Cumhurbaşkanı Neden Vedat Türkali Olmasın?

Tiyatro oyunlarıyla, düşünce özgürlüğünü kısıtlayan 141 ve 142 maddeye karşı mücadele etti. Karanlıkta Uyananlar filmiyile örgütlenme ve grev hakkını ve diğer toplumsal hakları savundu.

Militarizme karşı demokratik haklar için Aydınlar Dilekçesi'nde yeraldı. Kürt sorununun demokratik ve barışçıl çözümünü savundu.

Kriter: "Kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı."

1951'de siyasal eylemlerde bulunmakla suçlanarak tutuklandı. Askeri mahkeme tarafından dokuz yıl hapis cezasına çarptırıldı. Yedi yıl sonra koşullu olarak serbest bırakıldı.

Vedat Türkali

1919'da Samsun'da doğdu. Asıl adı Abdülkadir Pir Hasan. Yüksek öğrenimini 1942'de İstanbul Üniversitesi Edebiyat FakültesiTürk Dili ve Edebiyat Bölümü'nde tamamladı.

Maltepe ve Kuleli Askeri Liseleri'nde edebiyat öğretmenliği yaptı. Rıfat Ilgaz 'la Gar yayınlarını kurdu. 1960'da Dolandırılar Şahı ile ilk senaryo denemesini yaptı.

Otobüs Yolcuları, Üç Tekerlikli Bisiklet, Karanlıkta Uyuyanlar gibi önemli filmlerin senaryolarını yazdı. 1965'te senaryosunu yazdığı Sokakta Kan Vardı ile yönetmeliği de denedi.

Kurgusu, anlatım tekniği ve gerçekçi yaklaşımıyla çağdaş edebiyatta bir aşama olarak nitelendirilen Bir Gün Tek Başına'yı, Mavi Karanlık izledi.

Yeşilçam Dedikleri Türkiye ve Tek Kişilik Ölüm'le roman uğraşını sürdürdü. Vedat Türkali, Dallar Yeşil Olmalı adlı oyunu ile TRT 1970 Oyun Ödülü'nü, Bir Gün Tek Başına ile Milliyet Yayınları 1974 Roman Yarışması'nda Birincilik Ödülü'nü ve 1976 Orhan Kemal Roman Armağanı'nı kazandı.

Dolandırıcılar Şahı, Otobüs Yolcuları, Üç Tekerlekli Bisiklet, Şehirdeki Yabancı, Karanlıkta Uyananlar, Bedrana, Kara Çarşaflı Gelin'in senaryolarını yazdı. Sokakta Kan Vardı, Korkusuz Âşıklar ve Kopuk filmlerinin ise senaryolarını yazarak yönetmenliğini yaptı.

Senaryolarını yazdığı Karanlıkta Uyananlar (1965) ve Kara Çarşaflı Gelin (1977), Antalya Film Şenliği'nde En İyi Senaryo Ödülü'nü almış; yine senaryolarını yazdığı Bedrana ve Güneşli Bataklık filmleri de Carlovy Vary Film Şenliği'nde Cidalc ve İşçi Sendikaları Özel Ödülü'nü kazanmıştır.

Eserleri:

Bir Gün Tek Başına (Roman 1974), Eski Şiirler, Yeni Türküler (Şiir, 1979), Üç Film Birden (Senaryo, 1979), Mavi Karanlık (Roman, 1983), Eski Filmler (Senaryo, 1985), Bu Gemi Nereye (Yazılar, 1985), Yeşilçam Dedikleri Türkiye (Roman, 1986), Tek Kişilik Ölüm (Roman, 1990), Ölmedikçe (Yazılar, 1999), 141. Basamak (Oyun), Güven (Roman, 2 cilt, 1999), Komünist (Anı, 2001), Özgürlük İçin Kürt Yazıları (1996), Tüm Yazıları Konuşmaları (2001), Bu Ölü Kalkacak (Oyun, 2002) ve Dallar Yeşil Olmalı (Oyun, 2002).

2007'de Ayşenur Zarakolu anısına verilen "Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülleri"nden birini Vedat Türkali aldı (NZ/KÖ)