Arjantin ve latin amerika
1980'lerin ortalaryndan günümüze dek uzanan ikinci dalga, kudretli bir politik güç haline geldi. Esas olarak köylülerden ve tarym i?çilerinden olu?an ve onlar tarafyndan yönetilen ikinci dalgadaki kitle örgütleri, taraftarlarynyn ekonomik çykarlaryny savunmak ve geli?tirmek için do?rudan eyleme giri?tiler. Bu hareketlerin en göze çarpanlary Meksika'da Zapatistler (EZLN), Brezilya'da Topraksyz Tarym Y?çileri (MST), Bolivya'da Cocalero'lar ve köylüler, Paraguay'da Ulusal Köylü Federasyonu, Kolombiya'da Kolombiya Devrimci Silahly Güçleri (FARC) ve Ekvador'da köylü-yerli örgütü CONAIE idi. Bu gruplaryn bile?imleri, taktik ve talepleri çe?itlilik arz ediyordu, ancak hepsinin ortak yany neoliberalizme ve emperyalizme yani, neoliberal ekonomik rejim ve zenginli?in giderek artan bir ?ekilde, yerel ve yabancy elitlerin elinde toplanmasyna kar?y çykmalaryydy. Spesifik olarak, topraklaryn yeniden da?ytymy ve yerli topluluklara ulusal özerklik verilmesi için mücadele ettiler ve ABD'nin koka ekiminin kökünün kazynmasy programlary, ülke topraklaryna askeri üslerin kurulmasy, ulusal polis/askeri kurumlara syzma, Kolombiya Plany ve And Giri?imi gibi toplumsal çaty?malaryn militarizasyonu biçimindeki müdahalesine kar?y dövü?tüler.
Toplumsal hareketlerin üçüncü ve en yeni dalgasy kentsel merkezlidir. Arjancin'de barrio* temelli i?siz i?çilerin dinamik kitlesel hareketlerini, Dominik Cumhuriyeti'ndeki i?siz ve yoksullary ve Venezuella Devlet Ba?kany Hugo Chavez'in popülist bayraklary altynda toplanan teneke mahalle sakinlerini içerir, Kent hareketlerine ek olarak, Kolombiya, Meksika, Brezilya ve Paraguay'da çiftlik i?çileri ile küçük ve orta ölçekli köylüleri bir araya getiren kitle mücadelelerine giri?en yeni çok kesimli hareketler ortaya çykty.
Ykinci ve üçüncü dalgalaryn do?asy, i?leyi? biçimi ve politik eylem tarzy, klasik liberal toplum biliminin ve post-Marksist gelenekçiliklerin pek çok kli?elerine ve varsayymlaryna meydan okuyor. Örne?in, 'yeni toplumsal hareket' yazarlary klasik politikanyn sona erdi?ini ve-demokrasi, cins, e?itlik ve kimlik politikalaryyla ilgili kültürel ve 'yurtta? temelli' sivil hareketlerin ortaya çyky?yny ilan ettiler. Eric Hobsbawn gibi teorisyenler, ça?da? politik mücadelelerde köylü hareketlerinin merkezili?ini reddetmek için 'demografik' argümanlar kullandylar ve ba?kalary, kentli yoksul kitlelerin parçaly ve marjinal istihdam edilmeye angaje olduklaryndan ya da üretim araçlaryndan koptuklaryndan yerle?ik politik iktidara meydan okuma kapasitesinde olmadyklaryny ileri sürdüler.
Latin Amerika'nyn tümünde köylü ve kentli synyflaryn toprak ve politik iktidary hedefleyen hareketlerinin patlak vermesi bu gelenekçilikleri paramparça etti. Ekonomik ve siyasi liberalizmin kitlesel ideolojik mücadelelere son verece?i nosyonu, Zapatisler; FARC ve CONAIE'nin ortaya çyky?yyla yok olup gitti. Bu hareketler,yolsuz çürümü? ve gerici yönetim on yyllaryna meydan okumak üzere halk meclisleri topladylar ve süreç içinde do?rudan demokrasinin somut yeni bir biçimini tariflediler. Do?rudan eylemin merkezili?i, syksyk neoliberal rejimin yeniden üretimi için esas olan mallaryn üretim ve dola?ymyny felç ederek kapitalist sömürü merkezini vurdu. Ve Hobsbawn tezi, 2000 yylynda yerlilerin Ekvador Parlamentosu'nu ele geçirmesinde, FARC'yn Kolombiya'daki belediyelerin neredeyse yarysyndaki önemli nüfuzunda ve MST'nin Brezilya'nyn 24 eyaletinin 23'ündeki güç ?ovunda somutla?an muhte?em politik güç gösterisiyle çürütüldü.
Günümüzde özellikle ilginç ve önemli olan ve bu makalenin konusunu te?kil eden bir toplumsal hareket, Arjantin'deki kentli i?siz i?çiler hareketidir. Atomize olmu? güçsüz kent yoksullary varsayymlaryna a?ikar biçimde meydan okuyan bu hareket, yenilikçi özellikleri ve kentsel Latin Amerika'nyn geri kalan bölümü için patlayycy olanaklary nedeniyle ara?tyrylmaya de?er bir vakadyr.
