HSYK Teklifi Komisyondan Geçti

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısında değişiklik öngören 52 maddelik kanun teklifi Adalet Komisyonu'nda kabul edildi.

Bir hafta boyunca süren tartışmaların ardından Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) milletvekillerinin oy çokluğu ile onaylanan Komisyon metninin 21 Ocak Salı günü Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmesi bekleniyor.

Avrupa Birliği’nin (AB) de tepkisini çeken HSYK düzenlemesiyle ilgili Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de devreye girmiş ve Meclis’te grubu bulunan siyasi parti liderleriyle görüşmüştü.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan bu görüşmelerin ardından “ Eğer muhalefet 'anayasa değişikliğini bu konuyla ilgili beraber yapalım' derse biz yasa teklifini dondururuz. Gerekirse Genel Kurul'a indirmeyiz" demişti. 

Genel Kurul’da görüşülecek maddeler

* Yargıtay Birinci Başkanı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı seçilebilmek için gerekli olan dört yıllık Yargıtay üyeliği şartı sekiz yıla çıkarılıyor. Yargıtay Daire Başkanı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili olabilmek için gereken üyelik süresi ise üç yıldan altı yıla yükseltiliyor.

* Meslekleriyle ilgili staj ve araştırma yapacak, kurs, eğitim ve öğrenim görecek, iç veya dış burstan yararlanan hakim ve savcılar, Adalet Bakanlığı tarafından yurtdışına gönderilecek.

* HSYK'nın, Adalet Bakanlığı'nın merkez ve taşra teşkilatında, bağlı ve ilgili kuruluşlarında, uluslararası kuruluş veya mahkemelerde ya da geçici yetki veya görevlendirmeyle başka kurum, kurul veya kuruluşlarda görev yapanlar dışındaki hakim ve savcıları yurtdışına gönderme yetkisi de kaldırılacak.

* HSYK'nın, yurtdışına gitmek için şahsi olarak özel burs sağlayan hakim ve savcılara aylıksız izin verme yetkisi olmayacak.

* Hakim ve savcıların, dış temsilciliklerde, uluslararası mahkeme veya kuruluşlarda muvafakatleri alınarak görevlendirilmesi Adalet Bakanlığı tarafından yapılacak.

* Hakim ve savcıların hak ve ödevi olan meslek içi eğitimleri de bundan böyle HSYK yerine, Türkiye Adalet Akademisi'nce yaptırılacak. Bu eğitimin usul ve esasları, HSYK'nın görüşü alınarak Türkiye Adalet Akademisi'nce hazırlanan yönetmelikte belirlenecek.

Başkana geniş yetki

* HSYK Başkanı, Teftiş Kurulu Başkanı'nı, Teftiş Kurulu başkan yardımcılarını ve genel sekreter yardımcılarını atayacak, ilgili dairenin teklifi üzerine hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme, soruşturma yapılması işlemleri ile araştırma, inceleme ve soruşturma yapılmasına yer olmadığına ilişkin işlemlere olur verecek, Kurul üyeleri hakkındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin kanunla verilen görevleri yerine getirecek.

* HSYK'nın “Dairelerin kararlarına karşı yapılan itirazları inceleyip karara bağlamak” ile “Dairelerden birine gelen ve olağan çalışmalar ile karşılanamayacak oranda artan işlerden bir kısmını diğer bir daireye vermek” görevleri, kendisinden alınıyor.

* HSYK Genel Kurulu, kurul üyeleri hakkındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin bu kanunla verilen görevleri yerine getirecek.

* HSYK Genel Kurulu; adli ve idari yargı hakim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma ile hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması konularına münhasır olmak üzere yönetmelik çıkarma ve genelge düzenleme yetkisine sahip olacak.

* HSYK Genel Kurulu, mevcut durumda yetkisi dahilinde bulunan "Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları, genel sekreter yardımcıları" atama kararlarını veremeyecek.

“7+7+7”den “5+5+11”e

* HSYK'da dairelerin oluşumu, daire başkanlarının seçimi ile görev ve yetkileri de değişiyor. Teklife göre, Kurulun birinci ve ikinci dairesi 5, üçüncü dairesi 11 üyeden oluşacak. Başkan, üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağını belirleyecek. Mevcut kanunda, üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağını HSYK Genel Kurulu belirliyor.

* Daire başkanları, her dairenin kendi üyeleri içinden üye tamsayısının salt çoğunluğuyla belirlenecek iki aday arasından genel kurulca seçilecek. Genel kurulun ilk toplantısında toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması halinde üç gün içinde yapılacak ikinci toplantıda, katılanların en çok oyunu alan kişi daire başkanı seçilecek.

Genel Sekreter Yardımcılarını da Bakan seçecek

* HSYK'da Genel Sekreter yardımcıları, birinci sınıfa ayrılmış hakim ve savcılar arasından Genel Kurul yerine Başkan tarafından atanacak.

