MADDE 10 – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düsünce,felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde esittir.

Kadınlar ve erkekler esit haklara sahiptir. Devlet, bu esitligin yasama geçmesini saglamakla yükümlüdür.

Hiçbir kisiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

Devlet organları ve idare makamları  bütün islemlerinde kanun önünde esitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.

MADDE 10 – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düsünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde esittir. Kadınlar ve erkekler esit haklara sahiptir. Devlet, bu esitligin yasama geçmesini saglamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler esitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaslılar ve engelliler gibi özel surette korunması gerekenler için alınacak tedbirler esitlik ilkesine aykırı sayılamaz.

Hiçbir kisiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

Devlet organları ve idare makamları  bütün islemlerinde kanun önünde esitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.

Madde 10-  Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliği fiilen sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla kota ve pozitif ayrımcılık da dahil olmak üzere alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaslılar ve engelliler gibi özel surette korunması gerekenler için alınacak tedbirler de eşitlik ilkesine aykırı sayılamaz.

Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

Devlet organları ve idare makamları  bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.

MADDE 20 – Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı

gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliligine dokunulamaz. (Üçüncü cümle mülga: 3/10/2001-4709/5 md.)

(Degisik: 3/10/2001-4709/5 md.) Millî güvenlik, kamu düzeni, suç islenmesinin önlenmesi, genel saglık ve genel ahlâkın korunması veya baskalarının hak ve özgürlüklerinin korunmasısebeplerinden biri veya birkaçına baglı olarak, usulüne göre verilmis hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere baglı olarak

gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmıs merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin üstü, özel kâgıtları ve esyası aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliginden kalkar.

MADDE 20 – Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı

gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliligine dokunulamaz. (Üçüncü cümle mülga: 3/10/2001-4709/5 md.) (Degisik: 3/10/2001-4709/5 md.) Millî güvenlik, kamu düzeni, suç islenmesinin önlenmesi, genel saglık ve genel ahlâkın korunması veya baskalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına baglı olarak, usulüne göre verilmis hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere baglı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmıs merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin üstü, özel kâgıtları ve esyası aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliginden kalkar.

Herkes, kendisiyle ilgili kisisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kisinin kendisiyle ilgili kisisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erisme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları

dogrultusunda kullanılıp kullanılmadıgını ögrenmeyi de kapsar. Kisisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kisinin açık rızasıyla islenebilir. Kisisel verilerin korunmasına iliskin esas ve usuller kanunla düzenlenir.

Madde 20 – Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliligine dokunulamaz. (Üçüncü cümle mülga: 3/10/2001-4709/5 md.) (Degisik: 3/10/2001-4709/5 md.) Millî güvenlik, kamu düzeni, suç islenmesinin önlenmesi, genel saglık ve genel ahlâkın korunması veya baskalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına baglı olarak, usulüne göre verilmis hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere baglı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmıs merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin üstü, özel kâgıtları ve esyası aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliginden kalkar.

Herkes, kendisiyle ilgili kisisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kisinin kendisiyle ilgili kisisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erisme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları dogrultusunda kullanılıp kullanılmadıgını ögrenmeyi de kapsar. Kisisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde

veya kisinin açık rızasıyla islenebilir.  

Kişisel verilerin korunması, bağımsız Kişisel Verileri Koruma Üst Kurulu tarafından sağlanır. Kişisel Verileri Koruma Üst Kurulu’nun çalışma esas ve usulleri kanunla belirlenir.  
 

MADDE 23 – Herkes, yerlesme ve seyahat hürriyetine sahiptir.

Yerlesme hürriyeti, suç islenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelismeyi saglamak, saglıklı ve düzenli kentlesmeyi gerçeklestirmek ve kamu mallarını korumak; Seyahat hürriyeti, suç sorusturma ve kovusturması sebebiyle ve suç islenmesini önlemek;

Amaçlarıyla kanunla sınırlanabilir. Vatandasın yurt dısına çıkma hürriyeti, vatandaslık ödevi ya da ceza sorusturması veya kovusturması sebebiyle sınırlanabilir. Vatandas sınır dısı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz.

MADDE 23 – Herkes, yerlesme ve seyahat hürriyetine sahiptir. Yerlesme hürriyeti, suç islenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelismeyi saglamak, saglıklı ve düzenli kentlesmeyi gerçeklestirmek ve kamu mallarını korumak;

Seyahat hürriyeti, suç sorusturma ve kovusturması sebebiyle ve suç islenmesini önlemek;

Amaçlarıyla kanunla sınırlanabilir. Vatandasın yurt dısına çıkma hürriyeti, ancak suç sorusturması veya kovusturması sebebiyle hâkim kararına baglı olarak sınırlanabilir.

Vatandas sınır dısı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz.

MADDE 41 – Aile, Türk toplumunun temelidir ve esler arasında esitlige dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının ögretimi ile uygulanmasını saglamak için gerekli tedbirleri alır, teskilatı kurar.

MADDE 41 – Aile, Türk toplumunun temelidir ve esler arasında esitlige dayanır.

Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının ögretimi ile uygulanmasını saglamak için gerekli tedbirleri alır, teskilatı kurar.

Her çocuk, yeterli himaye ve bakımdan yararlanma, yüksek

yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kisisel ve

dogrudan iliski kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.

Devlet, çocuk istismarı, cinsellik ve siddete karsı çocukları

koruyucu tedbirleri alır.

MADDE 41 – Aile, Türkiye Toplumunun temelidir ve esler arasında esitliğe dayanır.

Devlet, ailenin huzur ve refahı  ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının ögretimi ile uygulanmasını saglamak için gerekli tedbirleri alır, teskilatı kurar.

Her çocuk, yeterli himaye ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kisisel ve dogrudan iliski kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.

Devlet, çocuk istismarı, cinsel istismar ve şiddete karsı çocukları koruyucu tedbirleri alır.

MADDE 53. – İsçiler ve isverenler, karsılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalısma sartlarını düzenlemek amacıyla toplu is sözlesmesi yapma hakkına sahiptirler. Toplu is sözlesmesinin nasıl yapılacagı kanunla düzenlenir.

(Ek: 23.7.1995-4121/4 md.) 128 inci maddenin ilk fıkrası kapsamına giren kamu görevlilerinin kanunla kendi aralarında kurmalarına cevaz verilecek olan ve bu maddenin birinci ve ikinci fıkraları ile 54 üncü madde hükümlerine tabi olmayan sendikalar ve üst kurulusları, üyeleri adına yargı mercilerine basvurabilir ve _dareyle amaçları dogrultusunda toplu görüsme yapabilirler. Toplu görüsme sonunda anlasmaya varılırsa düzenlenecek mutabakat metni taraflarca imzalanır. Bu mutabakat metni, uygun idarî veya

kanunî  düzenlemenin yapılabilmesi için Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur. Toplu görüsme sonunda mutabakat metni imzalanmamıssa anlasma ve anlasmazlık noktaları da taraflarca imzalanacak bir tutanakla Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur. Bu fıkranın uygulanmasına iliskin usuller kanunla düzenlenir.

Aynı isyerinde, aynı dönem için, birden fazla toplu is sözlesmesi yapılamaz ve uygulanamaz.

MADDE 53. – _sçiler ve isverenler, karsılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalısma sartlarını düzenlemek amacıyla toplu is sözlesmesi yapma hakkına sahiptirler.

Toplu is sözlesmesinin nasıl yapılacagı kanunla düzenlenir.  

Aynı isyerinde, aynı dönem için, birden fazla toplu is sözlesmesi yapılamaz ve uygulanamaz.

Memurlar ve diger kamu görevlileri, toplu sözlesme yapma

hakkına sahiptirler.

Toplu sözlesme yapılması sırasında uyusmazlık çıkması

halinde taraflar Uzlastırma Kuruluna basvurabilir. Uzlastırma Kurulu kararları kesindir ve toplu sözlesme hükmündedir.

Toplu sözlesme hakkının kapsamı, istisnaları, toplu

sözlesmeden yararlanacaklar, toplu sözlesmenin yapılma

sekli, usulü ve yürürlügü, Uzlastırma Kurulunun teskili,

çalısma usul ve esasları ile diger hususlar kanunla

düzenlenir.

MADDE 53. – İşçiler, memurlar ve diğer kamu görevlileri toplu iş sözleşmesi yapma ve grev hakkına sahiptirler.

Toplu iş sözleşmesinin nasıl yapılacağı ve grev hakkının kullanımı kanunla düzenlenir. 