Ortodoks Marksistlerin sanayi i?çi, synyfynyn her toplumsal dönü?ümün merkezinde oldu?unu ileri sürmelerinin temel nedenlerinden biri onun üretim sürecindeki stracejik konumudur. Bu synyfyn görece küçülmesi ve eksik istihdam edilen, i?siz ve kayyt dy?y ya da 'marjinal' kentli kitlelerin muazzam büyümesi, bu nedenle, radikal toplumsal de?i?imi geciktiren ya da hacca olaanaksyz kylan geli?meler olarak görüldü. Bazy Marksistler, kentli yoksullaryn parçaly i? yapysynyn onlary atomize etti?ini ve ekonominin ana sektörlerinden görece tecrit olmalarynyn birikim sürecinin altyny kazma kapasitelerini zayyflataca?yny iddia ettiler . Onlar, bu kentli kitlenin, ücretleri dü?ük tutu?u ve istihdam edilen i?çilerin taleplerini a?a?yya çekmeye hizmet etti?i sürece kapitalizmin yaracyna oldu?unu da ileri sürdüler. Yronik olarak, kimi ana.akym coplumbilimcilerive NGO!lar, bizi, bu de?i?e istihdam kalyplarynyn iyi bir'?ey oldu?unu çünkü kentli kitleler açysyndan onlaryn mikro faaliyetlerini, günlük geçim ekonomilerini ve kar?ylykly ili?kileri te?vik etmeleriyle ba?ymsyzly?yn arty?yna yol açtyklaryna inandyrmaya. Çaly?tylar, Arjantin'de istikrarly, istihdamyn olmamasy, dü?en ya?am standartlary, büyüyen toplumsal ho?nursuzluk, artan ?iddet patlamalary ve barrio'lardan kaynaklanan yasady?y ekonomik faaliyetletin muazzam arty?y, ana akym 'öz yardym' ideologlary tarafyndan yapylan saf ve temiz tabloyu gülünç hale getirdi. Ama örgütlenemez gruplar,olarak dü?ünülenlerin sofistike ve ba?aryly örgütleni?i Marksist gelenekçili?e de meydan okudu. A?ustos 2001'de, sayylary yüz bini a?an son derece örgütlü i?siz gruplarynyn ulusal çapta seferberli?i, Arjantin'de üç yüzden fazla anayolu trafi?e kapatty ve daha önce zedelenemez olan finans sektörü de dahil olmak üzere ekonomiyi felç etti. Önceki aylar ve haftalarda, tüm ülkede ?iddetli çaty?malarda federal polis be? Piquerero'yu öldürdü ve üç binden fazlasyny tutuklady. Ayny zamanda, örgütlü i?sizler, bir 'Yandan ba?ymsyz örgütlenmelerini devam ettirirken bir yandan da basky yaparak devletten asgari ücretli binlerce geçici i?, gyda tahsisaty ve di?er tavizleri kopardylar. 2001 eylülünde, i?sizler ba?kent Buenos Aires'in tümünde anayollaryn kitlesel bir ?ekilde kesilmesini ve sendikal kesimlerle, hükümer faaliyetini ve tüm büyük özel sanayi kurulu?laryna giri?i engelleyen ortakla?a ba?aryly bir genel grev örgürlediler. Bu eylemler, dikkat çeken bir ?ekilde, yerel tüccarlar, eyalet ve belediye memurlary, emekliler, sa?lyk çaly?anlary, ö?retmenler ve ba?ta Mayys Alany Anneleri olmak üzere insan haklary gruplaryny içeren geni? bir vatanda? ve toplumsal synyf yelpazesinden destek ve çok kere de katylym gördü.
Bu harikulade yeni ba?arylar, birkaç yyllyk sabyrl ve çok kere dü? kyrykly?y yaratan örgürlenme temelinde elde edildi. Y?sizler belediye, eyalet ve federal yönetimlere dilekçeler gönderdiler. Bary?çy gösreriler yaptylar. Ama bu taktiklere kulak asylmayynca, eyalet ve belediye yönetim binalaryny i?gal ederek ve zaman zaman onlary yakarak daha do?rudan eylemler koymaya ba?ladylar. Yol kesme ve kitlesel nöbet faaliyerleri, ülkenin iç kesimindeki iki kentte Cutrol co ve Plaza Huincal'da Haziran 1996 ve yine Nisan 1997'de ba?lady. Bu gösteriler i?ten çykarmalara ve tesis kapatmalara kar?y protestolarda binlerce ki?iyi seferber etti. 1990'laryn sonlarynda, Buenos Aires'in i?çi synyfynyn oturdu?u varo?larda, özelle?ririlen elektrik ?irketleri tarafyndan alynan yüksek elektrik fiyatlaryny ödeyemeyen i?siz tüketicilerin evlerinin elektti?inin kesilmesini protesto amacyyla kitlesel yol kesme eylemleri yapyldy. 2000 yylynda, evvelce i?lerin yolunda gitti?i petrol üretim merkezleri olan Neuquen ve General Mosconi kentlerinde kitle gösterileri düzenlendi. Özelle?tirme i?yerlerinin kapatylmasyna ve yaygyn i?sizli?e yolaçty?ynda, hükümet büyük ölçüde IMF'nin mali gereklerine uymak için yapylan bütçe kesintileri yüzünden alternatif isrihdam finansmany sözünü tutamady.
