TONGUÇ OK
Cezaevine Türkçe ve Kürtçe Pencere Açtı, Ödüle Uzandı
Tonguç Ok 40 yaşında, 17 yıldır hapiste; ağırlaştırılmış müebbete hükümlü. Çalışma odasına dönüşen tek kişilik hücresinde İngilizce ve Kürtçeden 17 kitap Türkçeleştirdi, Kürtçe Tiroj dergisine de hikayeler yazıyor.
Bu çalışmalar Ok'a ''çevirmen'' olarak Türkiye Yazarlar Birliği’nin (TYB) 2014 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülleri kapsamında Özel Ödülü getirdi.
“Cezaevinde ürettiğim eserlerle Türkiye yayıncılığına yaptığım katkılardan ötürü, emeğimi onurlandırmak amacıyla 'Düşünce ve İfade Özgürlüğü Özel Ödülü' vereceğinizi ve buna layık görüldüğümü avukatım Ziya Çelik'ten öğrendim. Kuşkusuz böyle bir ödüle layık görülmüş olmak kıvanç verici. Bu anlamlı ödülden ve inceliğinizden dolayı sizlere bir kez daha teşekkür ediyorum.''
Bu teşekkürle başlayan mesajı heyecanla seslendiren Sibel Ok ödülü de eşinin yerine aldı.
''Düşünce suçlusu'' değil
Tonguç teşekkür mesajında ''sözcüğün yaygın anlamıyla bir 'düşünce suçlusu' değilim'' diyor, “anayasal düzeni cebren değiştirmeye teşebbüs” etmekten içerde olduğunu anlatıyor.
''İşin tuhaf yanı, söz konusu Anayasayı dikte eden Kenan Evren ve arkadaşları da, bildiğiniz gibi, şu an aynı gerekçeyle yargılanıyor. Başka bir ülkede yaşıyor olsaydık bu duruma şaşırabilirdik belki…
Ok tutuklandığında Marmara Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümü 3. Sınıf öğrencisiydi. Mahpusluğu boyunca İngilizcesini geliştirdi, İtalyanca, İspanyolca ve Kürtçeyi cezaevinde öğrendi.
Ok 17 yıldır hücrede yaşıyor, sadece birinci dereceden yakınlarını görebiliyor.
Ok anlatıyor
"Lise ve üniversite yıllarında çıkardığımız öğrenci dergilerini saymazsak, benim yazarlık, daha doğrusu çevirmenlik hayatım içeride başladı.
''Hapishanenin bilinen koşulları dışında özel bir engellemeyle karşılaşmadım. Zaman zaman yabancı dildeki yayınları alamadığımız oldu, fakat başta İnsan Hakları Derneği, Türkiye Yazarlar Sendikası, Çevirmenler Birliği gibi kurumların, duyarlı gazete ve gazetecilerin ve demokrat kamuoyunun desteğiyle bu tür sıkıntılar aşıldı. Şu an özel bir engellemeyle karşılaştığımı söyleyemem.
"İçeride veya dışarıda, her ne iş yapıyor olursanız olun, o işin gerektirdiği yetilerin yanında mutlaka moral gücünüzün de olması gerekir. Bize bu gücü veren Haziran direnişçilerine özellikle teşekkür etmek ve Ali İsmail Korkmaz’dan Berkin Elvan’a, yitirdiğimiz tüm o güzel insanları huzurunuzda saygıyla anmak isterim. Onlar bize, karamsarlığa kapılma hakkımız olmadığını öğrettiler.
Hapishane arkadaşı anlatıyor
Ok'un çevirllerini yayımlayan Evrensel Basım Yayın'dan Cavit Naci Tarhan hapishanede Tonguç Ok ile nasıl tanıştığını ve çeviri macerasını bianet'e şöyle anlattı.
''Tonguç'la Gebze cezaevinde karşılaştık. Ben TDKP davasından hükümlüydüm. 1997'de bir grup insan tutuklanıp getirilmişti. Değişik koğuşlara dağılıp yerleştiler.
''Kısa bir süre sonra üç genci (Tonguç, Necip ve Dursun) havalandırmada bir masa etrafında okumalar yaparken gördüm. Ana maltadan her geçişimde camdan havalandırmaya bakmak alışkanlık oldu ve üç genç yine aynı masa etrafındaydı...
''Temiz efendi ağırbaşlı ve saygılı üç genç. Sonra koğuşumuza gelip gitmeler başladı. Dostluğumuz, dayanışmamız güçlendi. 19 Aralık 2000 operasyonundan sonra bizim koğuşa gelmek istediklerini söylediler, hemen ardından da dokuz kişilik hücrelere birlikte geçiş yaptık.
''Çeviri macerası da o süreçte başladı. Sonra yola devam..''