Madde 69 - Siyasî partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalısmaları demokrasi ilkelerine uygun olur. Bu ilkelerin uygulanması kanunla düzenlenir.

Siyasî partiler, ticari faaliyetlere girisemezler.

Siyasî partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenir. Anayasa Mahkemesince siyasî partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunlugunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir. Anayasa Mahkemesi, bu denetim görevini yerine getirirken Sayıstaydan yardım saglar. Anayasa Mahkemesinin bu denetim sonunda verecegi kararlar kesindir. Siyasî partilerin kapatılması, Yargıtay Cumhuriyet Bassavcısının açacagı dava üzerine Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara baglanır.

Bir siyasî  partinin tüzügü ve programının 68 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı bulunması halinde temelli kapatma kararı verilir. 

Bir siyasî partinin 68 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı eylemlerinden ötürü temelli kapatılmasına, ancak, onun bu nitelikteki fiillerin islendigi bir odak haline geldiginin Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir. Bir siyasî parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yogun bir sekilde islendigi ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel baksan veya merkez karar veya yönetim organları veya Türkiye Büyük Millet Meclisindeki grup genel kurulu veya grup yönetim

kurulunca zımnen veya açıkça benimsendigi yahut bu fiiller dogrudan dogruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde islendigi takdirde, söz konusu fiillerin odagı haline gelmis sayılır. Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki fıkralara göre temelli kapatma yerine, dava konusu fiillerin agırlıgına göre ilgili siyasî partinin

Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilir.

Temelli kapatılan bir parti bir baska ad altında kurulamaz.

Bir siyasî partinin temelli kapatılmasına beyan veya

faaliyetleriyle sebep olan kurucuları  dahil üyeleri, Anayasa Mahkemesinin temelli kapatmaya iliskin kesin kararının Resmi Gazetede gerekçeli olarak yayımlanmasından baslayarak bes yıl süreyle bir baska partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamazlar. Yabancı devletlerden, uluslararası kuruluslardan ve Türk uyruklugunda olmayan gerçek ve tüzel kisilerden maddi yardım alan siyasî partiler temelli olarak kapatılır.

Siyasî partilerin kurulus ve çalısmaları, denetlenmeleri,

kapatılmaları ya da Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmaları ile siyasî partilerin ve adayların seçim harcamaları ve usulleri yukarıdaki esaslar çerçevesinde kanunla düzenlenir.

Madde 69 - Siyasî partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalısmaları demokrasi ilkelerine uygun olur. Bu ilkelerin uygulanması kanunla düzenlenir. Siyasî partiler, ticari faaliyetlere girisemezler. Siyasî partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenir. Siyasî partilerin malî denetimi Sayıstay tarafından yapılır. Sayıstayca siyasî partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunlugunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir.

Sayıstayın bu denetim sonunda verecegi kararlar kesindir.

Siyasî partilerin kapatılması, Yargıtay Cumhuriyet Bassavcısının talebi üzerine, Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu bulunan her bir siyasî partinin beser üye ile temsil edildigi ve Meclis Baskanının baskanlıgında olusturulacak

Komisyonun üye tam sayısının üçte iki çogunlugu ve gizli

oyla verecegi izin üzerine açılacak dava, Anayasa

Mahkemesince kesin olarak karara baglanır. Komisyonun bu

kararı, yargı  denetimi dısındadır. Reddedilen izin

basvurusunda ileri sürülen sebepler, hiçbir sekilde yeni bir

basvuruya konu olamaz. Siyasî parti gruplarında ve Türkiye

Büyük Millet Meclisinde izin konusunda görüsme yapılamaz

ve karar alınamaz. 

Bir siyasî partinin 68 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı eylemlerinden ötürü temelli kapatılmasına, ancak, onun bu nitelikteki fiillerin islendigi bir odak haline geldiginin Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir. Bir siyasî parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yogun bir sekilde islendigi ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel baksan veya merkez karar veya yönetim organları veya Türkiye Büyük Millet Meclisindeki grup genel kurulu veya grup yönetim

kurulunca zımnen veya açıkça benimsendigi yahut bu fiiller

dogrudan dogruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde

islendigi takdirde, söz konusu fiillerin odagı haline gelmis sayılır.

Meclis çalısmalarındaki oy ve sözler, Mecliste ileri sürülen

düsünceler ve Meclisçe baska bir karar alınmadıkça bunların

Meclis dısında tekrarı veya açıga vurulması ile idarenin

eylem ve islemleri, odaklasmanın tespitinde gözetilemez.

Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki fıkraya göre kapatma yerine,

dava konusu fiillerin agırlıgına göre ilgili siyasî partinin Devlet

yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilir. Devlet yardımından yoksun bırakılma, baglı oldugu kapatma davasının ve kararının usulüne tabi olup tek basına dava konusu kılınamaz.

Bir siyasî  partinin kapatılmasına beyan veya faaliyetleriyle sebep olan kurucuları dahil üyeleri, Anayasa Mahkemesinin kapatmaya iliskin kesin kararının Resmi Gazetede gerekçeli olarak yayımlanmasından baslayarak üç yıl süreyle bir baska partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamazlar.

Yabancı devletlerden, uluslararası  kuruluslardan ve Türk

uyruklugunda olmayan gerçek ve tüzel kisilerden maddi yardım alan siyasî partiler kapatılır.

Siyasî partilerin kurulus ve çalısmaları, denetlenmeleri,

kapatılmaları ya da Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmaları ile siyasî partilerin ve adayların seçim harcamaları ve usulleri yukarıdaki esaslar çerçevesinde kanunla düzenlenir.

Madde 69 - Siyasî partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalısmaları demokrasi ilkelerine uygun olur. Bu ilkelerin uygulanması kanunla düzenlenir.

 Siyasî partiler, ticari faaliyetlere girişemezler. Siyasî partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenir. Siyasî partilerin malî denetimi Sayıstay tarafından yapılır. Sayıstayca siyasî partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna  uygunluğunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir.

Sayıstayın bu denetim sonunda verecegi kararlar kesindir.

Yukarıda belirtilen hükümlere aykırı fiillerin işlendiği bir odak haline geldiği Anayasa Mahkemesi’nce tespit edilen siyasi partiler hakkında fiilin ağırlığına göre, kararın kesinleşmesinden sonra devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verilebilir.

Siyasî partilerin hazine yardımından kısmen veya tamamen mahrum bırakılması, Yargıtay Cumhuriyet Bassavcısının talebi üzerine, Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu bulunan her bir siyasî partinin beser üye ile temsil edildigi ve Meclis Baskanının baskanlıgında olusturulacak Komisyonun üye tam sayısının üçte iki çogunlugu ve gizli oyla verecegi izin üzerine açılacak dava, Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara baglanır. Komisyonun bu kararı, yargı denetimi dısındadır. Reddedilen izin basvurusunda ileri sürülen sebepler, hiçbir sekilde yeni bir basvuruya konu olamaz. Siyasî parti gruplarında ve Türkiye

Büyük Millet Meclisinde izin konusunda görüsme yapılamaz ve karar alınamaz.

Hakkında dava açılan siyasi parti mecliste grubu bulunan veya mecliste temsil edilen partilerden biri değilse, TBMM’de oluşturulacak komisyonda, aleyhine dava açılmak istenen parti de 5 üye ile temsil edilir.  

Bir siyasî partinin 68 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı eylemlerinden cezalandırılmasına, ancak, onun bu nitelikteki fiillerin islendigi bir odak haline geldiginin Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir. Bir siyasî parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yogun bir sekilde islendigi ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel baksan veya merkez karar veya yönetim organları veya Türkiye Büyük Millet Meclisindeki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendigi yahut bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde islendigi takdirde, söz konusu fiillerin odagı haline gelmis sayılır.

Meclis çalısmalarındaki oy ve sözler, Mecliste ileri sürülen düsünceler ve Meclisçe baska bir karar alınmadıkça bunların Meclis dısında tekrarı veya açıga vurulması ile idarenin eylem ve islemleri, odaklasmanın tespitinde gözetilemez.

Siyasî partilerin kurulus ve çalısmaları, denetlenmeleri, Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmaları ile siyasî partilerin ve adayların seçim harcamaları ve usulleri yukarıdaki esaslar çerçevesinde kanunla düzenlenir.

MADDE 74 – Vatandaslar (Ek ibare:3/10/2001-4709/26 md.) ve karsılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve sikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile basvurma hakkına sahiptir.

Kendileriyle ilgili basvurmaların sonucu, (Ek ibare: 3/10/2001- 4709/26 md.) gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirilir.