Hareketin izahy
Arjantin'de i?sizler hareketinin izah edilmesindeki ilk adym onu, tüm Latin Amerika'da i?çilerin ve köylülerin ya?amlaryny mahveden neoliberal projenin ba?lamyna oturtmaktyr. Arjantin hükümeti, serbest pazar ideologlary tarafyndan çizilen çizgiye harfiyen uyarken öngörülebilir sonuçlary olan politikalary yürürlü?e koydu. Kamu i?letmeleri satyldy ve o i?letmelerin yeni sahipleri binlerce i?çiyi i?ten çykardy. Maden ve enerji merkezleri de içinde olmak üzere karsyz oldu?u dü?nülen faaliyetlere son verildi ve tüm sosyoekonomik sektötlerin kötü biçimde etkilendi?i zymni hayalet kasabalar yaratyldy. Kamu i?çilerinin ücretleri dü?ürüldü ve çaly?ma ko?ullary kötüle?tirildi ve pek ço?u i?ten çykaryldy. Binlerce kamu çaly?anyna aylarca hiç ödeme yapylmady. Sendikalara saldyryldy ve üyeleri i?ten atyldy. Emekliler ve özel okul ya da sa?lyk hizmetlerine bütçesi yetmeyenleri etkileyecek ?ekilde sosyal hizmetler tyrpanlandy. Yabancy fonlaryn ülkeye giri?i ba?y bo? spekülasyona yol açty, bu durum finans sektöründe çökü?e ve Arjantin burjuvazisi tarafyndan 130 milyar dolaryn yurtdy?yna çykarylmasyna neden oldu. 1997'de ba?layan resesyon derinle?erek 2001 yylynda tam bir bunalyma dönü?tü. Bölgeye ba?ly olarak, i?gücünün yüzde 30 ila yüzde 80'i, bugün ya i?siz ya da eksik istihdam edilir durumda. Ba?kent Buenos Aires'de yüzde 16-18 olan resmi i?sizlik orany süratle ikiye katlandy. Ystihdam edilen i?çilerin ço?u, geçici ve güvenilir olmayan i?lerde geçimlerini sa?lamak zorunda kaldy. Büyük i?çi synyfy varo?larynda, i?sizlik yüzde 30-50'lere ula?ty. Ülkenin her yerinde ailelerin büyük ço?unlu?u zaten çok dü?ük olan yoksulluk synyrynyn altyna indi.
Ekonomik zorluklar politik ko?ullar tarafyndan daha da ?iddetlendirildi. En son üç devlet ba?kany yalnyzca ekonominin 'aile mücevherleri'ni Arjantinli ve yabancy kapitalistlere en ucuz fiyatlarla devretmekle ve saldyrgan biçimde mevcut sosyal mevzuaty tersine çevirmekle kalmady, otuz bin ölüm ve kayyptan sorumlu ordu yetkililerini de aklady. Yoksullary pasifle?tirmek için iki büyük parti Radikaller ve Peronistler sadyk taraftarlaryna ara syra yiyecek sepeti ve i? da?yttylar, ancak bunlar tamamen yetersizdi.
Bu ekonomik, toplumsal ve politik ko?ullar kitlesel örgütlenmeyi üretecek uygun örgütsel fyrsatlarla bulu?tu. Örgütlenmeye müsait ilgili nesnel ko?ullar ile örgütlerin bilinçli stratejileri arasynda bir ayrym yapabiliriz. Elveri?li nesnel faktörler arasynda ?unlar vardy: (1) Kentin di?er bölümlerinden sanki ayrylmy? ve nispeten homojen ve alt-orta synyf etkilerine çok fazla maruz kalmayan barrio'larda i?siz sanayi i?çilerinin, hiç i?e gitmemi? gençlerin ve aile reisi kadynlaryn yüksek düzeyde bir yo?unla?masy: (2) Barrio'larda sendika deneyimi olan ve kolektif mücadeleye a?ina, oldukça büyük sayyda i?siz sanayi i?çisi: (3) Krizin uzun süreli do?asynyn, erkeklerden daha büyük oranda militan kadyny harekere geçirecek düzeyde ailelerin geçim durumlaryny mahvetmesi: (4) Barrio'laryn büyük kentler arasynda ve ülke synyrlary dy?yna mallaryn ve yolcularyn seyahat etti?i büyük anayollaryna yakyn olmasy. Elbette, ko?ullaryn lehte olmasy yeterli de?ildir. Örgütlerin do?ru strarejiler ve taktiklerle yanyt vermesi zorunludur.
Arjantin'de bugün Y?sizler Hareketi'nin ba?arysy, sendika bürokrasisinden, seçim partilerinden ve devlet aygytyndan özerk biçimde barrio'lar içinde ba?ymsyz bir ?ekilde örgütlenerek geçmi?in tuzaklaryndan kaçynmayy tecrübeleriyle ö?renmi? olmalaryndan dolayydyr.
