CHP İzmir Milletvekili Rıza Türmen bugün Meclis’te düzenlenen “Çocuk Haklarının Korunmasında Uluslararası Hukuk: Lanzorate Sözleşmesi” panelinin çıkışında bianet’e konuştu.
Türmen çocuğa karşı cinsel istismarı önleyecek bir sözleşme olarak tanımladığı Lanzorate Sözleşmesi’ne Türkiye’nin de taraf olduğunu, ancak henüz gereklerini yerine getirmediğini söyledi.
“Türkiye’de çocuğa karşı cinsel istismar çok geniş boyutlarda. Bu sözleşmenin de birtakım gerekleri var, mesela bir kampanya başlatması gerekiyor. Henüz ortada yok. Yasalarda ve uygulamalarda değişiklikler yapılması lazım. Bunlar da ortada yok.”
Türmen bu bağlamda Türkiye’deki çocuk gelinler sorununun önemini ve farklılığını vurguladı.
“Çocuk gelinler diğer cinsel istismarlardan farklı bir istismar. Diğer cinsel istismarları toplum kınıyor, cezalandırıyor. Halbuki çocuk gelinleri toplum kabul ediyor. Düğünle dernekle, davulla zurnayla bu cinsel istismar yapılıyor. Bu toplumsal kabulü kaldırmak lazım.
“Çocuk yaşta evliliklerin çocuk üzerinde ruhsal ve fiziksel olarak çok ciddi travmaları var. Çocuk ne olup bittiğini anlamıyor, daha bebekle oynarken bir de canlı bir bebek dünyaya getiriyor. Bu arada eğitimden yoksun kalıyor, vs...”
Yaş sorunu
Çocuk gelinlerle ilgili olarak harekete geçilmesinin önemine değinen Rıza Türmen yaş sorununun halledilmesinin zorunluluğunu anlattı.
Medeni Kanun’da yaş sorununun halledilmesi lazım. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre tek bir yaş sınırı vardır: 18 yaşından küçük herkes çocuktur.
“Bizde 18 yaş evlenme yaşıdır, ama 17’de ailenin rızası ile evlenilir, 16 yaşta hakim kararıyla evlenilebilir.
“18 yaşından küçük çocuk dilekçe veremez, yargıya başvuramaz, tek başına sağlık hizmeti alamaz ama evlenebilir. Bunları düzeltmek gerekir.”
Türmen aynı şekilde Ceza Kanunu’ndaki 15 yaş ayrımını da eleştirdi.
“15 yaşından küçük çocuklara tecavüz edildiğinde cezası çok ağır, ama 15’ten büyük 18’den küçük çocuğa tecavüzde ceza çok hafif ve şikayete bağlı. Kim kimi şikayet edecek; çocuk farkında bile değil olup biteni.
“Ya da ensest durumunda babasını veya yakınlarını mı şikayet edecek?.. Şikayete bağlı halin değişmesi lazım.”
Siyasi irade yok
Türmen’in vurguladığı bir başka sorun da kendi ifadesiyle “veri kıtlığı”ydı.
“Mesela küçük çocukların evlenmelerinde nüfus büyütmeler yapılıyor. Nüfus idarelerinden bunu inceleyip ortaya çıkaran bir araştırma yok. Veri toplamak da zor, çünkü çoğunlukla aile içinde kalıyor cinsel şiddet.”
Türmen’e göre tüm bu gerçekler ortadayken adım atılamaması bir anlayış sorununu gösteriyor.
“Bizim geleneklerimizde vardır, toplum tarafından kabul edilmiştir, biz bunun üzerine fazla gitmeyelim, aile içi meselelerdir, diye bakarsanız, hiçbir şey yapmazsınız.
“Bir de tabii siyasi irade meselesi var. Geleneklerimiz böyle bunun üzerine gitmeyeyim diyorsanız siyasi irade yok demektir.
“Oysa CEDAW’ın (Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi) bir komitesi çocuk yaşta evlilikler için, eğer devlet izin veriyorsa devlet bu cinsel istismara ortak oluyor diyor. Bizde olan budur.”
“Meclis STK sevmez”
Bugün yapılan panelin Meclis’in çatısı altında yapılmasını iyi bir adım olarak değerlendiren Türmen dört siyasi partinin temsilcilerinin de paneli izlediğini belirtti, ancak asıl iyi işaretin panele gelen sivil toplum temsilcilerinin olduğunu da söyledi.
“Meclis böyle sivil toplum kuruluşlarının (STK) gelip kelam etmelerinden pek hoşlanmaz, ama bugün pek çok STK vardı Meclis’in çatısı altında.
“Bu sorunda sivil topluma düşen rol çok önemli. Bu alanda çalışan sivil toplum kuruluşları çabalarını birleştirip bir baskı unsuru haline gelebilir, kamuoyu baskısı yaratabilirlerse o zaman Türkiye’de çok şey değişebilir.”
Lanzorete Sözleşmesi paneli
Çocuk Haklarının Korunmasında Uluslararası Hukuk: Avrupa Konseyi Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunması (Lanzarote) Sözleşmesi paneli TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu ve Çocuk Hakları İzleme Komitesi himayesinde UNICEF, Uluslararası Çocuk Merkezi ve Yasama Derneği’nin ortaklığında gerçekleşti.
Rıza Türmen’in yanı sıra Batman Milletvekili Ayla Akat Ata, Eskişehir Milletvekili Ruhsar Demirel, İstanbul Milletvekili Alev Dedegil, Adana Milletvekili Prof. Dr. Necdet Ünüvar, İstanbul Milletvekili Prof. Dr. Türkan Dağoğlu, Yasama Derneği Başkanı Dr. İrfan Neziroğlu, Uluslararası Çocuk Merkezi Genel Müdürü Prof. Dr. Münevver Bertan, Uluslararası Çocuk Merkezi İnsan Hakları ve Çocuk Hakları Sorumlusu Adem Arkadaş-Thibert de panelin katımcıları arasındaydı. (YY)