Bu hakkın kullanılma biçimi kanunla düzenlenir.

MADDE 74 – Vatandaslar (Ek ibare:3/10/2001-4709/26 md.) ve karsılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye'de ikamet eden yabancılar, kendileriyle veya kamuyla ilgili dilek ve sikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazıyla basvurma hakkına sahiptir.

Kendileriyle ilgili basvurmaların sonucu, gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirilir.

Herkes bilgi edinme ve kamu denetçisine basvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanlıgına baglı olarak kurulan Kamu Denetçiligi Kurumu idarenin isleyisiyle ilgili sikâyetleri inceler.

Kamu Basdenetçisi Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından

gizli oyla dört yıl için seçilir. İlk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çogunlugu aranır. Üçüncü oylamada salt çogunluk saglanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan aday seçilmis olur.

Bu maddede sayılan hakların kullanılma biçimi, Kamu

Denetçiligi Kurumunun kurulusu, görevi, çalısması,

inceleme sonucunda yapacagı islemler ile Kamu

Basdenetçisi ve kamu denetçilerinin nitelikleri, seçimi ve özlük haklarına iliskin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

MADDE 84. – (Degisik: 23.7.1995 - 4121/9 md.) İstifa eden milletvekilinin milletvekilliginin düsmesi, istifanın geçerli oldugu Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanlık Divanınca tespit edildikten sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca kararlastırılır.

Milletvekilliginin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde düsmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel Kurula bildirilmesiyle olur. 82 nci maddeye göre milletvekilligiyle bagdasmayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar eden milletvekilinin milletvekilliginin düsmesine, yetkili komisyonun bu durumu tespit

eden raporu üzerine Genel Kurul gizli oyla karar verir.

Meclis çalısmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam bes birlesim günü katılmayan milletvekilinin milletvekilliginin düsmesine, durumun Meclis Baskanlık Divanınca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurulca üye tamsayısının salt çogunlugunun oyuyla karar verilebilir. Partisinin temelli kapatılmasına beyan ve eylemleriyle sebep oldugu Anayasa Mahkemesinin temelli kapatmaya iliksin kesin kararında belirtilen milletvekilinin milletvekilligi, bu

kararın Resmî  Gazetede gerekçeli olarak yayımlandıgı tarihte sona erer. Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanlıgı bu kararın geregini derhal yerine getirip Genel Kurula bilgi sunar.

MADDE 84. – (Degisik: 23.7.1995 - 4121/9 md.) İstifa eden milletvekilinin milletvekilliginin düsmesi, istifanın geçerli oldugu Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanlık Divanınca tespit edildikten sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca kararlastırılır.

Milletvekilliginin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde düsmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel Kurula bildirilmesiyle olur.

82 nci maddeye göre milletvekilligiyle bagdasmayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar eden milletvekilinin

milletvekilliginin düsmesine, yetkili komisyonun bu durumu tespit eden raporu üzerine Genel Kurul gizli oyla karar verir.

Meclis çalısmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam bes birlesim günü katılmayan milletvekilinin milletvekilliginin düsmesine, durumun Meclis Baskanlık Divanınca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurulca üye tamsayısının salt çogunlugunun oyuyla karar verilebilir.

Madde 94. – Türkiye Büyük Millet Meclisinin Baskanlık Divanı, Meclis üyeleri arasından seçilen Meclis Baskanı, Baskanvekilleri, Kâtip Üyeler ve İdare Amirlerinden olusur. Baskanlık Divanı, Meclisteki siyasî parti gruplarının üye sayısı oranında Divana katılmalarını saglayacak sekilde kurulur. Siyasî parti grupları Baskanlık için aday gösteremezler.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanlık Divanı için, bir yasama döneminde iki seçim yapılır. İlk seçilenlerin görev süresi iki, ikinci devre için seçilenlerin görev süresi üç yıldır.

(Degisik: 3.10.2001-4709/30 md.) Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskan adayları, meclis üyeleri içinden, Meclisin toplandıgı günden itibaren bes gün içinde, Baskanlık Divanına bildirilir. Baskan seçimi gizli oyla yapılır. İlk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çogunlugu aranır. Üçüncü oylamada salt çogunluk saglanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan üye, Baskan seçilmis olur. Baskan seçimi, aday gösterme süresinin bitiminden itibaren, bes gün içinde tamamlanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanvekillerinin, Kâtip Üyelerinin ve İdare Amirlerinin adedi, seçim nisabı, oylama sayısı ve usulleri, Meclis İçtüzügünde belirlenir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanı, Baskanvekilleri, üyesi bulundukları siyasî partinin veya parti grubunun Meclis içinde veya dısındaki faaliyetlerine; görevlerinin geregi olan haller dısında, Meclis tartısmalarına katılamazlar; Baskan ve oturumu yöneten Baskanvekili oy kullanamazlar.

Madde 94. – Türkiye Büyük Millet Meclisinin Baskanlık Divanı,

Meclis üyeleri arasından seçilen Meclis Baskanı, Baskanvekilleri, Kâtip Üyeler ve İdare Amirlerinden olusur.

Baskanlık Divanı, Meclisteki siyasî parti gruplarının üye sayısı

oranında Divana katılmalarını saglayacak sekilde kurulur. Siyasî parti grupları Baskanlık için aday gösteremezler.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanlık Divanı için, bir yasama

döneminde iki seçim yapılır. İlk seçilenlerin görev süresi iki yıldır, ikinci devre için seçilenlerin görev süresi ise o yasama

döneminin sonuna kadar devam eder.

(Degisik: 3.10.2001-4709/30 md.) Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskan adayları, meclis üyeleri içinden, Meclisin toplandıgı günden itibaren bes gün içinde, Baskanlık Divanına bildirilir. Baskan seçimi gizli oyla yapılır. İlk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çogunlugu aranır. Üçüncü oylamada salt çogunluk saglanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan üye, Baskan seçilmis olur. Baskan seçimi, aday gösterme süresinin bitiminden itibaren, bes gün içinde tamamlanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanvekillerinin, Kâtip Üyelerinin ve İdare Amirlerinin adedi, seçim nisabı, oylama sayısı ve usulleri, Meclis İçtüzügünde belirlenir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanı, Baskanvekilleri, üyesi bulundukları siyasî partinin veya parti grubunun Meclis içinde veya dısındaki faaliyetlerine; görevlerinin geregi olan haller

dısında, Meclis tartısmalarına katılamazlar; Baskan ve oturumu yöneten Baskanvekili oy kullanamazlar.

Madde 125 - _darenin her türlü eylem ve islemlerine karsı yargı yolu açıktır. (Ek hükümler: 13/08/1999 - 4446/2 md.) Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz sartlasma ve sözlesmelerinde bunlardan dogan uyusmazlıkların milli veya milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülebilir. Milletlerarası tahkime ancak yabancılık unsuru tasıyan uyusmazlıklar için gidilebilir.

Cumhurbaskanının tek basına yapacagı islemler ile Yüksek Askeri Suranın kararları yargı denetimi dısındadır. İdari islemlere karsı açılacak davalarda süre, yazılı bildirim tarihinden baslar.

Yargı yetkisi, idari eylem ve islemlerin hukuka uygunlugunun denetimi ile sınırlıdır. Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen sekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve islem niteliginde veya takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez. İdari islemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların dogması ve idari islemin açıkça hukuka aykırı olması sartlarının birlikte gerçeklesmesi durumunda gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir. Kanun, olaganüstü hallerde, sıkıyönetim, seferberlik ve savas halinde ayrıca milli güvenlik, kamu düzeni, genel saglık nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir. İdare, kendi eylem ve islemlerinden dogan zararı ödemekle yükümlüdür.

Madde 125 - İdarenin her türlü eylem ve islemlerine karsı yargı yolu açıktır. (Ek hükümler: 13/08/1999 - 4446/2 md.) Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz sartlasma ve sözlesmelerinde

bunlardan dogan uyusmazlıkların milli veya milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülebilir. Milletlerarası tahkime ancak yabancılık unsuru tasıyan uyusmazlıklar için gidilebilir.

Cumhurbaskanının tek basına yapacagı islemler ile Yüksek

Askeri Suranın kararları yargı denetimi dısındadır. Ancak,

Yüksek Askeri Suranın Silahlı Kuvvetlerden her türlü ilisik kesme kararlarına karsı yargı yolu açıktır.