Sendikalar, özellikle de Genel Y?çi Konfederasyonu (CGT), Menem rejimiyle yakyn ili?ki içinde olan ve De la Rua yönetimi ya da onun geriye götürücü policikalaryna kar?y durmaya gönülsüz bir grup yüksek maa?ly ve satyn alynmaya müsait baskycy lider tarafyndan yönetiliyordu. Ara syra yapylan kynamalar ve hatta genel grevler herkes tarafyndan boyun e?meden önce 'havayy almak' için yapylan anlamsyz bir simgesel ritüel olarak anla?ylyr. Sendikalaryn i?siz i?çileri örgütlemek için önceki isteksiz giri?imleri 'militan sendikalar' söz konusu oldu?unda bile ba?arysyz olmu?tu. Y?sizleri örgütleyecek programatik taleplere ra?men, tüm sendikalar çabalaryny üyelik ödemesini yapan üyeleri ve kendi sektörel mücadelelerine yo?unla?rytylar. Y?sizlerin örgütlendi?i yerlerde, syklykla bir günlük gösrerilerde 'yardymcy' partnerler olarak hizmet gördüler ve ekonomi ve reformlaryn kotarylmasynda çok az etkileri oldu. Hemen hemen ayny ?eyler, do?rudan baskyya ek olarak geçmi?te i?çilere 'Ve asimile edilmi? i?çi lidetlerine himaye kabilinden birkaç kyrynty atan siyasi partiler hakkynda da söylenebilir. Bu nedenle, i?sizlerin yeni örgütlenmesinin ba?arysynyn temeli, seçilmi? parti liderlerinin ve sendika bürokratlarynyn patron-yanda? politikasyny reddetmesi ve kendi kendine örgütlenme ve do?rudan eyleme dayanmasydyr. Y?siz Y?çiler Hareketi (MTD), barrio ve belediye sakinleri tarafyndan örgütlenen ve yönetilen bir taban hareketi olarak ba?lady ve o ?ekilde devam ediyor. MTD'nin örgütleni?i gayet adem-i merkeziyetçi bir yapydadyr. Her belediyeli?in, synyrlary içindeki barrio'lara dayanan kendine air örgütlenmesi vardyr. Bir barrio içinde, çok bloklu alanlaryn gayri resmi liderleri ve militanlary vardyr. Her bir belediyelik, tüm aktif üyelerin katyldy?y genel meclisi tarafyndan örgütlenir. Politika mecliste kararla?tyrylyr yol kesme eylemlerinin talepleri ve örgütlenmesi kolektif olarak meclisre belirlenir. Bir ana yol ya da ana arter tespit edilir edilmez meclis barrio'lar içinde destek örgütler. Yüzlerce, hatta binlerce kadyn, erkek ve çocuk yol kesme eylemine katylyr, yolun kenarynda çadyrlar ve çorba mutfaklary kurarlar. Polis tehdidi söz konusu olunca kom?u teneke mahallelerden yüzlercesi daha akyn eder.
Hükümet görü?meye karar verirse, hareket görü?melerin yol kesme eylemine katylan tüm Piquererolar'la yapylmasyny talep eder. Kararlar kolektif meclisler tarafyndan eylem mahallinde alynyr.
Piqueterolar, tecrübelere dayanarak hükümet ofislerine tek tek görü?me yapmak üzere delegeleri, hatta yöre halkynyn militan unsurlaryny güvenip göndermezler, çünkü bir Piquerero liderinin ifade etti?i gibi; "onlary bir i?le satyn alyrlar".
Talepler -ekseri devlet fonuyla sa?lanan bir geçici i? kotasydyr- elde edilince, i?lerin da?ytymy ailenin gereksinimleri ve yol kesme eylemine aktif katylym öncelikli ilkesine göre kolektif kararla yapylyr. Y? tahsisaty, i?sizlerden daha az i? oldu?u durumlarda rotasyon temelinde yapylyr. Piqueterolar, deneyimlerinden tek tek liderlerin müzakere yapty?y ve i?leri da?ytty?ynda aile üyelerini, dostlaryny ve di?erlerini kayyrma e?ilimi sergilediklerini ve böylelikle kendilerini hareketi bozan bir patronaj sistemine sahip caudillo'lara (persone ?efleri) dönü?türdüklerini ö?renmi?lerdir.
Anayollary kesme takti?i, MTD'nin ba?arysynda merkezidir. Hem i?çilerin ?alteri indirmesinin i?levsel muadilidir. Hem üretim girdisi olan hem de ülke içi ya da yurtdy?y pazarlara yönelik mallaryn dola?ymyny felç eder. Trafi?in kesilmesi, barrio'laryn yakynda heyecanlandyrycy bir olaydyr da. Yol kesmeleri örgütleyenler, General Mosconi'deki Pepino, Hippie ve Piquete gibi yerel i?çiler, açyktan açy?a konu?ma ve talepler öne sürmede en az korkulary olanlardyr. Genel olarak destekleyici olan halk, yüksek sesle konu?maktan korkmasyna ra?men kitlesel biçimde yany ba?larynda ve kolayca ula?ylabilen yol kesme eylemlerinin desteklenmesine ve jandarmalaryn liderlerini tutuklamasynyn engellenmesine katylyyor. Yoksullu?un, toplumsal örgütsüzlü?ün ve fyrsatçy manipülasyonun pasif ma?durlary olma konumundan güçlü bir dayany?ma hareketine aktif biçimde katylan, özerk toplumsal taban örgütlenmelerine ve ba?ymsyz politikaya angaje olan insanlar haline geldiler.
