Kadınlar ve Çocuklar En Önde, Zonguldak Geleceğe Yürüyor

Zonguldak yürüyor!

Kadın erkek, çoluk çocuk bü­tün bir Zonguldak yürüyor; Zonguldak geçen 160 yıl ve gelecek için yürüyor, bütün Türkiye de on­larla.

Demokrat Dergisi Ocak 1991 tarihli sayısında Büyük Madenci yürüyüşünü ele almıştı. Zonguldak'tan başlayan yürüyüşü Nadire Mater aktarmıştı.

"Boğazıma ver, bileğimden al!" Özetle, insanca yaşamak!"

Bütün bir Zonguldak'ın kömür tarihinde erkekler babalarının işini sürdürdüler, kadınlar aynen anneleri gibi hep dul kaldılar; ikinci kocalar, ikinci babalar da hep 20-25 yıl erken öldüler. Zonguldak'ta patlayan öfke­nin şekillendirdiği dil bile farklı; has­talık deyince akciğer, ölüm deyince göçük ya da grizu, yaşamak deyince okul, bu yüzden de padişah deyince Özal anlaşılmalı.

Sokakta, Sendika'da, kahvede her nerede olursa olsun tüm Zon­guldak karşılaştığı herkesle grev konuşuyor, madenci her merhaba'nın ardından anlatıyor:

"Bu memlekette öyle bir kader var ki; bu memlekette doğmak cahil­lik, yaşamak sefillik, ölmek rezillik­tir! Aldığımız para cenaze parasına yetmiyor. Ama biz bütün insanları­mızla birlikte bu kaderi değiştirece­ğiz."

Bu kader, kader olmaktan çok­tan çıktı; Zonguldak kendi geleceğini Zonguldak sokaklarından, meydan­larından Türkiye'ye ve dünyaya ya­yılan ayak sesleriyle çiziyor. Hemen belirtmek gerekiyor ki; madencinin öfkesinin direniş ve mücadeleye dö­nüşmesinin tek kaynağı kendi yaşa­mının ta kendisi; bir başka şey hiç değil.

'İlle de bir kaynaktan söz etmek gerekiyorsa bu da her gün çayını içer içmez sokağa fırlayan, yol para­sını bulmasa da yürüyerek Ocak başlarında bebekleriyle çocuklarıyla toplanan kadınlardır; kadınlar hem madende çalışanlar hem de maden­ci karısı olarak her an madeni yaşa­yanlardır. Bu isyanın kaynama nok­tası da okuldur.

"Kuran kursuna gidiyorum, or­taokula çok para lazım. Zaten bes­lenme çantasını bile dolduramıyoruz ki... Pazara da gidemiyoruz."

Rahmi onikisinde.

"Biz de çocuklarımızı okutmak istiyoruz, benim çocuğum da özel okula gitsin, bize kim kuran kursunu münasip görüyor?" Bir madenci, yeraltının en zorlusu, kazmacı.

Ve otuzsekizinde bir kadın Sabahat Akbaba, o kendisi madenci, kömürü çıkartanlardan değil ama, kömürü dünyaya bağlayanlardan, santralde çalışıyor, Karadon'da; Zonguldak'ta yaşamadan orada ne­ler yaşandığını düşlemek kolay ol­muyor. Sabahat'ın yaşamı da öyle:

"Benim konuşmam bile değişti, neredeyse babamla konuşurken bile 'hadi lan ordan eşşoğlu eşşek' diye­ceğim' Nerede demokrasi bu kadar erkeğin içinde tek bir kadın olarak çalışıyorum. Bir gün hastaydım, bayılmışım bir arkadaşım beni hastaneye götüremedi. El süremezler ya! Bu adalet mi?"

O da bir madenci kızı, iik eşi de madenci_: ama kocası "dayanamıyorum ocaklara" diyerek hem Zonguldak'ı hem de karnı burnunda karısını terketmiş. Sabahat tayinini yakın bir yere çıkartamıyor, her talebinde başka taleplerle karşılaşıyor. Tam da burada Cemil Çiçek onu grevin dışında bir nedenle daha  ilgilendiriyor: "Cemil Çiçek diyor ki; flört fahişeliktir. Ben flört etmedim ama, tabii ki fahişelik değil!"

Ve Sabahat kızını okutmak istiyor, artık o da madenci olmasın, madenci yolu gözlemesin diye, o yüzden de direnişin en önlerinde tıpkı öteki kadınlar gibi.

Arkadaşı hastalandığında günahtır deyip ona elini sürmeyen madenci tüm taşları yıkıyor sırasını beklemeden. Çocuğunu okutmak, ona zeytin peynir yedirmekten başlayarak, daha uzun ve sağlıklı yaşamak, kömürlü dünyasını aydınlatmak, özetle . Zonguldak olarak insanca yaşamak için yürüyor! (NM/HK)

 * Zonguldak madenci grevi ve yürüyüşü 30 Kasım 1990 - 6 Ocak 1991 günlerinde yaşandı.