İdari islemlere karsı açılacak davalarda süre, yazılı bildirim tarihinden baslar. Yargı yetkisi, idarî eylem ve islemlerin hukuka uygunlugunun denetimi ile sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi seklinde kullanılamaz. Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen sekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idarî eylem ve islem niteliginde veya takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez. İdari islemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların dogması ve idari islemin açıkça hukuka aykırı olması sartlarının birlikte gerçeklesmesi durumunda gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir. Kanun, olaganüstü hallerde, sıkıyönetim, seferberlik ve savas halinde ayrıca milli güvenlik, kamu düzeni, genel saglık nedenleri ile yürütmenin durdurulması kararı verilmesini sınırlayabilir. İdare, kendi eylem ve islemlerinden dogan zararı ödemekle yükümlüdür.

MADDE 128. – Devletin, kamu iktisadî tesebbüsleri ve diger kamu tüzelkisilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdigi aslî ve sürekli görevler, memurlar ve diger kamu görevlileri eliyle görülür.

Memurların ve diger kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diger özlük isleri kanunla düzenlenir. Üst kademe yöneticilerinin yetistirilme usul ve esasları, kanunla özel olarak düzenlenir.

MADDE 128. – Devletin, kamu iktisadî tesebbüsleri ve diger kamu tüzelkisilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdigi aslî ve sürekli görevler, memurlar ve diger kamu görevlileri eliyle görülür.

Memurların ve diger kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, Mgörev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diger özlük isleri kanunla düzenlenir. Ancak, malî ve sosyal haklara iliskin toplu sözlesme hükümleri saklıdır.

Üst kademe yöneticilerinin yetistirilme usul ve esasları, kanunla özel olarak düzenlenir.

Güvence 

Madde 129 - Memurlar ve diger kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.

Memurlar ve diger kamu görevlileri ile kamu kurumu niteligindeki meslek kurulusları ve bunların üst kurulusları mensuplarına savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez.

Uyarma ve kınama cezalarıyla ilgili olanlar hariç, disiplin kararları yargı denetimi dısında bırakılamaz. Silahlı Kuvvetler mensupları ile hâkimler ve savcılar hakkındaki hükümler saklıdır.

Memurlar ve diger kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken isledikleri kusurlardan dogan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdigi sekil ve sartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir.

Memurlar ve diger kamu görevlileri hakkında isledikleri iddia edilen suçlardan ötürü ceza kovusturması açılması, kanunla belirlenen istisnalar dısında, kanunun gösterdigi idari merciin iznine baglıdır.

Güvence 

Madde 129 - Memurlar ve diger kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.

Memurlar ve diger kamu görevlileri ile kamu kurumu niteligindeki meslek kurulusları ve bunların üst kurulusları mensuplarına savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez.

Disiplin kararları yargı  denetimi dısında bırakılamaz. Silahlı Kuvvetler mensupları ile hâkimler ve savcılar hakkındaki hükümler saklıdır.

Memurlar ve diger kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken isledikleri kusurlardan dogan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdigi sekil ve sartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir.

Memurlar ve diger kamu görevlileri hakkında isledikleri iddia edilen suçlardan ötürü ceza kovusturması açılması, kanunla belirlenen istisnalar dısında, kanunun gösterdigi idari merciin iznine baglıdır.

MADDE 144 – Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun, tüzük, yönetmeliklere ve genelgelere (Hâkimler için idarî nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetleme; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç isleyip islemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadıgını arastırma ve gerektiginde haklarında inceleme ve sorusturma, Adalet Bakanlıgının izni ile adalet müfettisleri tarafından yapılır. Adalet Bakanı sorusturma ve inceleme islemlerini, hakkında sorusturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı eliyle de yaptırabilir.

MADDE 144- Adalet hizmetleri ile savcıların idarî  görevleri yönünden Adalet Bakanlıgınca denetimi, adalet müfettisleri eliyle yapılır. Buna iliskin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

MADDE 145 – Askerî yargı, askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler, asker kisilerin; askerî olan suçları ile bunların asker kisiler aleyhine veya askerî mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak isledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler. Askerî mahkemeler, asker olmayan kisilerin özel kanunda belirtilen askerî suçları ile kanunda gösterilen görevlerini ifa ettikleri sırada veya kanunda gösterilen askerî mahallerde askerlere karsı isledikleri suçlara da bakmakla görevlidirler.

Askerî mahkemelerin savas veya sıkıyönetim hallerinde hangi suçlar ve hangi kisiler bakımından yetkili oldukları; kurulusları ve gerektiginde bu mahkemelerde adlî yargı hâkim ve savcılarının görevlendirilmeleri kanunla düzenlenir.

Askerî yargı organlarının kurulusu, isleyisi, askerî hâkimlerin özlük isleri askerî savcılık görevlerini yapan askerî hâkimlerin mahkemesinde görevli bulundukları komutanlık ile iliskileri, mahkemelerin bagımsızlıgı, hâkimlik teminatı, askerlik hizmetinin gereklerine göre kanunla düzenlenir. Kanun, ayrıca askerî hâkimlerin yargı hizmeti dısındaki askerî hizmetler yönünden askerî hizmetlerin gereklerine göre teskilatında görevli bulundukları komutanlık ile olan iliskilerini de

gösterir.

MADDE 145- Askerî yargı, askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler; asker kisilerin, sadece askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak isledikleri askerî suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler. Devletin güvenligine, anayasal düzene ve bu düzenin

isleyisine karsı suçlara ait davalar her halde adliye

mahkemelerinde görülür.

Savas hali haricinde, asker olmayan kisiler askerî

mahkemelerde yargılanamaz.

Askerî mahkemelerin savas halinde hangi suçlar ve hangi kisiler bakımından yetkili oldukları; kurulusları ve gerektiginde bu mahkemelerde adlî yargı hâkim ve savcılarının görevlendirilmeleri kanunla düzenlenir.

Askerî yargı organlarının kurulusu, isleyisi, askerî hâkimlerin

özlük isleri, askerî savcılık görevlerini yapan askerî hâkimlerin

görevli bulundukları komutanlıkla iliskileri, mahkemelerin

bagımsızlıgı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla

düzenlenir. 
 

Madde 145: Askeri yargı, disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. 
Disiplin mahkemeleri, sadece asker kişilerin askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri askeri disiplin suçlarına ait davalara bakmakla görevlidirler.  
Devletin güvenliğine, demokratik anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar  adliye mahkemelerinde görülür. 
Disiplin mahkemelerinin kuruluşu, işleyişi, askeri hakimlerin özlük işleri, askeri savcılık görevlerini yapan askeri hakimlerin görevli bulundukları komutanlıkla ilişkileri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir. 
 

1. Kurulusu

MADDE 146. – Anayasa Mahkemesi onbir asıl ve dört yedek üyeden kurulur.

Cumhurbaskanı, iki asıl ve iki yedek üyeyi Yargıtay, iki asıl ve bir yedek üyeyi Danıstay, birer asıl üyeyi Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıstay genel kurullarınca kendi Baskan ve üyeleri arasından üye tamsayılarının salt çogunlugu ile her bos yer için gösterecekleri üçer aday içinden; bir asıl üyeyi ise Yüksekögretim Kurulunun kendi üyesi olmayan

yüksekögretim kurumları ögretim üyeleri içinden gösterecegi üç aday arasından; üç asıl ve bir yedek üyeyi üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından seçer. 

Yüksekögretim kurumları ögretim üyeleri ile üst kademe

yöneticileri ve avukatların Anayasa Mahkemesine asıl ve yedek üye seçilebilmeleri için, kırk yasını doldurmus, yüksekögrenim görmüs veya ögrenim kurumlarında en az onbes yıl ögretim üyeligi veya kamu hizmetinde en az onbes yıl fiilen çalısmıs veya en az onbes yıl avukatlık yapmıs olmak sarttır.

Anayasa Mahkemesi, asıl üyeleri arasından gizli oyla ve üye tamsayısının salt çogunlugu ile dört yıl için bir Baskan ve bir Baskanvekili seçer. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.

Anayasa Mahkemesi üyeleri, aslî  görevleri dısında resmî veya özel hiçbir görev alamazlar.