Y?sizler hareketinin yerel olarak idare edilen devlet fynansmanly i? acil talebini, di?er talepler izler: Yiyecek paketlerinin da?ytylmasy, hapisteki yüzlerce i?siz militanyn serbest byrakylmasynyn yany syra su, kaldyrymly yollar ve sa?lyk tesislerine çok sayyda kamu yatyrymynyn yapylmasy. Ystihdam talepleri geçimlik geçici i?in ötesine geçer ve ya?anabilir bir ücreti olan istikrarly isrihdamy içerir. General Mosconi'de hareketin liderleri, yiyecek ve istihdam sa?lamak için barrio'larda bir fyryn, organik bahçeler, su temizleme tesisleri, ilk yardym klinikleri de dahil olmak üzere bazylary ba?aryly bir ?ekilde yürüyen üç yüzden fazla projeyi formüle ettiler. Kasaba, yerel belediye yetkilileri bir tarafa itildi?i için fiilen yerel i?sizler komitesi tarafyndan yönetiliyor. Y?çi synyfynyn ya?ady?y bazy varo?larda, Y?sizler Hareketi, seferberlik gücünün yerel yetkililerin gücünü etkisizle?tirdi?i ya da ondan üstün oldu?u, eyalet ve federal rejimlere ortaya atylan özel konularda meydan okuyabilen hemen hemen kurtarylmy? bölgelere yol açty. General Mosconi'de synyrly bir ölçekte bir 'paralel ekonominin ortaya çyky?y mücadeleler arasyndaki dönemde halkyn deste?inin sürekli kylyyor ve i?sizlerin hayatlarynyn, mahallelerinin ve geçimlerinin hakimiyetini ele alma yeteneklerine ili?kin bir vizyon sunuyor.
Yerel ve acil taleplerin öcesinde, MDT, borç ödemelerine ve kemer sykma programlaryna son verilmesini, neoliberal modelden geri dönülmesini ve devletin düzenledi?i ve finanse etti?i ekonomik kalkynma yoluna girilmesini talep etti. 5 Eylül 2001'de, i?sizler gruplarynyn iki ulusal toplan Macanza ve La Placa'da yapyldy. Toplantylara düzinelerce i?siz, sendika, ö ?renci, kültür ve NGO gruplaryndan iki binden fazla delege karyldy. Amaç, faaliyetleri koordine etmek, fikirleri payla?mak ve ulusal bir mücadele program ve plany olu?turmakty. La Placa'daki delegeler meclisi 6 acil talep üzerinde anla?ry: (1) Yapysal uyum, denk bütçe politikalaryna ve tutuklu ve di?er militanlara kar?y adli sürece kar?y çykylmasy; (2) Syky bütçenin geri çekilmesi; (3) Kamu istihdam ?emalarynyn ve on alty ya?ynyn üstündeki her i?siz i?çiye gyda tahsisatynyn savunulmasy ve geni?letilmesi, mecliste bir araya gelen i?siz örgütlerinin kontrolü altynda i?sizlerin geni? bir sicilinin tutulmasy; (4) Küçük ve orta ölçekli çiftçilere tarlalaryna tohum atabilmeleri için hektar ba?yna yüz peso (1 peso= 1 dolar) ödeme yapylmasy; (5).Y?ten çykarmalaryn yasaklanmasy; (6) General Mosconi kasabasyndan jandarmalaryn derhal çekilmesi.
Meclis, taleplerini destelemek için Eylül ayynda ülke çapynda iki yol kesme eylemi daveti yapty. Ve ek olarak, meclis. 5 scracejik hedef benimsedi:
(1) Hileli dy? borçlaryn ödenmemesi;
(2) Emeklilik fonlaryna kamu kontrolü;
(3) Bankalaryn ve stratejik i?lecmelerin yeniden ulusalla?tyrylmasy;
(4) Küçük çiftçilerin borçlarynyn affedilmesi ve ürünlerine sürdürülebilir fiyatlar verilmesi
(5) Açly?y provoke eden rejimlerin def edilmesi ve politikacylaryn yer de?i?tirmesine son verilmesi.
Meclis, muhalif sendika konfederasyonu CTA ile faaliyetlerin koordine edilmesi için ulusal bir komite ve 36 saatlik aktif bir genel grev ça?rysy yaparak sona erdi.
Hareketin gelece?i
MDT, Arjantin'de hesaba katylan bir güç oldu. Salta, juijuy ve Matanzas'yn dy?yna, Buenos Aires'i ku?atan yoksullu?un kyryp geçirdi?i varo? ku?a?y Cordoba ve Rosario'ya ve iç kesimlerdeki 'hayalet kasabalara' hyzla yayyldy. Yerel örgütler yukarda tarty?ylan iki ulusal kongrenin kanytyny olu?turdu?u gibi ulusal federasyonlar olu?turdular. Bu ba?ary on binlerce i?siz i?çinin seferber edilmesine, binlerce sendika militanynyn enerjik hale getirilmesine, harekete aktif katylymcy olarak kadynlary (katylymcylaryn yüzde 60'y kadyn) ve gençlerin sokulmasyna ve rejimden (synyrly) tavizlerin gerçekten koparylmasyna dayanyr. Bununla birlikte, hareketin gücü, ço?unluk1a yerel düzeyde, kom?uluk ili?kileri, kar?ylykly güven ve somut talepler temelinde sürüyor. Ve MDT'nin esas cazibesi, sonu gelmeyen 'SAP' (Yapysal Uyum Politikalary), bütçe kesintileri, çok dü?ük ücretli i?ler ve Kongre'nin yolsuzlu?u ve acizli?i ve Yürütme'nin otoritaryan elitist do?asynyn bitirip tüketti?i bir toplumda eyleme -do?rudan eyleme- katalizörlük yapmasyndadyr. Y?siz i?çiler, bütün bunlara yegane muhalefet kutbudur ve MDT, yegane etkili takti?i uyguluyor: Do?rudan .eylem-asgari taleplerin kabul edilmesine dek anayollaryn uzun süreli trafi?e kesilmesi.
