alma süreçlerinin daha çabuk sonuçlanması için getirilen zaman kriterleri, konuya uzak adli personelin hatalı karar almasına neden olabilecektir.

* Yer sağlayıcıların sınıflandırılması, hak ve yükümlülükler bakımından farklılaştırılması (yönetmelik ile düzenlenecek), URL engelleme işleminde, anahtar kelime bazlı engelleme kullanılması,  Özellikle sosyal medya düşünüldüğünde “Tekzip” yayımlama uygulaması, Erişim sağlayıcının alternatif erişim yollarını engelleyici tedbirleri alması gibi net olmayan ve ucu açık değişiklikler, uygulama biçimine bağlı olarak endişe uyandırıcı niteliktedir. (EA)