Çocuklar İçin Rehber: Depremde Nasıl Korunursunuz?
Deprem öncesi, sırası ve sonrasında ne yapmanız gerektiğini biliyor musunuz? Afete Hazırlık ve Deprem Eğitimi Derneği'nin (AHDER) çocukların afet ve afetlere hazırlık bilincini arttırmak amacıyla hazırladığı rehber bu sorulara yanıt veriyor.
Derneğin çalışmalarına Prof. Dr. Ahmet Mete Işıkkara da katılıyor. AHDER'in internet sitesinde çocuklar "Deprem Dede"ye sorular yöneltebiliyorlar. Sitenin "Deprem Dede Depremi Anlatıyor" başlıklı sayfasında deprem öncesi, deprem sırası ve sonrasında ne yapılması gerekir sorularına verilen yanıtlar şöyle:
Deprem öncesi neler yapabiliriz?
*Yapılacak ilk iş deprem güvenli evlerde oturmak diğeri ise eğitimdir.
*Deprem olduğunda uygulamak üzere ailenizle bir plan yapmalısınız; bunları deprem olmadan uygularsak, deprem sırasında paniğe kapılmayız.
*Yatağınızı aynalardan, camlardan, dolaplardan uzak yerlere yerleştirin. Ağır eşyaları üst raflara koymayın. Üzerinize düşebilecek eşyaları ailenize danışarak düşmeyecek şekilde yerleştirin.
*Bir deprem çantası hazırlayın.
*Yatarken oda kapılarını açık bırakın. Gece yatarken cam kırılmasına önlem olarak perdelerinizi kapalı tutun.
*Yatağınızın yanında el feneri ve terlik bulundurun.
*Sarsıntı sırasında çıkışı engelleyecek dolap, masa gibi eşyaları kapı yanına koridorlara ve çıkış yollarına koymayın, devrilebilecek eşyaları büyüklerinizden yardım alarak devrilmeyecek duruma getirin.
*Kitap raflarını, dolapları duvara tutturun.
Deprem çantasının içinde neler olmalı?
İlk yardım çantası, el feneri ve yedek pili, pilli radyo, düdük, bir miktar para, telefon jetonu veya kartı, bir şişe su, bisküvi ve konserve gibi bozulmayacak (belli aralıklarla yenileriyle değiştirmeniz gereken) yiyecekler. İç çamaşırı, çorap, bir hırka ya da kazak. En önemlisi, eğer sürekli kullandığınız bir ilaç mutlaka çantada bulunmalıdır.
Deprem anında kendimizi nasıl koruyabiliriz?
*Her şeyden önce deprem anında sakin olmaya çalışın.
*Her yerde en önemlisi; başınızı ve boynunuzu koruyun. Eğilin, kapanın ve tutunun. (Deprem sırasında mutlaka uygulamanız gereken "Eğil-kapan-tutun" hareketi yukarıdaki resimde gösteriliyor)
*Evdeyseniz; pencere ve camlardan uzak sağlam bir masa veya mobilyanın yanına eğilin, kapanın ve tutunun. Özellikle koltuk yanı gibi sağlam eşyaların yanına eğilin ya da yan yatın, başınızı ve boynunuzu kapanarak koruyun ve tutunun. Kitaplık ve kitaplar, müzik seti ve televizyon düşebilir. Deprem sırasında yatağınızda uyuyorsanız, hemen yatağın yanına inin, eğil-kapan-tutun pozisyonuna geçin.
*Okuldaysanız; sıranızın yanına ya da sıraların arasına eğilin, kapanın ve tutunun. Başınızı ve boynunuzu ellerinizle ya da yumuşak bulduğunuz bir şeyle koruyun. Yüzünüzü pencere ve camlardan uzak tutun.
*Koridordaysanız; yakınınızda masa ve sıra yoksa, bir duvarın yanına eğilin ve kapanın.
*Kütüphanedeyseniz; kitapların üzerinize düşmeyeceği bir yere ve pencerelerden uzak bir yerde eğilin, kapanın ve tutunun.
*Açık havadaysanız; pencerelerden, binalardan, elektrik tellerinden uzak ve boş bir noktaya doğru gidin. Gidemiyorsanız, binalardan uzak bir yerde eğilin, kapanarak başınızı ve boynunuzu koruyun. Çocuk bahçesinde kaydırak, tahterevalli, salıncak gibi oyun araçlarından uzaklaşın.
*Arabadaysanız; şoföre; direk, alt-üst geçit ve köprülerden uzak bir yerde durmasını söyleyin ve arabayı terk etmeyin. Sakin olun, panik yapmayın.
*Tiyatro ya da sinemadaysanız; sakin olun. Yetkililerin anonslarını bekleyin. Kapılara koşmayın. Sıraların arasına eğilin, başınızı korumak için kapanın, uygun bir yer varsa tutunun. Eğer üzerimize düşecek bir şey varsa (tavanda sallanan avize gibi) başka bir yere geçin.
*Market ya da alışveriş merkezlerindeyseniz; panik yapmayın. Büyük kolonlardan, raflardan ve dolaplardan uzak durun. Yangın çıkışlarına, merdivenlere ve yürüyen merdivenlere ve asansörlere koşmayın. Anonsları dinleyin, mağaza güvenlik personelinin uyarılarını yerine getirin. Satın aldığınız eşyaları bırakın. Tezgâh yanlarına eğilin, kapanın ve tutunun.
Depremden sonra neler yapmalıyız?
*Deprem sonrası yapmanız gereken en önemli iş yaralı olup olmadığınızı kontrol etmektir.
*Sakin olmaya çalışın ve çevrenizdeki seslere kulak verin.
*Depremden sonra ailenizle daha önceden belirlediğiniz buluşma yerlerini düşünün. Ailenizle birlikte değilseniz ve yalnızsanız bu yerlere ulaşmaya çalışın.
*Evden çıkarken gaz, su vanalarını ve elektrik düğmelerini kapatın ya da kapatılması için uyarıda bulunun. Herhangi bir gaz kaçağı olasılığına karşı kibrit, çakmak gibi alev çıkaran araçları kullanmayın.
*Pilli el feneri kullanabilirsiniz. Evden çıplak ayakla çıkmayın; cam kırıklarına basıp yaralanabilirsiniz. Evinizden çıkarken kesinlikle asansörü kullanmayın, tehlikeli olabilir. Merdivenler zarar görmüş olabilir, çok dikkat edin.
*Deprem çantanızı yanınıza almayı unutmayın.
*Yetkililer size ne yapmanız gerektiğini anons ediyorlarsa onları dinleyin. Eğer böyle bir duyuru yoksa sarsıntının bittiğinden emin olunca açık bir alana gitmeye çalışın.
*Büyük depremlerde evimiz yıkılmamış olsa bile içine girmemiz tehlikeli olabilir. Eve girmek için yetkililerin evinizi görmeleri ve girmemizi onaylamalarını bekleyin.
*Dışarıda yaşarken yetkililerin uyarılarını uygulayın. Büyük depremlerden sonra sürekli asılsız söylentiler ve haberler yayılır. Bu asılsız haberlere inanmayın. Siz de asılsız bu tür haberler yaymayın. Artçı depremler ve olası depremler ile ilgili haberleri sadece yetkililerden dinleyin. Bunlar; Kandilli Rasathanesi, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, ilinizdeki valilik, kaymakamlık ve emniyet müdürlükleri ile Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü gibi kurumlardır. (SP)