Y?sizler Hareketi sayyca ve eylem yetene?i açysyndan büyürken üniversite ö?rencileri, muhalif sendikalar, insan haklary gruplary ve küçük sol partilerle ittifaklar kurdu. En önernli taktik ittifaklar, kamu çaly?anlary sendikasy (ATE) ve yerel ö?retrnen sendikalaryyla olu?turuldu. Mayys Anneleri, bir dizi sol üniversite ö?renci örgütünün yapty?y gibi, moral destek verdi ve taraftarlaryny seferber etti. Bununla birlikte, özellikle sendikalarla ortak eylemlerde, Y?sizler Harekeri, zor kazanylmy? özerkli?ini ve eylem özgürlü?ünü kyskançca korudu. Hareketler, i?sizler hareketinin artan gücünden yararlanmaya çaly?an klasik politikacylaryn demagojik müdahalelerini reddettiler.
Y?sizler hareketinin dinamik ve benzeri görülmerni? geli?imi ve yol kesmeleriyle mallaryn dola?ymynyn engellenmesindeki ba?arylaryna, nasyl ilerlenece?ine ili?kin güçlü tarty?malar ve müzakereler e?lik etti. Hareket içindeki müzakerelerde birkaç temel konu ortaya çykty:
1.Yerelcilik: Hareketlerin ba?langyçtaki ve süren gücü, topluluklary, barrio'lary ve kom?ularyyla olan syky ba?laryna dayanyyor. Yine de devlet harekete, cinayet, kitlesel tutuklamalar ve ordunun devreye sokulmasy da dahil olmak üzere ?iddetli baskyyla yanyt verdi?i ve ekonomik kemer sykma sürdü?ü için,çok 'sayyda hareket aktivisti için, ulusal düzeyin devletin ?iddetini azaltylmasy ve rejimden tavizler koprylmasynyn manivelasyny sa?layaca?y açyktyr. Yine de, halkyn katylymynyn peki?tirilmesinde en ba?aryly olan liderlerin bir bölümü ulusal toplantylara ve örgütlenmelere direniyor ve onlara güvenmiyor. Bu kesim 2001 Eylül ayynyn ba?larynda yapylan iki ulusal toplantyya resmi olarak katylmayy reddetmi?ti.
2. Yary?an gruplar: Harekerin ademi-merkeziyetçi orijini, yerel inisiyatiflerin ve liderli?in geli?tirilmesinde ve çe?itli hareketlerin özerkli?inin korunmasynda zorunlu ve önemli bir unsurdu. Ancak, birkaç durumda, gelecekteki eylem birli?inin altyny kazabilecek politik ve ki?isel görü? ayrylyklary ortaya çykty. Y?siz hareketlerinin ço?u seçimsel politikayy reddederken, birkaç lidere, sol partilerin özellikle de Toplumsal Kutup adyndaki yeni olu?umun listelerinde bir yer teklif edildi. Di?er farklylyklar yerle?ik muhalif sendikalarla ili?kilere aittir. Yetle?ik muhalif sendikalarla taktik i?birli?ine çok az sayyda i?siz lideri itiraz edecek olsa da, pek çoklary CTA ve ATE'nin sonunda eyleme hakim olmasyndan ve hareketi ilerici sendika yetkililerinin ylymly gündemlerine uygun hale getirmelerinden korkuyor. Örne?in, A?ustos'daki ulusal eylem günlerinden birinde, Piquererolar, ATE'nin etkisiyle, ana arterleri kapaly tutarken altrnatif yollaryn açylmasyna izin verdiler. Bu tavizin amacy, orta synyf yolculary 'kazanmak' ve Çaly?ma Bakany'na bir iyi niyet jesti yapmakty. Çok sayyda i?siz militan, etkin bir ?ekilde yol kesmelerin amacynyn altyny kazaca?y ve i?sizlerin moralinin bozulmasyna ve geleneksel sendika çykarcyly?yn lehine hareketin yok olmasyna kapyyy açaca?y gerekçesiyle 'alternatif yollar' stratejisini reddetti.
3. Geleneksel politikacylaryn syzmasy: Hareketin güçlü atylymynyn kayna?y onun eylem özerkli?idir. Ba?aryly seferberlikleri hyzlanyrken, ismen 'muhalefet' partilerine (Peronist ve di?eri) mensup klasik fyrsatçy politikacylar, taleplerin bazylaryny sahiplenmeye, Piquererolar arasynda 'aracylyk' teklif etmeye, i? teklif etmeye, bir bölümün kazanmak ve kendi tükenmi? saflaryny yeniden olu?turmak için hareketi bölmeye te?ebbüs ettiler. Hareket ?imdiye kadar bu fyrsatçy demagoglaryn yaltaklanmalaryna direndi. Bununla birlikce, basky daha ?iddetlenir ve temel gereksinimler kar?ylanmazsa, ya daha fazla politik radikalle?me ya da eski politik patronlaryn 'aracyly?y'ny kabul etme günahyna girilmesi arasynda kesin bir seçim yapylacaktyr.