1. Kurulusu

MADDE 146. – Anayasa Mahkemesi ondokuz üyeden kurulur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi; iki üyeyi Sayıstay Genel

Kurulunun kendi baskan ve üyeleri arasından, her bos yer için gösterecekleri üçer aday içinden, bir üyeyi ise baro baskanlarının avukatlar arasından gösterecekleri üçer aday içinden yapacagı gizli oylamayla seçer. Türkiye Büyük Millet

Meclisinde yapılacak bu seçimde, her bos üyelik için ilk oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çogunlugu aranır. İkinci oylamada salt çogunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla

oy alan aday üye seçilmis olur. Cumhurbaskanı; üç üyeyi Yargıtay, iki üyeyi Danıstay, bir

üyeyi Askeri Yüksek İdare Mahkemesi genel kurullarınca kendi baskan ve üyeleri arasından her bos yer için gösterecekleri üçer aday içinden; üç üyeyi Yüksekögretim Kurulunun kendi üyesi olmayan yüksekögretim kurumları ögretim üyeleri arasından gösterecegi üçer aday içinden;

bes üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar veya Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından; iki üyeyi ise yüksek ögrenim görmüs Türkiye Cumhuriyeti vatandasları arasından seçer.

Yargıtay, Danıstay, Askerî Yüksek _dare Mahkemesi ve Sayıstay genel kurullarından, Anayasa Mahkemesi üyeligine aday göstermek için yapılacak seçimlerde, her bos üyelik için, bir üye ancak bir aday için oy kullanabilir; en fazla oy alan üç kisi aday gösterilmis sayılır. Baro baskanlarının avukatlar arasından gösterecekleri üç aday için yapılacak seçimde de her bir baro baskanı ancak bir aday için oy

kullanabilir ve en fazla oy alan üç kisi aday gösterilmiş sayılır.

Anayasa Mahkemesine üye seçilebilmek için, kırkbes yasın doldurulmus olması kaydıyla; yüksekögretim kurumları ögretim üyelerinin profesör veya doçent unvanını kazanmıs, avukatların en az yirmi yıl fiilen avukatlık yapmıs, üst kademe yöneticilerinin yüksekögrenim görmüs ve en az yirmi yıl kamu hizmetinde fiilen çalısmıs olması sarttır.

Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından gizli oyla ve üye tam sayısının salt çogunlugu ile dört yıl için bir Baskan ve üç daire baskanı seçilir. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.

Anayasa Mahkemesi üyeleri aslî görevleri dısında resmi veya özel hiçbir görev alamazlar.

MADDE 146. – Anayasa Mahkemesi 19 üyeden oluşur.  

TBMM’de grubu bulunan her bir siyasi partinin vereceği 5’er üye ve Meclis Başkanından oluşan komisyon; 3’ü öğretim üyesi, 1’i avukat, 1’i yüksek öğrenim görmüş  Türkiye Cumhuriyeti  vatandaşı olmak üzere 5 üyeyi, üye tam sayısının 3’te 2 çoğunluğuyla seçer.

Her siyasi parti grubu, her boş üyelik için 1 aday gösterme hakkına sahiptir.  

Cumhurbaşkanı, 2’si üst kademe yönetici, 2’si öğretim üyesi, 1’i de yüksek öğrenim görmüş T.C. vatandaşı olmak üzere 5 üyeyi seçer.  

Üyelerden 3’ü Yargıtay, 2’si Sayıştay, 2’si Danıştay Genel Kurullarınca, kendi başkan ve üyeleri arasında üye tam sayılarının salt çoğunluyla ve gizli oyla seçilir.   

Üyelerden 2’si avukatlar adasından baro başkanları tarafından seçilir. Her baro başkanı ancak 1 aday için oy kullanabilir. En fazla oyu alan aday seçilmiş sayılır. 

Öğretim üyelerinin üst kademe yöneticilerinin ve avukatlarının Anayasa Mahkemesi’ne üye seçilebilmeleri için 40 yaşını doldurmaları, hukuk, siyasal bilimler, iktisadi ve idari bilimler alanlarından mezun olmaları, öğretim elemanlığında veya kamu hizmetinde en az 15 yıl fiilen çalışmış veya en az 15 yıl avukatlık yapmış olmaları şarttır.

Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından gizli oyla ve üye tam sayısının salt çogunlugu ile dört yıl için bir Baskan ve üç daire baskanı seçilir. Süresi  bitenler tekrar seçilebilirler. 

Anayasa Mahkemesi üyeleri aslî  görevleri dısında resmi veya özel hiçbir görev alamazlar.

MADDE 147. – Anayasa Mahkemesi üyeleri altmısbes yasını doldurunca emekliye ayrılırlar.

Anayasa Mahkemesi üyeligi, bir üyenin hâkimlik mesleginden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymesi halinde kendiliginden; görevini saglık bakımından yerine getiremeyeceginin kesin olarak anlasılması halinde de, Anayasa Mahkemesi üye tamsayısının salt çogunlugunun kararı ile sona erer.

MADDE 147- Anayasa Mahkemesi üyeleri oniki yıl için seçilirler. Bir kimse iki defa Anayasa Mahkemesi üyesi seçilemez. Anayasa Mahkemesi üyeleri altmısbes yasını doldurunca emekliye ayrılırlar. Zorunlu emeklilik yasından önce görev süresi dolan üyelerin baska bir görevde çalısmaları ve özlük isleri kanunla düzenlenir.

Anayasa Mahkemesi üyeligi, bir üyenin hâkimlik mesleginden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymesi halinde kendiliginden; görevini saglık bakımından yerine getiremeyeceginin kesin olarak anlasılması halinde de, Anayasa Mahkemesi üye tamsayısının salt çogunlugunun kararı ile sona erer.

MADDE 147- Anayasa Mahkemesi üyeleri dokuz yıl için seçilirler. Bir kimse iki defa Anayasa Mahkemesi üyesi seçilemez. Anayasa Mahkemesi üyeleri altmısbes yasını doldurunca emekliye ayrılırlar. Zorunlu emeklilik yasından önce görev süresi dolan üyelerin baska bir görevde çalısmaları ve özlük isleri kanunla düzenlenir.

Anayasa Mahkemesi üyeligi, bir üyenin hâkimlik mesleginden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymesi halinde kendiliginden; görevini saglık bakımından yerine getiremeyeceginin kesin olarak anlasılması halinde de, Anayasa Mahkemesi üye tamsayısının salt çogunlugunun kararı ile sona erer.

MADDE 148. – Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun

hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzügünün Anayasaya sekil ve esas bakımlarından uygunlugunu denetler. Anayasa degisikliklerini ise sadece sekil bakımından inceler ve denetler. Ancak, olaganüstü hallerde, sıkıyönetim ve savas hallerinde çıkarılan kanun hükmünde

kararnamelerin sekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılıgı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.

Kanunların sekil bakımından denetlenmesi, son oylamanın, öngörülen çogunlukla yapılıp yapılmadıgı; Anayasa degisikliklerinde ise, teklif ve oylama çogunluguna ve ivedilikle görüsülemeyecegi sartına uyulup uyulmadıgı hususları ile sınırlıdır. Sekil bakımından denetleme, Cumhurbaskanınca veya

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beste biri tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandıgı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, sekil bozukluguna dayalı iptal davası açılamaz; def’i yoluyla da ileri sürülemez. 

Anayasa Mahkemesi Cumhurbaskanını, Bakanlar Kurulu

üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıstay, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Baskan ve üyelerini, Bassavcılarını, Cumhuriyet Bassavcıvekilini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıstay Baskan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.

Yüce Divanda, savcılık görevini Cumhuriyet Bassavcısı veya Cumhuriyet Bassavcıvekili yapar. Yüce Divan kararları kesindir. Anayasa Mahkemesi, Anayasa ile verilen diger görevleri de yerine getirir.

MADDE 148. – Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzügünün Anayasaya sekil ve esas bakımlarından uygunlugunu denetler ve anayasa sikayeti basvurularını karara baglar. Anayasa degisikliklerini ise sadece sekil bakımından inceler ve denetler. Ancak, olaganüstü hallerde, sıkıyönetim ve savas hallerinde çıkarılan kanun hükmünde

kararnamelerin sekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılıgı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.

Kanunların sekil bakımından denetlenmesi, son oylamanın, öngörülen çogunlukla yapılıp yapılmadıgı; Anayasa degisikliklerinde ise, teklif ve oylama çogunluguna ve ivedilikle görüsülemeyecegi sartına uyulup uyulmadıgı hususları ile sınırlıdır. Sekil bakımından denetleme, Cumhurbaskanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beste biri tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandıgı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, sekil bozukluguna dayalı iptal davası açılamaz; def’i yoluyla da ileri sürülemez.

Herkes, Avrupa İnsan Hakları Sözlesmesi kapsamındaki anayasal hak ve özgürlüklerden birinin kamu gücü tarafından ihlal edildigi iddiasıyla ve kanun yollarının tüketilmis olması sartıyla Anayasa Mahkemesine basvurabilir.

