2014'ün Kent/Ekoloji Direnişi
2014 yaşam alanları için direnenlerin de yılıydı.
Bazen mahallenin küçücük bostanı, bazen kentin tek parkı, bazense bir köyün suyu ve toprağı için...
Yaşam alanları için direnenler zaman zaman dövüldü, gözaltına alındı. Ama yılmadılar ve başarılı oldular. Ya projeleri tamamen rafa kaldırttılar ya da geciktirdiler.
Evet kimi zaman yargı geç kaldı, ağaçlar kesildi. Yer yer şirketler ve devlet hukukun etrafından dolandı. Ama her seferinde direnişe devam dediler.
İşte size 2014'ün kent ve ekoloji mücadeleleri. Birçoğunda mücadele sürüyor...
Yırca'nın zeytin ağaçları
Manisa'nın Soma ilçesine bağlı Yırca'da Kolin İnşaat'ın yapmak istediği kömürlü termik santral için 21 Ekim'den 7 Kasım'a kadar 6 bin 6oo ağaç kesildi. Ağaç kesimini engellemek isteyen köylülere birçok kez güvenlik görevlileri saldırdı. Mahkeme, 28 Ekim'de santralin kurulacağı yerin acele kamulaştırmasının yürütmesini durdurmuştu. Ancak karar sisteme geç yüklendi, bu süre zarfında şirket 6 bin zeytin ağacını kesmişti. Ardından 15 Aralık'ta mahkeme, satralin Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) olumlu kararının da yürütmesini durdurdu. Son olarak da mahkeme 26 Aralık'ta acele kamulaştırma kararını esastan iptal etti. ÇED olumlu kararının esastan iptali bekleniyor. Köylüler, hukuksuz şekilde kesilen ağaçları için tazminat davası açacak.
Validebağ'da inşaat da mücadele de sürüyor
Validebağ Korusu'na yapılmak istenen cami inşaatına karşı mücadele 2014'ün en dikkat çekenlerinden biri.
Halkın mücadele sonucu alanın yeşil alandan çıkarılıp dini tesise dönüştürülmesini kapsayan İBB'nin 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı'nı mahkeme 22 Ekim günü durdurma kararı verdi. Ancak Üsküdar Belediyesi, yürütmeyi durdurma kararının başka bir parsele ait olduğunu söyleyip kararın kendilerini bağlamadığını belirterek inşaata devam etti.
30 Ekim 2014'te aynı mahkeme kendi yürütmeyi durdurma kararını iptal etti. Validebağ Gönüllüleri'nin hukuki mücadelesi devam eden inşaata rağmen sürüyor.
Edirne'de "Kıymet"li direniş
Edirne’de 1. Murat Mahallesi’nde imara açılan park için başlayan direniş 75 yaşındaki Kıymet Peker ile sembolleşti. 1 Nisan'da 18 yıldır park olarak kullanılan alana iş makineleri girince Kıymet Peker makinelerin önüne oturmuştu. Mahallelinin direnişi hemen yanıt buldu. 3 Nisan'da mahkeme imar planlarının mahkeme yürütmesini durdurdu. 26 Kasım'da ise esastan imar planları ve yapı ruhsatı iptal edildi. Kıymet Peker kendi ismi gibi mahkemenin bu "kıymetli" kararına çok sevindiğini söyledi.
Moda Bostanı otopark olmadı
Mahalleli Kadıköy’deki Caferağa Mahallesi Moda Bostanı’na yapılmak istenen otopark ruhsatını iptal ettirdi.
Moda'daki son yeşil alanlardan biri olan ve “Afet Toplanma Alanı” olarak belirlenen yeşil alanda 31 Temmuz’da otopark yapımı için çalışma başlatılmak istendi.
Mahalleliler, otopark yapılmasına karşı bostana kurdukları çadırla direniyordu. Kadıköy Belediyesi Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait araziye verilen otopark ruhsatının iptal etti.
Amasya'da park akaryakıt istasyonu olmadı
Amasya'da parkın yerine akaryakıt istasyonu yapılması halkın mücadelesiyle durdu.