4. O?renciler-müttefikler ve tehlikeler: Y?siz i?çiler 7-8 Eylül Ulusal Toplantysy'ny yaptylar. Bununla birlikte, çok sayyda ö?renci, kültür ve hatta öz yardym grubu ortaya çykyp toplantynyn toplumsal bile?imini sulandyrdy. Ö?renci hatiplerin uzun ve pek çok kere de sykycy sunu?lary hareketin gelece?ine büyük bir açyklyk getirmedi. Y?siz hareketinin delegeleri, kontrolü ellerinde tutmalaryna ve ö?rencilerin yany syra di?er katylymcylary da memnuniyetle kar?ylamalaryna ra?men, eylemi felç eden, adet olan ideolojik çatlaklary yaratacaklary kaygysy vardy. Bazy ö?renci gruplarynyn i?siz hareketleriyle gerçekten 'eklemlenme' arayy?yna, meclise 'küreselle?menin kaçynylmaz olarak bu dönemde hareketleri ba?arysyzly?a mahkum etmesinin' nedenini açyklayan bir ö?renci söylevi kar?ylyk geldi. Y?siz delegeler oybirli?iyle bu tür müdahaleleri reddettiler ve bir dizi pratik acil ve stratejik taleplerin ana hatlaryny belirlemeye koyuldular. Lanus Y?siz Hareketi, dikkatleri, kitle gösterilerini izleyen kötü ittifak baskylaryna ve özerk i?siz i?çiler hareketlerinin liderli?i elinde tutmasy, gerekti?ine çekti.
Bu büyüme, çeli?kileri, hareketin kar?y kar?yya oldu?u yeni meydan okumalary i?aret ediyor. Önemli nokta, sorunlaryn olmasy de?il, ama i?sizlerin tarty?aca?y ve bu konulara çözüm getirece?i yerlerin yerel, bölgesel ve ulusal düzeydeki açyk meclisler olmasydyr.
Sonuç
Y?çi hareketinin zayyflayan gücüne ili?kin tarty?malardan biri, güvensiz i?lerin ço?almasy, kayyt dy?y sektörün büyümesi ve i?izlerin sayysyndaki arty? üzerine odaklanyyor. Soruldu?unda, sendika liderleri, sürekli olarak, i?sizlerin örgütlenmesinin zorlu?undan, i?sizlerin ekonomik sistem üzerinde etkilerinin olmamasyndan ve i?sizlerin kolektif eyleme ilgi duymamasyndan söz ediyorlar. Arjantin'de i?sizler örgütünün çok büyümesi, bu varsayymlara ku?ku dü?ürüyor ve yeni sorular ortaya atyyor. Arjantin'deki deneyim, i?siz i?çilerin örgütlenebilece?ini, onlaryn kolektif eyleme girece?ini, ekonomik sistemi felç edecek güçlerinin oldu?unu ve örgütlü i?çi sendikalarynyn son yyllarda ba?aramady?y bir biçimde tavizleri pazarlyk edip alabildiklerini gösteriyor.
Bu durum, i?çi hareketindeki gerilemenin i?sizlerin ve kayyt dy?y eme?in niteli?iyle daha az, sendikalaryn yapysy, yakla?ymy ve liderli?iyle daha çok ilgisi oldu?unu ima ediyor. Y?sizler hareketi, barrio'larda tabandan yukaryya, yüz yüze örgütleme yapyyor. Sendika bürokratlary üyelik aidaty ödemeyen i?çileri görmezden geliyor ve örgütlediklerinde de 'profesyonelleri gönderiyor. Sonuç, ekseri onlary örgütlemeleri ?öyle dursun güvenlerini bile kazanmada ba?arysyz olmalary oluyor. Ykinci olarak, i?sizler hareketinin liderlerinin ve taraftarlaryn ayny synyf kökene sahip olduklary ve açyk toplantylarda e?itler olarak tarty?yp müzakere ettikleri yatay bir yapysy var. Sendikalar, ço?unun maa?lary CEO'larla kyyaslanabilecek düzeyde olan tepe bürokratlaryna ki?isel olarak ba?lylyk ekseninde kurulan dikey yapylardyr. Y?siz hareketleri, do?rudan eyleme giriyor ve talepleri kolektif olarak açyk toplantylarda müzakere ediyor. Sendika elitleri simgesel protestolara giriyorlar ve sonra devlet ya da i?verenlerle kapaly kapylaryn ardynda pazarlyk yapyyorlar ve i?çilerin temel kaygylaryny göz ardy eden anla?malara varyyorlar ve sonra bu anla?malary üyelere satyyorlar ya da basitçe kabul ettiriyorlar. Sonuç olarak, i?siz liderler temsil ettiklerinin güven ve deste?ine sahipken, sendika patronlary, kemer sykma zihniyetli devlet ve i?verenlerin aktif i?birlikçisi olarak görülmüyorlarsa bile, güvene de mahzar olmuyorlar.
Emek pazary, büyük i?sizler havuzu, klasik yukardan a?a?yya örgütlenme, üyelik aidatlarynyn otomatik kontrolü ve resmi örgütlenme ?ekline meydan okuyor. Hiçbir sendika patronu, örgütleme yapmak ve a?layan çocuklaryn, hemen yiyecek talep eden kadyn militanlaryn ya da küreselle?me ve i?sizlik üzerine verilen uzun söylevlerden sykylmy? i?siz genç erkeklerin arasynda buz gibi donduran ya da tedleten sefil yerlerde yapylan toplantylara katylmak için teneke mahallelerin çamurlu kaldyrymsyz yollarynda zahmetli yürüyü?ler yapmaya gönüllü de?ildir.