* Genel Sekreter adaylarının belirleneceği toplantıya Başkan katılamayacak ve yapılacak seçimde her bir Kurul üyesi ancak bir adaya oy verebilecek. Seçime ilişkin ilk toplantıda toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması halinde üç gün içinde ikinci toplantı yapılacak. Bu toplantıya katılanların en çok oyunu alan üç aday teklif edilmiş sayılacak.

* Genel sekreter yardımcıları, Genel Sekreterce hazırlanıp Başkan tarafından onaylanan iş bölümüne göre çalışacak. Mevcut kanuna göre, Genel sekreter yardımcıları, Genel Sekreter tarafından belirlenen iş bölümüne göre çalışıyor.

* Tetkik hakimliğine, hakimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az beş yıl görev yapmış ve üstün başarısı ile Kurul hizmetlerinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından ihtiyaç duyulan her bir boş kadro için Başkan tarafından teklif edilen iki katı aday içinden, Genel Kurulca geçici veya sürekli çalıştırılmak üzere atama yapılacak.

* İlk toplantıda toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması halinde üç gün içinde yapılacak ikinci toplantıda, katılanların en yüksek oyunu alan kişinin ataması yapılacak.

Ayrıca bu düzenlemedeki şartları taşıyan hakim ve savcılar arasından Başkan tarafından geçici görevlendirme yapılabilecek.

Personel naklen veya açıktan atanabilecek

* HSYK personeli, naklen veya açıktan atama yoluyla atanabilecek. Naklen atamalar Başkan tarafından yapılacak. Açıktan ilk defa devlet memurluğuna atanacaklar, devlet memurluğuna giriş için yapılan merkezi sınavda başarılı sayılanlar arasından, Başkan tarafından oluşturulan üç kişilik komisyonca yapılacak sözlü ve gerektiğinde uygulamalı sınav sonucuna göre Başkan tarafından atanacaklar. Yarışma sınavına, ilan edilecek kadro sayısının beş katına kadar aday çağrılacak.

* Teftiş Kurulu, “Üçüncü Daire Başkanının gözetimi” yerine, “Başkanın gözetimi”nde de Kurul adına görev yapacak. Teftiş Kurulu Başkanı, mevcut kanundaki Kurul yerine Başkana karşı sorumlu olacak.

* Teftiş Kurulu'nda görev yapacak olan Teftiş Kurulu Başkanı ve başkan yardımcıları, birinci sınıf hakim ve savcılar arasından Başkan tarafından; Kurul başmüfettişleri, Teftiş Kurulu'nda fiilen beş yılını doldurmuş, birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini yitirmemiş olan müfettişler arasından Genel Kurul tarafından atanacak.

* Kurul müfettişleri, hakimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az beş yıl görev yapmış ve üstün başarısı ile Kurul müfettişliği hizmetinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından ihtiyaç duyulan her bir boş kadro için İkinci Daire tarafından teklif edilen iki katı aday içinden muvafakatleri alınarak Genel Kurulca atanacak.

* Adalet müfettişliğinden kurul müfettişliğine ya da bakanlık iç denetçiliğine, kurul müfettişliğinden adalet müfettişliğine ya da bakanlık iç denetçiliğine, bakanlık iç denetçiliğinden adalet müfettişliğine ya da kurul müfettişliğine atama yapılabilecek.

Genel Kurul en az 17 üyeyle toplanacak

* Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Başkanı, Genel Kurulun toplantı günlerini tespit edecek. Başkan, gereken hallerde veya üye tam sayısının salt çoğunluğunun, görüşülecek konuyu da belirten yazılı talebi üzerine Genel Kurulu olağanüstü toplantıya çağırabilecek. Kanundaki istisnalar hariç olmak üzere Genel Kurul, en az 17 üyeyle toplanacak ve üye tamsayısının salt çoğunluğuyla karar alacak.

* Genel Kurul toplantı gündemi, Başkan tarafından, işin önemine, ivedi veya süreli oluşuna göre düzenlenecek. Gündemde değişiklik yapılması, gündemin düzenlenmesinden sonra ivedi ve süreli işlerin ortaya çıkması halinde ve toplantı gününden en az bir gün önce HSYK Başkanı veya üyelerden birinin yazılı talebi üzerine Genel Kurul üye tamsayısının salt çoğunluğunun kararıyla olacak.

* İvedi ve süreli olmayan talepler bu suretle ele alınmayacak. Gündemdeki işlerden birinin sırasından önce ya da sonra görüşülmesi, ertelenmesi, gündemden çıkarılması veya herhangi bir konuyu görüşmek üzere Genel Kurul'un toplantıya çağrılması aynı usule tabi olacak. (EKN)

* Fotoğraf: Evrim Aydın / AA