Barış Gazeteciliğiyle Haber Yapmak

İPS İletişim Vakfı'nın düzenlediği, Kadir Has Üniversitesi'nde gerçekleşen Okuldan Haber Odasına (OHO) 2015'in dördüncü gününde televizyon habercisi Murat Utku ve Anadolu Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyesi İncilay Cangöz’ün sunumuyla Barış Gazeteciliği Atölyesi düzenlendi.

Atölye ilk olarak, televizyon habercileri Işıl Sarıyüce ve Murat Utku'nun hazırladığı iki haberin gösterimiyle başladı. Sarıyüce ve Utku aynı olayı çatışmacı habercilik ve barış haberciliği olmak üzere iki farklı şekilde yansıtan birer haber yapmıştı. Gösterimin ardından OHO katılımcıları, haberlerde kurulan dili, ifadeleri ve kavramları tartıştı.

Televizyon habercisi Utku ise program için hazırladıkları haberler için şöyle konuştu:

"Hep aynı görüntüleri kullandık ama bambaşka bir şey ortaya çıktı. Grupları tarif ederken ilk haberde alçaltıcı, ötekileştiren bir dil var. Üstelik, ilk haber videosunda, insanların neden orada olduklarına dair bir şey söylemedik.

"İkinci haberde ise dilde bir sorun yok ve onların içindeyiz. Daha geniş, kapsamlı bir haber yani. Düzgün bir dille yapılan habercilikte, olayın neden olduğuna, sebep ve sonucuna bakmak gerekiyor. Tarihi anlatırken haberi anlatırken çok uzatmadan izleyiciye/okuyucuya bir sebep sonuç vermeliyiz.

"İlk yaptığımız haberin anonsunda, görüntülerde protestocular hiç yok. Bir şey anlatıyoruz ama anlattığımız şeyi göstermemeye çalışıyoruz. Kullandığımız fonda, tamamen oradaki 'güvenlik tablosunu' olumlamaya ilişkin. Üstelik ilk haberde göstericileri hiç göstermiyoruz."

"Cumartesi Anneleri'ni yüz plan görmeliyiz"

Göstericileri yüz plan değil geniş plan göstermenin daha doğru olduğunu belirten Utku şöyle devam etti: "Eylemlere katılan insanları toplu bir hareketin parçası olarak sunmak, çehrelerini yansıtmamak daha doğru. Ancak Cumartesi Anneleri/İnsanları oturmalarında ise mümkün olduğunca yüz görmeliyiz. Çünkü orada bir irade var, yıllardır süren bir mücadele ve kendini ortaya koyup talebini yüksek sesle dile getiren insanlar var; onları ve mücadelelerini görünür kılmak gerekiyor"

Barış Gazeteciliğinde önemli etken: Empati

Hazırladıkları haber videosu kapsamında barış gazeteciliği hakkında Murat Utku şöyle konuştu:

"Karşıdakinin durumunu anlamak, empati kurmak, barış gazeteciliğinin önemli etmenlerinden bence. Bunu yapamamak temel gazetecilikten de yoksun olmaktır. Genel olarak barış gazeteciliğinde bahsettiğim gibi empati kurulmalı. Sıkıntı yaşayan insanların, niye orada olduklarını, ne yapmak istediklerini, arayışlarını anlatabilmeliyiz. Barış diliyle yapılacak gazetecilikte bunlar çok önemli unsurlar."

Cangöz: Potansiyel çözümün peşine düşmek

Atölye, Murat Utku'nun konuşmasının ardından Doç. Dr. İncilay Cangöz'ün Barış Gazeteciliği sunumuyla devam etti. Cangöz,

"Barış, uzlaşı ve çok kültürlü yapıyı besleyen bir toplumsal düzenin yaşatılması için politik ve kültürel bir çaba gerekli. Barış gazeteciliği bunun önemli araçlardan biri olabilir. 

"Devletin, halkın, kadınların ve LGBTİ bireylerin gerçekliği farklı olabilir. Barış gazeteciliği, her taraf için haberi tarihsel ve kültürel bağlamı içinde değerlendirir.

"Ama unutmayın gerçek çok katmanlı bir şey ve herkesin gerçeği farklılaşıyor. Bu kapsamda, devletin, halkın, kadınların ve LGBTİ bireylerin gerçekliği farklı olabilir. Ya da Afrika'da veya İngiltere'de farklı bir gerçek olabilir.

"Medya gerçeği yapılandırır. Medyada yapılandırılan gerçeklik, iktidara içkin, egemenlerin gerçekliği olabilir. Alternatif yada bağımsız habercilik yapmak için gazetecilik alanı açık bir alan. Karamsar olmamak gerekiyor. Neticede gazetecilik alanı herkesin erişimine açık bir alan. Ana akım ise okurlarına sürekli şiddet üreten habercilik yapıyor. Şiddetin görünen yüzüyle ilgileniliyor...

Barış gazeteciliği, herkesi tek bir potada eritme yerine, bunlar üzerinden giden yaratıcı potansiyel çözümün peşine düşer veya barışın olanaklarını aramaya devam eder."

 Atölyenin sonlarına doğru akademisyen Cangöz, OHO katılımcılarıyla birlikte gazetelerin manşetlerini inceledi. (UŞ/HK)