Yanı başındaki dil
Ok, 20 Haziran 2011'de Radikal'e verdiği röportajında Kürtçeyi nasıl öğrendiğini şöyle anlatıyor:
"2006 yılıydı yanlış hatırlamıyorsam; henüz tutukluyduk ve üç kişilik hücrelerde kalıyorduk. Yan hücrede PKK davasından hükümlü arkadaşlar vardı. Akşam voltalarında, sesimizi oradaki havalandırma duvarının üzerinden aşırarak sohbetlerdik.
''Bir gün konu dilden açıldı; komşularımızdan sevgili Nedim (Yılmaz), yarı şaka yarı sitemle bana, 'Ya heval Tonguç, İngilizce biliyorsun, İtalyanca, İspanyolca öğrendin, peki biz Kürt kardeşlerinin dilini hiç merak etmez misin?' diye sordu. Söyleyecek sözüm yoktu. Nedim hevale, 'Sen kitap gönderdin de ben öğrenmedim mi?' diyebildim yalnızca."
Neden?
Tonguç Ok ve 44 sanık hakkında 12 Şubat 1996'da eski Türk Ceza Kanunu'nun 146/1 maddesi gereğince "anayasal düzeni cebren değiştirmeye teşebbüs" suçlamasıyla ''Devrimci Yol örgütü üyeleri'' olarak dava açıldı.
Ok 22 Ocak 1997'de yakalandı. 30 Mayıs 2008'de İstanbul 9. Ağır Ceza Mahkemesi'nde ağırlaştırılmış müebbet cezasına çarptırıldı.
Dosya 24 Eylül 2008'de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderildi, Yargıtay 9. Ceza Dairesi kararı 11 Mart 2009'da onandı.
Uzun tutukluluk, uzun yargılama ve adil yargılanmama itirazıyla başlayan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) süreci hala devam ediyor.
Avukatı anlatıyor
bianet'e konuşan Ok'un avukatı Ziya Çelik şunları söylüyor:
"Yerel mahkeme bu kararı verdiğinde azami tutukluluk süresini 10 yıla indiren yasal düzenleme görüşülüyordu. Bu dönemde Tonguç Ok da dahil olmak üzere muhaliflere yönelik davalarda alelacele kararlar verildi ve dosyalar onandı. Ancak Hizbullah gibi örgütlerin dosyaları onanmayarak bu düzenlemeden yararlanmaları sağlandı.
"Tonguç Ok hakkında yerel mahkeme kararı verildiğinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılanların infazı 32 yıldı. Ancak Abdullah Öcalan'ın Türkiye'ye getirilmesiyle başlayan tartışmalar sonucunda özel bir hüküm sevk edilerek ömür boyu hapse çevrildi.
"Bu durumda, binlerce kişi öldürmüş bir kişi ağırlaştırılmış müebbet aldığında 32 yıl hapis yatarken, Terörle Mücadele Kanunu'ndan aynı cezayı alanlar ömür boyu hapsediliyorlar. Bu insanlık dışı bir uygulama ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de bu cezanın infaz olduğunu ifade ediyor."
Teşekkürlerle
Ok, TYB ödül törenine gönderdiği teşekkürle başladığı mesajını teşekkürlerle bitiriyor: "On yedi yıldır beni, bizleri hiç yalnız bırakmayan dünya güzeli anneme, canım ablam Ayfer’e, bir aksilik olmazsa adıma bu ödülü alacak olan biricik eşim Sibel’e ve yayınevim Evrensel Basım Yayın’ın tüm çalışanlarına ayrı ayrı teşekkür ediyorum.''
Ve bir dilek: ''Böylesi ödüllerin gereksiz olduğu özgür bir ülke dileğiyle içerideki tüm arkadaşların sevgi ve selamlarını iletiyorum.''(EA)
* Ok'un çevirileri: Tarihte Bilim, J.D. Bernal, 2 Cilt (İngilizceden Türkçeye), Pozitivizme ve Pragmatizme Karşı Felsefeyi Savunmak, Maurice Cornforth (İngilizceden Türkçeye), Marksizm ve Bilim, J.D. Bernal (İngilizceden Türkçeye), Müzik Üzerine Tartışmalar (İngilizceden Türkçeye), Keynes'e Karşı Marx, John Eaton (İngilizceden Türkçeye), Manîfestoya Partiya Komunîst (Kürtçe Manifesto) (İngilizceden Kürtçeye), Bilimin Toplumsal İşlevi, J.D. Bernal (İngilizceden Türkçeye), Marksîzm Û Pirsgirêkên Zimanzaniyê, J.V. Stalin (İngilizceden Kürtçeye), Ülkem Toprağım ve Halkım, Pablo Miranda (İspanyolcadan Türkçeye), Alman İdeolojisi (İngilizceden Türkçeye), Ne Yapmalı? Divê Çi Bê Kirin? V.İ.Lenin (İngilizceden Kürtçeye), Marksist Öğreti, V.İ.Lenin (İngilizceden Türkçeye), Marksîzm Û Pirsgirêka Netawayî (Marksizm ve Ulusal Sorun) (İngilizceden Kürtçeye), Devlet ve Devrim (İngilizceden Türkçeye).
* Click here to read the article in English.