Amasyalılar Hızırpaşa Mahallesi'ndeki parkta akaryakıt yapımı için ağaçların kesilmesi üzerine toplanarak kesimi 3 Haziran'da durdurmuştu.
O günden beri parkta nöbete devam eden halk Devlet Demir Yollarına (DDY) ait araziyi kiralayan akaryakıt şirketinin ruhsat iznine yürütmeyi durdurulması için Samsun 2. İdare Mahkemesi'ne dilekçelerini sunmuştu.
Samsun 2. İdare Mahkemesi, 6 Haziran'da hızlı bir şekilde verdiği kararla ruhsatın yürütmesini durdurdu
Hevsel direnişi
Diyarbakır'daki Hevsel’de Dicle Üniversitesi ve Orman İl Müdürlüğü tarafından yapılan ağaç kıyımını protesto etmek amacıyla başlatılan nöbet 20 gün sürdü. Diyarbakır Valiliği ağaç kesiminin durdurulduğunu bildirdi.
Diyarbakır'ın güney batısında Dicle Vadisi içinde yer alan Hewsel Bahçeleri 8 bin yıllık ve 700 hektarlık. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 23 Ağustos 2013'te Dicle Vadisi ve çevresindeki alanı yapı rezerv alanı ilan etti. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Dicle nehri üstüne üç hidroelektrik santral yapılacağını açıkladı.
Gezi Parkı'na dokundurtmadılar
Gezi Parkı direnişine neden olan Gezi Parkı'na Topçu Kışlası'nın yapılmasını öngören imar planlarının iptalini Danıştay 29 Nisan 2014'te yerel mahkemenin iptal kararını onadı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ekim ayında hazırladığı 2015-2019 yıllarını kapsayan Stratejik Plan’da Gezi Parkı direnişine neden olan Topçu Kışlası'nı "Taksim Meydanı Kentsel Tasarım ve Taksim Kışlası Restitüsyon Projesi" olarak yeniden gündemine aldı. Topçu Kışlası'nın akıbeti henüz belirsiz.
Taksim Gezi Parkı’nın Cumhuriyet Caddesi tarafında 19 Kasım'da kaldırım genişletme çalışmasına halkın tepki göstermesi üzerine geri adım atıldı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi görevlileri kaldırımda yer olmadığı bu nedenle otobüs durağının Gezi Parkı’nda doğru çekileceği gerekçesiyle parkın yan tarafında kazı yapmıştı.
Yeniceşıh'ta kalker ocağını durdurdular
Bolu’nun Mudurnu ilçesine bağlı Yeniceşıhlar köylüleri 4,5 ay boyunca kalker ocağına karşı verdiği mücadeleyi kazandı.
250 nüfuslu Yeniceşıhlar köylüleri mücadele kapsamında saldırıya da uğramıştı. 17 Haziran'da yolu kapatan köylülere jandarma müdahale ederek yarısı kadın 35 köylüyü gözaltına alıp sonra serbest bırakmıştı. Sakarya 2. İdare Mahkemesi, ağustos ayında kalker ocağının yürütmesini durdurdu.
Cerrattepe madene iptal bekliyor
Rize İdare Mahkemesi Artvin Cerattepe’de Mehmet Cengiz’e ait Eti Bakır İşletmeleri tarafından çıkarılması planlanan bakır madeni projesinin ÇED olumlu kararının yürütmesini durdurdu. Kısa zamanda iptal kararı bekleniyor.
Dünyanın en yaşlı ve zengin bitki örtülerinden birine sahip olan Artvin Cerrattepe’de uzun süredir halk nöbet tutuyordu.
Muğla ve İzmir'de RES'lere durdurma
Muğla Bölge İdare Mahkemesi, Muğla'nın Bodrum İlçesi'nde yapılması planlanan Akyar Rüzgar Enerji Santrali (RES) projesinin yürütmesinin durdurulmasına karar verdi.