Hiçbir sendika lideri, elinde sapan, anayollary kesen yanan lastiklerden olu?an barikatlaryn arkasyna geçip gerçek mermilerle yüz yüze gelmez. Onlar, kemer sykma programynyn etkilerinin nasyl yumu?atylaca?yny ve yönetebilirli?in sa?lanaca?yny tarty?acak üç tarafly bir komite kurmak için Çaly?ma Bakanly?y'nyn odalarynda yarym saatlik bir randevu koparmayy tercih ederler. Bugün örgütlü olduklary kadaryyla hemen hemen tüm sendikalar yalnyzca resmi partilerle olan seçimsel ba?laryyla ilgilidir ve i?sizlerin örgütlenmesiyle, ?ayet büyük bir engel de?illerse, hiç alakalary yoktur.
Y?sizlerin inisiyatifi, toplumsal icat yetenekleriyle ve deneme yanylma yoluyla, pazarlary üretim yerlerine ba?layan anayollary keserek ekonomik sistemi etkileyebilmenin bir yolunu buldular. 1996'da Neuquen'in hayaler kasabalaryndaki i?siz petrol i?çileri tarafyndan gerçekle?tirilen yol kesmelerin erken ba?arysy tüm ülkeye yayyldy.
Yol kesmeler tüm Latin Amerika'da sömürülenlerin ve marjinalize olmu? gruplaryn genelle?mi? takti?i haline geldi. Bolivya'da, on binlerce köylü ve yerli, kredi, alt yapy, koka ekme özgürlü?ü ve sa?lyk ve e?itim harcamalarynyn artyrylmasy talepleriyle yollary kestiler. Keza Ekvador'da, caddelerin kitlesel biçimde kesilmesiyle ekonominin dolarizasyonu ve da?lyk bölgelere kamu yatyrymy yapylmayy?y protesto edildi. Kolombiya, Brezilya ve Paraguay'da, acil taleplerin yany syra yeniden da?ytymcy politikalar ve neoliberalizm ve dy? borç ödemelerine son verilmesi amacyyla yol kesmeler, yürüyü?ler ve toprak i?galleri düzenlendi.
Bütün bu gruplaryn ortak yönü, ekonominin stratejik alanlaryny etkileyen ekonomide stratejik olmayan gruplar olmalarydyr. Yhracat sekrötleri, bankalar, madenler ve petrol ve belirli üretim sektötleri (borçlaryn ödenmesi için) temel döviz kaynaklary ve elit kesimler açysyndan gelir ve kar üreticileridir. Ara mallar ve sermaye mallary üretilirken gyda ithal edilir. Birikim sürecini kontrol eden elit kesimin baky? açysyndan köylülerin, i?sizlerin, yerlilerin, çiftçilerin, yerel ticari i?letmelerin ve küçük ürericilerin faaliyetleri, ana faaliyetler ihracat, finansal i?lemler ve lüks mallar ithalaty açysyndan lüzumsuz, feda edilebilir ve alakasyzdyr. Ama bu mal ve sermaye aky?yn pazarlaryna ula?masy için, yollardan serbest geçi?in olmasy gerekir. 'Marjinal gruplar'yn do?rudan eylemleri elit devrelere müdahale eden ve birikim sürecini bozan stratejik aktörler olduklary yerde burasydyr. Y?sizlerin yol kesmeleri, sanayi i?çilerinin makineleri ve üretim hattyny durdurmalaryyla i?levsel muadilidir: Biri kar realizasyonunu engeller, di?eri de?er yaratylmasyny. Fabrika 'sisteminin dy?yndaki kitle örgütlenmesi, seçim partilerinin ve bürokratik sendikalaryn yapylarynyn dy?ynda yapyldy?ynda bu stratejinin yürütülebilirli?ini gösrerir. Özerk örgütlenme Arjantin'de ve Latin Amerika'nyn geri kalan bölümünde anahtardyr. Deneyim, yeni kitle hareketlerinin mücadeleleri sürdürebildi?ini, ?iddetli baskyya direnebildi?ini ve geçici ve do?rudan tavizler koparabildiklerini gösteriyor.
Arjantin'de i?siz örgütlerinin ulusal bir koordinasyon komitesinin kurulmasy ve tüm Latin Amerika'da köylüler ve küçük çiftçiler arasynda benzer ulusal örgütler, yerel hareketlerin ulusalla?abilece?ini ve potansiyel olarak devletle çaty?abilece?ini gösteriyor.
Çok sayyda soru yanytlanmamy? duruyor. Bu yeni hareketlerin bir ulusal politik güç halinde birle?mesi ve devlet iktidaryny dönü?türmesi olanakly mydyr? Ekonomiyi dönü?türecek bir güç blo?u yaratmak için kentli sanayi i?çileri ve çaly?anlar ve a?a?yya do?ru hareketlenen orta synyfla ittifaklar kurulabilir mi? Yerel meclisler, meclislere dayanan yeni bir sosyalizmin temeli olabilir mi?
Arjantin'de, i?siz i?çilerin hareketinin ba?arysy, uzayan ve derinle?en bir bunalym kar?ysynda mücadelenin iletletilmesi için yeni bir perspektif açty. Tüm Latin Amerika'da benzer do?rudan eylem hareketlerinin geli?imlerinin ileriye girmesi halinde, bu 'marjinal' synyflaryn yakynsayarak, ABD imparatorlu?una ve onun yerel i?birlikçilerine korkulacak bir meydan okumaya dönü?melerini tasavvur ermek zor de?ildir.