Anayasa sikâyetinde kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamaz.

Anayasa sikâyetine iliskin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

Anayasa Mahkemesi Cumhurbaskanını, Bakanlar Kurulu

üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıstay, Askerî

Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Baskan ve üyelerini,

Bassavcılarını, Cumhuriyet Bassavcıvekilini, Hâkimler ve

Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıstay Baskan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.

Yüce Divanda, savcılık görevini Cumhuriyet Bassavcısı veya Cumhuriyet Bassavcıvekili yapar.

Yüce Divan kararlarına karsı Yüce Divan kararlarına yeniden inceleme basvurusu yapılabilir. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucunda verdigi kararlar kesindir.

Anayasa Mahkemesi, Anayasa ile verilen diger görevleri de yerine getirir.

MADDE 148. – Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzügünün Anayasaya sekil ve esas bakımlarından uygunlugunu denetler ve anayasa sikayeti basvurularını karara baglar. Anayasa degisikliklerini ise sadece sekil bakımından inceler ve denetler. Ancak, olaganüstü hallerde, sıkıyönetim ve savas hallerinde çıkarılan kanun hükmünde

kararnamelerin sekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılıgı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.

Kanunların sekil bakımından denetlenmesi, son oylamanın, öngörülen çogunlukla yapılıp yapılmadıgı; Anayasa degisikliklerinde ise, teklif ve oylama çogunluguna ve ivedilikle görüsülemeyecegi sartına uyulup uyulmadıgı hususları ile sınırlıdır. Sekil bakımından denetleme, Cumhurbaskanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beste biri tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandıgı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, sekil bozukluguna dayalı iptal davası açılamaz; def’i yoluyla da ileri sürülemez.

Herkes, anayasal hak ve özgürlüklerden birinin kamu gücü tarafından ihlal edildigi iddiasıyla ve kanun yollarının tüketilmis olması sartıyla Anayasa Mahkemesine basvurabilir.

Anayasa sikâyetinde kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamaz.

Anayasa sikâyetine iliskin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

Anayasa Mahkemesi Cumhurbaskanını, Bakanlar Kurulu

üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıstay, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Baskan ve üyelerini, Bassavcılarını, Cumhuriyet Bassavcıvekilini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıstay Baskan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.

Yüce Divanda, savcılık görevini Cumhuriyet Bassavcısı veya Cumhuriyet Bassavcıvekili yapar.

Yüce Divan kararlarına karsı Yüce Divan kararlarına yeniden inceleme basvurusu yapılabilir. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucunda verdigi kararlar kesindir.

Anayasa Mahkemesi, Anayasa ile verilen diger görevleri de yerine getirir.

MADDE 149. – (Degisik: 3.10.2001-4709/33 md.) Anayasa Mahkemesi, Baskan ve on üye ile toplanır, salt çogunluk ile karar verir. Anayasa degisikliklerinde iptale ve siyasî parti davalarında kapatılmaya karar verebilmesi için beste üç oy çoklugu sarttır. 

Sekil bozukluguna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara baglanır. Anayasa Mahkemesinin kurulusu ve yargılama usulleri kanunla; mahkemenin çalısma esasları ve üyeleri arasındaki isbölümü kendi yapacagı İçtüzükle düzenlenir. 

Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla baktıgı davalar dısında kalan isleri dosya üzerinde inceler. Ancak, gerekli gördügü hallerde sözlü açıklamalarını dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi olanları çagırabilir (Ek ibare: 23.7.1995-4121/14 md.) ve siyasî partilerin temelli kapatılması veya kapatılmasına iliskin davalarda, Yargıtay Cumhuriyet Bassavcısından sonra kapatılması istenen siyasî partinin genel baskanlıgının veya tayin

edecegi bir vekilin savunmasını dinler.

MADDE 149. – Anayasa Mahkemesi, üç daire ve Genel Kurul halinde çalısır. Daireler, daire baskanının baskanlıgında dört üyenin katılımıyla toplanır. Genel Kurul, Mahkeme Baskanının baskanlıgında en az ondört üye ile toplanır.

Daireler ve Genel Kurul kararlarını salt çogunlukla alır.

Anayasa sikâyetlerinin kabul edilebilirlik incelemesi için ön komisyonlar olusturulabilir.

Siyasî  partilere iliskin dava ve basvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır.

Anayasa degisikliginde iptale, siyasî partilerin kapatılmasına ya da Devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için üye tamsayısının üçte iki oy çoklugu

sarttır.

Sekil bozukluguna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara baglanır.

MADDE 159- Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu,

mahkemelerin bagımsızlıgı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar.

Kurulun Baskanı, Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlıgı Müstesarı Kurulun tabii üyesidir. Kurulun üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay Genel Kurulunun, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıstay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından, her üyelik için gösterecekleri üçer aday içinden Cumhurbaskanınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilirler. Kurul, seçimle gelen asıl üyeleri arasından bir baskanvekili seçer. 

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu; adli ve idarî yargı hâkim ve savcılarını meslege kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dagıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklastırma islemlerini yapar.

Adalet Bakanlıgının, bir mahkemenin veya bir hâkimin veya savcının kadrosunun kaldırılması veya bir mahkemenin yargı çevresinin degistirilmesi konusundaki tekliflerini karara baglar. Ayrıca Anayasa ve kanunlarla verilen diger görevleri yerine getirir. 

Kurul kararlarına karsı yargı mercilerine basvurulamaz.

Kurulun görevlerini yerine getirmesi, seçim ve çalısma

usulleriyle itirazların Kurul bünyesinde incelenmesi esasları kanunla düzenlenir.

Adalet Bakanlıgının merkez kurulusunda geçici veya sürekli olarak çalıstırılacak hâkim ve savcıların muvafakatlarını alarak atama yetkisi Adalet Bakanına aittir.

Adalet Bakanı  Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun ilk toplantısında onaya sunulmak üzere, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde hizmetin aksamaması için hâkim ve savcıları geçici yetki ile görevlendirebilir.

MADDE 159- Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu,

mahkemelerin bagımsızlıgı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar.

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu yirmibir asıl ve on yedek

üyeden olusur; üç daire halinde çalısır.

Kurulun Baskanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlıgı Müstesarı

Kurulun tabiî üyesidir. Kurulun, dört asıl üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yüksek ögretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan ögretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından Cumhurbaskanınca, bir asıl ve bir yedek üyesi Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından Anayasa Mahkemesince, üç asıl ve iki yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca, bir asıl ve bir yedek üyesi Danıstay üyeleri arasından Danıstay Genel Kurulunca, yedi asıl ve dört yedek

üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemis adlî yargı hâkim ve savcıları arasından adlî yargı hâkim ve savcılarınca, üç asıl ve iki yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemis idarî yargı hâkim ve savcıları arasından idarî yargı hâkim ve savcılarınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilir.

Kurul üyeligi seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki altmıs gün içinde yapılır. Cumhurbaskanı tarafından seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan Kurul üyeliginin bosalması durumunda, bosalmayı takip eden altmıs güiçinde, yeni üyelerin seçimi yapılır. Diger üyeliklerin

bosalması halinde, asıl üyenin yedegi tarafından kalan süre tamamlanır.

Yargıtay ve Danıstay genel kurullarından seçilecek Kurul üyeligi için her üyenin, birinci sınıf adlî ve idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilecek Kurul üyeligi için her hâkim ve savcının; ancak bir aday için oy kullanacagı seçimlerde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilir.

Bu seçimler her dönem için bir defada ve gizli oyla yapılır.

Kurulun, Adalet Bakanı ile Adalet Bakanlıgı Müstesarı

dısındaki asıl üyeleri, görevlerinin devamı süresince

kanunda belirlenenler dısında baska bir görev alamazlar.

Kurulun yönetimi ve temsili Kurul Baskanına aittir. Kurul Baskanı dairelerin çalısmalarına katılamaz. Kurul, kendi üyeleri arasından daire baskanlarını seçer. Baskan, yetkilerinden bir kısmını baskanvekili olarak belirledigi daire baskanına devredebilir.

Kurul, adlî ve idarî yargı  hâkim ve savcılarını meslege kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklastırma islemlerini yapar; Adalet Bakanlıgının, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin degistirilmesi konusundaki tekliflerini karara baglar; ayrıca, Anayasa ve kanunlarla verilen diger görevleri yerine getirir.

Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun, tüzük,

yönetmeliklere ve genelgelere (hâkimler için idarî  nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapıp yapmadıklarını  denetleme;

görevlerinden dolayı  veya görevleri sırasında suç  isleyip

islemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri

icaplarına uyup uymadıgını arastırma ve gerektiginde

haklarında inceleme ve sorusturma islemleri, ilgili dairenin teklifi ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Baskanının oluru ile Kurul müfettislerine yaptırılır. Sorusturma ve inceleme islemleri, hakkında sorusturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı eliyle de yaptırılabilir.

Kurulun meslekten çıkarma cezasına iliskin olanlar dısındaki kararlarına karsı yargı mercilerine basvurulamaz.

Kurula baglı Genel Sekreterlik kurulur. Genel Sekreter, birinci sınıf hâkim ve savcılardan Kurulun teklif ettigi üç aday arasından Kurul Baskanı tarafından atanır. Kurul müfettisleri ile Kurulda geçici veya sürekli olarak çalıstırılacak hâkim ve savcıları, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Kurula aittir.

Adalet Bakanlıgının merkez, baglı ve ilgili kuruluslarında geçici veya sürekli olarak çalıstırılacak hâkim ve savcılar ile adalet müfettislerini, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Adalet Bakanına aittir.

Kurul üyelerinin seçimi, dairelerin olusumu ve isbölümü, Kurulun ve dairelerin görevleri, toplantı ve karar yeter sayıları, çalısma usul ve esasları, dairelerin karar ve islemlerine karsı yapılacak itirazlar ve bunların incelenmesi usulü ile Genel Sekreterligin kurulus ve görevleri kanunla düzenlenir.

MADDE 159-

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, mahkemelerin bagımsızlıgı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar.

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu yirmibir asıl ve on yedek üyeden oluşur; üç daire halinde çalışır. 

Kurulun başkanı, HSYK üyeleri arasında yapılacak oylamayla salt çoğunlukla seçilir. 

Adalet Bakanı Müsteşarı, kurulun tabii üyesidir. 

Kurulun, iki asil üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yüksek ögretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan ögretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından Cumhurbaskanınca, üç asil üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yüksek ögretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan ögretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından , TBMM’de grubu bulunan her bir siyasi partinin vereceği 5’er üye ve Meclis Başkanından oluşan komisyon tarfından üye tam sayısının 3’te 2 çoğunluğu ile, bir asıl ve bir yedek üyesi Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından Anayasa Mahkemesince, üç asıl ve iki yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca, bir asıl ve bir yedek üyesi Danıstay üyeleri arasından Danıstay Genel Kurulunca, yedi asıl ve dört yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemis adlî yargı hâkim ve savcıları arasından adlî yargı hâkim ve savcılarınca, üç asıl ve iki yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemis idarî yargı hâkim ve savcıları arasından idarî yargı hâkim ve savcılarınca, dört yıl için seçilir.Süresi biten üyeler yeniden seçilebilir. 

Kurul üyeligi seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki altmıs gün içinde yapılır.  

Cumhurbaskanı ve TBMM tarafından seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan Kurul üyeliginin

bosalması durumunda, bosalmayı takip eden altmıs gün içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır. Diger üyeliklerin bosalması halinde, asıl üyenin yedegi tarafından kalan süre tamamlanır. 

Yargıtay ve Danıstay genel kurullarından seçilecek Kurul üyeligi için her üyenin, birinci sınıf adlî ve idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilecek Kurul üyeligi için her hâkim ve savcının; ancak bir aday için oy kullanacagı seçimlerde,

en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilir.

Bu seçimler her dönem için bir defada ve gizli oyla yapılır.

Kurulun, Adalet Bakanı dısındaki asıl üyeleri, görevlerinin devamı süresince

kanunda belirlenenler dısında baska bir görev alamazlar.

Kurulun yönetimi ve temsili Kurul Baskanına aittir. Kurul Baskanı dairelerin çalısmalarına katılamaz. Kurul, kendi üyeleri arasından Kurul Başkanını ve daire baskanlarını seçer. Baskan, yetkilerinden bir kısmını baskanvekili olarak belirledigi daire baskanına devredebilir.

Kurul, adlî ve idarî yargı  hâkim ve savcılarını meslege kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklastırma islemlerini yapar; Adalet Bakanlıgının, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin degistirilmesi konusundaki tekliflerini karara baglar; ayrıca, Anayasa ve kanunlarla verilen diger görevleri yerine getirir.

Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun, tüzük,

yönetmeliklere ve genelgelere (hâkimler için idarî  nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapıp yapmadıklarını  denetleme;

görevlerinden dolayı  veya görevleri sırasında suç  isleyip islemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadıgını arastırma ve gerektiginde haklarında inceleme ve sorusturma islemleri, ilgili dairenin teklifi ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Baskanının

oluru ile Kurul müfettislerine yaptırılır. Sorusturma ve inceleme islemleri, hakkında sorusturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı eliyle de yaptırılabilir.

Kurulun meslekten çıkarma cezasına iliskin olanlar dısındaki kararlarına karsı yargı mercilerine basvurulamaz.

Kurula baglı Genel Sekreterlik kurulur. Genel Sekreter, birinci sınıf hâkim ve savcılardan Kurulun teklif ettigi üç aday arasından Kurul Baskanı tarafından atanır. Kurul müfettisleri ile Kurulda geçici veya sürekli olarak çalıstırılacak hâkim ve savcıları, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Kurula aittir.

Adalet Bakanlıgının merkez, baglı ve ilgili kuruluslarında geçici veya sürekli olarak çalıstırılacak hâkim ve savcılar ile adalet müfettislerini, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Adalet Bakanına aittir.

Kurul üyelerinin seçimi, dairelerin olusumu ve isbölümü, Kurulun ve dairelerin görevleri, toplantı ve karar yeter sayıları, çalısma usul ve esasları, dairelerin karar ve islemlerine karsı yapılacak itirazlar ve bunların incelenmesi usulü ile Genel Sekreterligin kurulus ve görevleri kanunla

düzenlenir.

tasarrufta bulunanlar ve uygulayanlar hakkında da

yukarıdaki fıkra hükümleri uygulanır.

(Son fıkra mülga: 3.10.2001-4709/34 md.)

Anayasanın 69 uncu maddesinde yapılan degisiklikler,

Anayasa Mahkemesinde görülmekte olan davalarda da

uygulanır.

Anayasa Mahkemesinin mevcut yedek üyeleri asıl üye

sıfatını  kazanır.

Bu Kanunun yürürlüge girdigi tarihten itibaren otuz gün

içinde, birer üye, Sayıstay Genel Kurulunun ve baro

baskanlarının gösterecekleri üçer aday arasından Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir. Türkiye Büyük Millet

Meclisinde yapılacak seçimde, her bos üyelik için ilk

oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye

tam sayısının salt çogunlugu aranır. _kinci oylamada salt

çogunluk saglanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki

aday için üçüncü oylama yapılır; üçüncü  oylamada en fazla

oy alan aday üye seçilmis olur.

Sayıstay Genel Kurulunda, Anayasa Mahkemesi üyeligine

aday göstermek için yapılacak seçimlerde, bir üye ancak bir

aday için oy kullanabilir; en fazla oy alan üç kisi aday

gösterilmis sayılır. Baro baskanlarının avukatlar arasından

gösterecekleri üç aday için yapılacak seçimde de her bir

baro baskanı ancak bir aday için oy kullanabilir ve en fazla

oy alan üç kisi aday gösterilmis sayılır.

Cumhurbaskanı, yüksekögrenim görmüs Türkiye

Cumhuriyeti vatandasları arasından iki üyeyi seçer.

Anayasa Mahkemesi üyeligine aday gösteren kurumların

halen mevcut üyeleri ile kendi kontenjanlarından seçilmis

yedek üyeler, tamamlama seçiminde göz  önünde

bulundurulur.

Anayasa sikayetine iliskin gerekli düzenlemeler iki yıl içinde

tamamlanır. Uygulama kanununun yürürlüge girdigi tarihten

itibaren anayasa sikâyeti basvuruları kabul edilir.