İzmir’in Urla İlçesi’ne bağlı Ovacık Köyü’nde 1806 çam ağacının kesilerek yapılmak istenen Rüzgar Enerji Santrali’nin (RES) uygulama planları için İzmir 2’nci İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı verdi
Kapadokya'da otele durdurma
Danıştay, bianet'in gündeme getirdiği Kapadokya'da doğal yapıya zarar verdiği için halkın tepkisini çeken CCR Hotels'in inşaatına yürütmeyi durdurma verdi.
Peribacalarıyla ünlü ve UNESCO'nun korunması gereken dünya miras listesinde yer alan Kapadokya Bölgesi'nde son yıllarda doğal yapıyı bozan oteller halkın tepkisiyle karşılaşmıştı.
Nevşehir'e bağlı Uçhisar Beldesi'ndeki CCR Hotels de onlardan biriydi. Mimarlar Odası'nın, CRR Hotels'in yanında yer alan Arinna Otel için de başlattığı hukuki süreç devam ediyor.
Yedikule bostanları diken üstünde
Tarihi Bizans'a dayanan ve kent içi tarımın son örneklerinden Yedikule Bostanları Temmuz 2013'ten beri yıkım tehdidi altında. 2013'te bir bölümü yıkılan Yedikule Bostanları için Kasım 2014'te kabul edilen Uygulama İmar Planı ile surlar ile birlikte kültürel miras olan topraklarda süs havuzu, sosyal tesis, açık spor alanı, otopark, dinlenme alanları ve konutlar yapılabilecekti.
Ancak mücadele sonucu İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş’ın onaylamayıp, bir kez daha görüşülmek üzere veto ettiği planlar, 12 Aralık'ta İBB Meclisi tarafından reddedilip, Fatih Belediyesi’ne iade edildi. Şimdilik bostanların imara açılması engellendi.
Kavak'ta kömür tesisine iptal
Artvin Arhavi’de Karadeniz'in en verimli topraklarından biri olan Kavak köyünde kurulacak kömür tesisini mahkeme iptal etti.
Etrafı üç köy, üç okulla çevrili 5 binin üzerinde insanın yaşadığı topraklara Rusya'dan getirilecek tonlarca kömürün kırılarak elenip paketleneceği “Ak Kömür Eleme ve Paketleme Tesisi" yapılması planlanıyordu.
35 köylünün yürüttüğü mücadele neticesinde Rize İdare Mahkemesi, çevreye ve insan sağlığına olumsuz etkileri göz önüne alınmadığı için ÇED olumlu kararını oybirliğiyle iptal etti.
Dersim madenleri için emsal karar
Mahkeme, Dersim Pertek ilçesinde Mermer Ocağı Projesi için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu gerekli değildir kararının yürütmesini durdurdu.
Emsal niteliğindeki bu kararın Dersim genelindeki 145 madencilik projesini etkilemesi bekleniyor.
Biga termik santrale direniyor
Çanakkale’nin Biga ilçesinde bulunan Karabiga beldesine kurulmak istenen Cengiz Holdinge ait Cenal Termik Santralının hukuksuz inşaatı önce mühürlendi ama yeni ÇED ile yeniden başladı. Bu ÇED olumlu kararına karşı da dava açıldı.
Çanakkale ili sınırları içerisinde planlama aşamasındaki termik santral sayısı 17’yi buldu. Bu santralların 4’ü faaliyete geçti, 4’ü hakkında ÇED Olumlu kararı alındı, 6 projenin ÇED süreciyse devam ediyor. ÇED süreci sonlandırılan 3 projeninse, ÇED dosyalarında yapılacak tadilatların ardından tekrar idareye sunulması bekleniyor.
Phaselis'te otele durdurma
Antalya Olympos Sahil Milli Parkı içinde yer alan Phaselis Antik Kenti sınırlarına yapılmak istenen otel projesine yargı dur dedi.
Rixos otellerinin de sahibi olan Fettah Tamince, Antik Likya uygarlığının en önemli liman kentlerinden olan Phaselis Antik Kenti yamacına 180 dönüme yayılan “Dream of Phaselis” isimli otel yapmak istiyor.
Meslek odaları, sivil toplum örgütlerinin verdiği mücadele sonucu Kasım 2014'te mahkeme ÇED gerekli değildir kararının yürütmesini durdurdu. Şirketin ÇED raporu hazırlaması gerekiyor. Ancak halk projenin tamamen iptal edilmesini istiyor.
Galataport, Maslak 1453, Sevda Tepesi, Ataköy
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, “Galataport” olarak bilinen Salıpazarı Kruvaziyer Liman Alanı’na ilişkin imar planın yürütmesini durdurdu.
Projede Doğuş Grubu ile ortak olan Bilgili Holding'in patronu Serdar Bilgili, projeyi engelleyen bir mahkeme kararı olmadığını belirterek 2015 Şubatta projeye başlayacaklarını belirtmişti.
Mahkeme, Fatih Ormanları'nın yanı başında yer alan Maslak 1453 projesinin "kamu yararına" uygun olmadığı gerekçesiyle yürütmesini durdurdu.
İnşaatı tamamlanmak üzere olan ve büyük oranda evleri satılan Ağaoğlu, TOKİ ve Emlak Konut GYO ortaklığında yapılan projeyi Şişli Belediyesi'nin karar uyarınca mühürlemesi gerekiyordu.
TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi, Sevda Tepesi ve Şişli Meslek Lisesi arazsini yapılaşmaya açan imar planlarının iptal edildiğini açıkladı. İmar planlarında söz konusu arazilere AVM ve rezidans tarzı yapılaşmaya açılması öngörülüyordu.
Ataköy sahildeki inşaatların yapımına izin veren 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planları için İstanbul 5. İdare Mahkemesi’nde açılan davada mahkeme yürütmeyi durdurma kararı verdi. Hukuki süreç devam ediyor.
Plajlarda da eylemler
Bu yılın mücadele alanlarından biri de plajlarda oldu. Kimi plajların özelleştirilmesine karşı hukuki mücadele yürütüldü. Bazı plajların ise paralı olmasına karşı eylemler yapıldı.
Muğla’nın Fethiye İlçesi’ndeki Ölüdeniz ile Belcekız plajlarının özel bir şirkete ihalesine yürütmeyi durdurma geldi. Süreç devam ediyor.
Muğla'nın Ortaca ilçesinde bulunan ve Belediyeye ait ünlü İztuzu Plajı'nın özel şirkete devredilmesine karşı mahkeme önce yürütmeyi durdurma verdi ardından kaldırdı. 29 Aralıkta Dalyanağzı Boğazının işletmesinin DALÇEV’e devredildi.
İçmeler Mahallesi'nde Nirvana plajında ücretsiz güneşlenmek isteyen Necmi Buğdaycı, işletmenin görevlisi tarafından darp edildiğini iddia ederek, davacı oldu.
Ardından bir grup, işletmelerin plajlar için ücret almasını protesto amacıyla aynı yerde "Şezlongunu çek, havlumu sereceğim" eylemi yaptı.
Muğla'ya bağlı Akyakı beldesinde Akyaka Dayanışması Platformu üyeleri "Kıyılar halkındır engellenemez" pankartı ile bir eylem gerçekleştirdi.
Mahalle direnişleri
2014 yılının en önemli mücadele alanlarından biri de riskli alan kararlarıydı. 6306 sayılı Afet Yasası kapsamına alınarak "riskli alan" ilan edilen mahalleler bu karara karşı tek tek dava açtı.
Danıştay, aralıkta Gaziosmanpaşa'daki Yenidoğan ve Sarıgöl mahallelerini “Afet yasası” kapsamında riskli alan ilan eden Bakanlar Kurulu kararının yürütmesini durdurdu.
Danıştay yine haziranda Güngören'e bağlı Tozkoparan ve nisanda Sarıyer’e bağlı Derbent mahallesiyle ilgili riskli alan kararlarını iptal etti.
Riskli alan da ilan edilen ve uzun süredir kentsel dönüşüme karşı mücadele eden Okmeydanı mahallesini kapsayan 1/1000 ve 1/5000'lik imar planlarının mahkeme temmuzda yürütmesini durdurdu.