Anayasa Mahkemesinde halen belli görevlere seçilmis

olanların bu sıfatları  seçilmis oldukları sürenin sonuna kadar

devam eder. Bu Kanunun yürürlüge girdigi tarihte üye

olanlar yas haddine kadar görevlerine devam ederler.

itibaren otuz gün içinde asagıda belirtilen esas ve usuller

dahilinde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyeleri seçilir.

a) Cumhurbaskanı, hâkimlik meslegine alınmasına engel

bir hali olmayan; yüksek ögretim kurumlarının hukuk,

iktisat ve siyasal bilimler dallarında en az onbes yıldan

beri görev yapan ögretim üyeleri, üst kademe yöneticileri

ile meslekte fiilen onbes yılını doldurmus avukatlar

arasından dört üye seçer. Cumhurbaskanı, üst kademe

yöneticileri arasından seçecegi Kurul üyesini, bakanlık,

müstesarlık, müstesar yardımcılıgı, valilik,

Cumhurbaskanlıgı Genel Sekreterligi, kamu kurum ve

kuruluslarında genel müdürlük veya teftis kurulu

baskanlıgı görevlerini yapanlar arasından seçer.

b) Anayasa Mahkemesi, bir asıl ve bir yedek üyeyi

Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçer.

Mahkeme Baskanı bu Kanunun yürürlüge girdigi tarihten

itibaren yedi gün içinde Hâkimler ve Savcılar Yüksek

Kurulu üye adaylık basvurularını ilân eder. _lan tarihinden

itibaren yedi gün içinde adaylar basvurularını yaparlar.

Basvuru tarihinin sona erdigi günden itibaren onbes gün

içinde Mahkeme, adaylar arasından bir asıl ve bir yedek

üyeyi seçer.

c) Yargıtay Genel Kurulu, Yargıtay üyeleri arasından üç

asıl ve iki yedek üye seçer. Bu Kanunun yürürlüge girdigi

tarihten itibaren yedi gün içinde Yargıtay Birinci Baskanı

adaylık basvurusunu ilan eder. _lan tarihinden itibaren yedi

gün içinde adaylar Birinci Baskanlıga basvurur. Basvuru

tarihinin sona erdigi günden itibaren onbes gün içinde

Yargıtay Genel Kurulu seçim yapar. Her Yargıtay üyesinin sadece bir aday için oy kullanabilecegi seçimde, en fazla

oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilmis olur.

ç) Danıstay Genel Kurulu, Danıstay üyeleri arasından bir

asıl ve bir yedek üye seçer. Bu Kanunun yürürlüge girdigi

tarihten itibaren yedi gün içinde Danıstay Baskanı adaylık

basvurusunu ilan eder. _lan tarihinden itibaren yedi gün

içinde adaylar Baskanlıga basvurur. Basvuru tarihinin

sona erdigi günden itibaren onbes gün içinde Danıstay

Genel Kurulu seçim yapar. Her Danıstay üyesinin sadece

bir aday için oy kullanabilecegi seçimde, en fazla oy alan

adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilmis olur.

d) Yedi asıl ve dört yedek üye birinci sınıf olup, birinci

sınıfa ayrılmayı  gerektiren nitelikleri yitirmemis olan adli

yargı hâkim ve savcıları arasından, adli yargı hâkim ve

savcıları  tarafından Yüksek Seçim Kurulunun gözetim ve

denetiminde seçilir. Bu Kanunun yürürlüge girdigi tarihten

itibaren bes gün içinde Yüksek Seçim Kurulu adaylık

basvurularını ilân eder. _lân tarihinden itibaren üç gün

içinde adaylar Yüksek Seçim Kuruluna basvurur. Basvuru

tarihinin sona erdigi günden itibaren iki gün içinde Yüksek

Seçim Kurulu adayların basvurularını inceler ve aday

listesini belirleyerek ilân eder. Takip eden iki gün içinde bu

listeye karsı itiraz edilebilir. _tiraz süresinin sona erdigi

günden itibaren iki gün içinde _tirazlar incelenir,

sonuçlandırılır ve kesin aday listesi ilân edilir. Yüksek

Seçim Kurulunun kesin aday listesini ilân ettigi tarihten

sonraki ikinci Pazar günü her ilde, il seçim kurulunun

gözetim ve denetimi altında yapılacak seçimlerde, o ilde ve

ilçelerinde görev yapan hâkim ve savcılar oy kullanır. _l

seçim kurulları  o ilde oy kullanacak hâkim ve savcıların

sayısına göre sandık kurulları olusturur. Sandık kurullarının islem, tedbir ve kararlarına karsı yapılan

sikâyet ve itirazlar il seçim kurulunca karara baglanır.

Adaylar propaganda yapamazlar; sadece, Yüksek Seçim

Kurulu tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde

özgeçmislerini bu is için tahsis edilmis bir internet

sitesinde yayımlayabilirler. Bu seçimlerde her seçmen

sadece bir aday için oy kullanabilir. Seçimlerde en çok oy

alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilmis olur.

Kullanılacak oy pusulalarıyla ilgili diger hususlar Yüksek

Seçim Kurulu tarafından belirlenir. Yüksek Seçim Kurulu,

oy pusulalarını  kendisi bastırabilecegi gibi gerektiginde

uygun görecegi il seçim kurulları vasıtasıyla bastırmaya

da yetkilidir. Yapılacak seçimlerde, 26/4/1961 tarihli ve 298

sayılı  Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri

Hakkında Kanunun bu bende aykırı olmayan hükümleri

uygulanır.

e) Üç asıl ve iki yedek üye birinci sınıf olup, birinci sınıfa

ayrılmayı  gerektiren nitelikleri yitirmemis idari yargı hâkim

ve savcıları  arasından, idari yargı hâkim ve savcıları

tarafından Yüksek Seçim Kurulunun gözetim ve

denetiminde seçilir. Bölge idare mahkemelerinin

bulundugu illerde, il seçim kurulunun gözetim ve denetimi

altında yapılacak bu seçimlerde, o bölge idare

mahkemesinde ve yargı çevresi içerisinde kalan yerlerde

görev yapan idari yargı hâkim ve savcıları oy kullanır. Bu

seçimler hakkında da (d) bendi hükümleri uygulanır.

Birinci fıkranın (a), (b), (d) ve (e) bentleri uyarınca seçilen

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun asıl üyeleri bu

Kanunun yürürlüge girdigi tarihten sonraki otuzuncu günü

takip eden is günü görevlerine baslarlar.

Bu Kanunun yürürlüge girdigi tarihte, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun Yargıtaydan gelen asıl ve yedek

üyelerinin görevleri, seçilmis oldukları sürenin sonuna kadar

devam eder. Bu üyelerden görev süresini tamamlayanların

yerine birinci fıkranın (c) bendi uyarınca seçilenler sırayla

göreve baslarlar.

Bu madde uyarınca seçilen üyelerin göreve baslamasını

müteakip yapılacak ilk Kurul toplantısında, Hâkimler ve

Savcılar Yüksek Kurulunun Danıstaydan gelen asıl ve yedek

üyelerinden ad çekme suretiyle belirlenen bir asıl ve bir

yedek üyesinin görevi sona erer. Kalan asıl ve yedek üye ise

seçilmis oldukları sürenin sonuna kadar görevlerine devam

eder. Bu üyelerden görev süresini tamamlayanların yerine

birinci fıkranın (ç) bendi uyarınca seçilenler göreve baslarlar.

Birinci fıkranın (c) ve (ç) bentleri uyarınca seçilen üyelerden,

üçüncü ve dördüncü fıkra uyarınca göreve baslayanların

görev süresi, birinci fıkranın (a), (b), (d) ve (e) bentleri

uyarınca seçilen diger Kurul üyelerinin görev süresinin

bittigi tarihte sona erer.

İlgili kanunlarda gerekli düzenlemeler yapılıncaya kadar,

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kuruluna seçilen asıl  üyeler,

Yargıtay daire baskanı için ilgili mevzuatında öngörülen tüm

malî  ve sosyal haklar ile emeklilik hakkından aynen

yararlanırlar. Ayrıca, Kurulun Baskanı dısındaki asıl

üyelerine, 30000 gösterge rakamının memur aylıklarına

uygulanan katsayı  ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda

aylık ek tazminat ödenir.

İlgili kanunlarda düzenleme yapılıncaya kadar, Hâkimler ve

Savcılar Yüksek Kurulu,

a) Anayasa hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla, yürürlükteki kanun hükümlerine göre Kurul seklinde

çalısır.

b) İkinci fıkra uyarınca asıl üyelerinin göreve basladıgı

tarihten itibaren bir hafta içinde Adalet Bakanının

baskanlıgında toplanır ve bir geçici Baskanvekili seçer.

c) En az onbes üye ile toplanır ve üye tam sayısının salt

çogunlugu ile karar verir.

ç) Sekreterya hizmetleri Adalet Bakanlıgı tarafından

yürütülür.

Bu madde hükümleri, ilgili kanunlarda gerekli düzenlemeler

yapılıncaya kadar uygulanır.