HES mücadeleleri
Kavak'ta şehirdeki HES'e iptal
Rize İdare Mahkemesi Türkiye'nin ilk kez şehir merkezinde kurulacak Kavak 1-2 Regülatörü ve HES projesinin ÇED olumlu kararını iptal etti.
Mapa İnşaat'ı bünyesinde barındıran MNG Holding'in Kavak HES projesi halkın büyük tepkisini çekmişti. Arhavi halkı, şirket çalışmalara başlayınca Konaklı köyünde direniş çadırı kurmuştu.
Pembelik barajı ve HES'e iptal
Mahkeme kısa süre içinde işletmeye açılması planlanan Peri suyu üzerindeki Pembelik Barajı ve HES için imar planları olmadığı gerekçesiyle yürütmeyi durdurma kararı verdi.
Ahmetler Köyü HES'ine iptal
Antalya 2. İdare Mahkemesi, Akseki ve Manavgat ilçeleri sınırlarını kapsayan ve köylünün büyük direniş gösterdiği Ahmetler Kanyonu Karpuz Çayı üzerinde yapılması planlanan Kanyon Regülatörü ve HES projesi için açılan davada şirketin 'ÇED Gerekli Değildir' raporunu iptal etti.
Salarha Vadisi HES'ine iptal
Danıştay, Rize’nin Salarha Vadisi üzerinde yapımı planlanan Ambarlık HES projesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen ‘ÇED Olumlu’ raporunun iptali kararını onadı.
İçme suyundaki HES'e iptal
Rize İdare Mahkemesi, Rize Belediyesi tarafından Rize ve ilçelerinin içme suyunun sağlandığı Andon İçme Suyu Tesisleri bünyesinde yapılması planan HES projesini iptal etti.
Ardanuç HES'ine durdurma
Danıştay, Rize'de Ardanuçlu köylülerin, ‘Ardanuç 5 Regülatörü ve HES’ projesine karşı açtıkları ve Rize İdare Mahkemesinin reddettiği davayı bozdu.
Giresun'daki HES'e durdurma
Giresun'daki Büyükdere Çayı üzerine kurulması planlanan Vanazit HES projesine Valilik tarafından verilen ÇED Gerekli Değildir kararını Ordu İdare Mahkemesi iptal etti. Karar dereye verilecek can suyu miktarının "değerlendirmeye yer verilmeksizin ve salt genel olarak" belirlenmiş olması nedeniyle verildi.
Şirket Bingöl'de HES'ten vazgeçti
Bingöl'ün Kiğı İlçesinde Küçükçay üzerinde yapımı kararlaştırılan Ilıca Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali'nden (HES) vazgeçildi. Elazığ 1. İdare Mahkemesi, Bilsev Enerji Üretim ve A.Ş.'nin projeden vazgeçtiğini bu yüzden de ÇED Olumlu Kararı'nın esastan görüşmeye gerek olmadığına karar verdi.
Devam eden mücadeleler
2014'te herhangi bir kazanım sağlanmasa da mücadelenin devam ettiği birçok proje var.
Türkiye'nin ilki olacak Mersin Akkuyu’da kurulması planlanan nükleer santralin Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu’na (ÇED) karşı birçok dava açıldı.
Amasra'da kurulmak istenen termik santrale karşı yaklaşık 40 bin itiraz dilekçesi iletildi. Bu ekoloji mücadelesi için rekor.
3. Havalimanı projesinin ÇED raporunun yürütmesinin durdurulmasına ilişkin karar kaldırıldı. Hukuki süreç devam ediyor. 3. Köprü ile ilgili açılmış birçok dava devam ediyor.
Haydarpaşa Garı'nın gar olarak kalması için dört yıldır mücadele sürüyor.
Bozcaada'yı yapılaşmaya açacak imar planlarına karşı hukuki mücadele sürüyor.
Belediyenin kiraladığı Kuzguncuk Bostanı'nda halk yeşil alandan vazgeçmiyor.
Yine ülkenin dört bir yanında HES ve maden ocakları ile ilgili açılmış sayısız dava sonuçlanmayı bekliyor. (NV)